đau đớn dây thần kinh sau zona (postherpetic neuralgia PHN) là hệ lụy thường gặp nhất của căn bệnh zona. căn bệnh gây nên đau đớn rát ở dây thần kinh và da. Cơn đau đớn nếu để lâu sau khi ban và mụn nước do virus zona gây nên ra tan biến. Nguy cơ đau đớn dây thần kinh sau zona tăng theo tuổi tác. hệ lụy zona thần kinh chủ yếu tác động tới người trên 60 tuổi. Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát dịch căn bệnh Hoa Kỳ thống kê có tới 10% – 18% mắc các hệ lụy sau khi nhiễm virus zona. Vậy những hệ lụy đó là như nào?
Zona thần kinh là như nào? (*)
1. Nguyên nhân
Zona là căn bệnh nhiễm trùng da do virus Varicella zoster (VZV) gây nên ra, virus này thường thâm nhập vào da và thần kinh. căn bệnh còn có tên gọi zona hoặc shingles. VZV cũng là virus gây nên căn bệnh thủy đậu. Sau khi một người mắc phải căn bệnh thủy đậu và khỏi căn bệnh, những virus Varicella vẫn có thể tồn tại trong cơ thể ở trạng thái tiềm tàng mà không gây nên căn bệnh.
Trạng thái tiềm tàng này có thể nếu để lâu trong nhiều tháng, nhiều năm và virus VZV cư trú ở các hạch thần kinh. Khi có điều kiện thuận lợi như suy giảm sút miễn dịch, stress tinh thần, hoặc suy nhược cơ thể, lao động quá sức dẫn tới cơ thể giảm sút sức đề kháng…. thì virus này có thể tái vận động. Virus VZV sinh sản và lan truyền theo các đường dây thần kinh cảm giác, gây nên tổn thương da và dây thần kinh, từ đó gây nên nên triệu chứng và dấu hiệu của căn bệnh zona. (1)
Do đó, căn bệnh zona thần kinh (PHN) là căn bệnh ngoài da mà hệ lụy gây nên tổn thương ở các dây thần kinh. Triệu chứng của zona thường gồm có một hoặc nhiều chùm mụn nước trên nền da viêm đỏ, đau đớn rát hoặc ngứa ngáy, thường xuất hiện 1 bên cơ thể theo đường đi của một hoặc nhiều dây thần kinh cụ thể. căn bệnh zona thần kinh có thể gây nên ra đau đớn dữ dội và gây nên không dễ khăn trong việc thực hiện các vận động hàng ngày.
2. Triệu chứng
Khi mắc phải mắc zona hoặc hệ lụy zona thần kinh, các triệu chứng thường dấu hiệu gây nên cảm giác đau đớn đớn, không dễ chịu:
- đau đớn, rát hoặc ngứa ngáy ran tại các vùng da nhiễm căn bệnh hoặc vùng sẹo zona.
- Nhạy cảm khi chạm vào.
- Phát ban đỏ bắt đầu vài ngày sau cơn đau đớn.
- Mụn nước chứa đầy dưỡng chất lỏng vỡ ra và đóng vảy.
- Cảm giác ngứa ngáy, không dễ chịu.
- Sốt cao.
- đau đớn đầu.
- Nhạy cảm với ánh sáng.
- Mệt mỏi.
toàn bộ người căn bệnh mắc zona đều có cảm giác đau đớn đầu tiên. Với những người, cơn đau đớn có thể dữ dội. Tùy thuộc vào vị trí của cơn đau đớn, đôi lúc có thể nhầm lẫn với các vấn đề về cơ, tim, phổi hoặc thận. Cũng có một tỷ lệ người căn bệnh mắc phải đau đớn do zona song lại không kèm sốt hoặc phát ban.
Thông thường nhất, phát ban căn bệnh zona tiến triển dưới kiểu một dải các chùm mụn nước bao quanh bên trái hoặc bên phải của thân (chỉ 1 bên cơ thể). đôi lúc phát ban zona xảy ra quanh một mắt, một bên cổ, mặt. căn bệnh zona được nhận biết bởi triệu chứng rõ ràng là cảm giác đau đớn hoặc ngứa ngáy ran ở một bên mặt hoặc thân, sau đó phát ban đỏ với mụn nước nhỏ, các mụn nước nhỏ có thể liên kết thành mụn nước lớn hoặc có thể mắc phải nhiễm trùng thành mụn mủ. (2)
căn bệnh zona thần kinh có nguy hiểm không?
căn bệnh zona thường không nguy hiểm với những người khỏe mạnh dù có thể gây nên ra cảm giác đau đớn đớn, bỏng rát tiến hành cho người căn bệnh vô cùng không dễ chịu. song với người mắc zona ở nửa bên mặt phải tới bác sĩ chuyên khoa Da liễu để xét nghiệm ngay. xét nghiệm sớm giúp cho hạn chế tổn thương mắt, tránh nguy cơ giảm sút thị lực hoặc dẫn tới mù lòa, tránh sẹo zona vùng mặt.
căn bệnh zona có thể dẫn tới viêm phổi, các vấn đề về thính giác, mù lòa, viêm não hoặc viêm màng não và tử vong song rất hiếm. Cứ 5 người mắc zona sẽ có 1 người xuất hiện cơn đau đớn dữ dội. Cơn đau đớn có thể tiếp tục ngay cả sau khi hết phát ban. Cơn đau đớn này được gọi là đau đớn dây thần kinh sau herpes (PHN). Khi tuổi càng cao, nguy cơ mắc phải đau đớn dây thần kinh hậu herpes nhiều hơn và căn bệnh dễ nghiêm trọng hơn.
Điều trị căn bệnh zona sớm có thể giúp cho rút ngắn thời gian tồn tại của virus, rút ngắn được thời gian nhiễm căn bệnh từ đó giảm sút nguy cơ mắc các hệ lụy zona sau này. Các loại thuốc kháng virus được khuyến cáo sử dụng là phương pháp điều trị đầu tiên khi bạn được chẩn đoán mắc căn bệnh zona.
Tiêm vaccine phòng căn bệnh zona là điều vô cùng cần phải thiết, có thể giúp cho tránh mắc zona hoặc giảm sút nhẹ tình trạng căn bệnh zona. Ngay cả khi bạn từng nhiễm zona và khỏi căn bệnh, việc tiêm phòng này cũng có thể tiến hành ngăn chặn nguy cơ tái phát căn bệnh trở lại, cũng như giảm sút được nguy cơ mắc các hệ lụy zona sau này.
Tổng hợp các hệ lụy zona thần kinh thường gặp
1. đau đớn dây thần kinh sau zona là hệ lụy thường gặp nhất
Các triệu chứng căn bệnh zona của bạn thường tan biến khi hết phát ban. song với chứng đau đớn dây thần kinh sau zona (PHN), bạn có thể cảm xuất hiện đau đớn, rát trong nhiều tháng hoặc nhiều năm sau khi phát ban từng lành. có thể gặp đau đớn giật từng cơn tiến hành người căn bệnh không dễ chịu và tác động tới các vận động thường nhật.
hệ lụy này thường thường gặp ở người lớn tuổi (từ 50 tuổi trở đi). các cảm giác này có thể tan biến sau một thời gian hoặc nếu để lâu trong nhiều năm hoặc có thể vĩnh viễn. Bác sĩ chỉ định các loại thuốc hoặc liệu pháp không tương tự nhau để giúp cho điều trị chứng đau đớn dây thần kinh này. (3)
2. ngứa ngáy, châm chít (rối loạn cảm giác da) sau zona
Các cảm giác không tương tự sự liên quan tới hệ lụy hậu zona gồm có mất cảm giác, ngứa ngáy ran và lạnh. Các trường hợp nghiêm trọng của ngứa ngáy sau zona có thể dẫn tới trầm cảm, sụt cân và mất ngủ.
ngứa ngáy sau zona tiến triển ở vùng da từng lành căn bệnh zona. ngứa ngáy nhiều và gãi vùng da mắc phải sẹo zona có thể dẫn tới trầy da, gây nên bội nhiễm vi khuẩn và tiến hành căn bệnh nặng hơn.
3. giảm sút thị lực hoặc tổn thương mắt
Herpes zoster ophthalmicus (HZO) hoặc căn bệnh zona xảy ra gần hoặc trong mắt, chiếm tới 20% trong tất cả các trường hợp căn bệnh zona. Nếu không được điều trị, có tới 70% người mắc căn bệnh mắc HZO tiến triển các hệ lụy nghiêm trọng có thể gồm có nhạy cảm với ánh sáng, sưng mí mắt, tăng nhãn áp, viêm và sẹo giác mạc, suy giảm sút thị lực, mù lòa. người mắc căn bệnh được chẩn đoán mắc căn bệnh HZO nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức để được điều trị chuyên khoa.
4. Hội chứng Ramsay Hunt
Nếu mắc phải zona ở vùng quanh tai bạn cần phải được can thiệp điều trị càng sớm càng tốt. Trong trường hợp không được điều trị, có thể dẫn tới hội chứng Ramsay Hunt (virus zona gây nên hại tới các cơ quan tai mũi họng), gây nên ra các vấn đề về thính lực:
- Chóng mặt, cảm giác mất thăng bằng.
- đau đớn tai.
- Mất thính giác.
- Mất nguy cơ cử động các cơ quan trên mặt.
- Ù tai.
Dù đây là hệ lụy ít gặp song với điều trị sớm, bạn có môi trường phục hồi hoàn toàn.
5. Liệt một phần cơ mặt
Liệt một phần cơ mặt vừa là triệu chứng nhiễm virus zona hạch gối (zona mặt, còn gọi là zona dây thần kinh tam thoa, zona dây thần kinh sinh ba), đồng thời đây cũng là hệ lụy zona thần kinh nguy hiểm. Thông thường triệu chứng liệt nửa mặt hoặc liệt một phần cơ mặt sẽ đi đôi cùng với các tổn thương da. Bạn có thể dễ thực hiện nhận hiểu được hệ lụy này khi gương mặt mắc phải mất các biểu cảm, méo miệng hoặc mất nguy cơ nhăn trái, cử động các vùng cơ trên phần mặt mắc phải liệt.
Triệu chứng liệt nửa mặt có thể khỏi sau một thời gian hoặc nếu để lâu vĩnh viễn. chủ yếu vì vậy, khi xuất hiện tình trạng liệt nửa mặt bạn cần phải gặp bác sĩ để được chẩn đoán, can thiệp điều trị càng sớm càng tốt để không nên nguy hiểm cũng như các hệ lụy sau này.
6. Nhiễm trùng da
Nhiễm trùng da hoặc bội nhiễm là hệ lụy tổn thương da thường xuất hiện ở nhiều người mắc căn bệnh mắc zona. Bất kỳ tổn thương ở vị trí nào trên da khi nhiễm căn bệnh cũng có nguy cơ mắc phải bội nhiễm. Đặc biệt, trong thời kỳ mụn nước nếu như các bóng nước mắc phải vỡ sẽ dẫn tới tình trạng các loại vi khuẩn, tụ cầu xâm nhập và dẫn tới tình trạng mưng mủ, chảy dịch, tiến hành trầm trọng hơn các tổn thương da, tiến hành cho cho căn bệnh trở nặng và dễ để lại sẹo xấu.
Khi mắc phải nhiễm trùng da cũng tác động rất lớn tới tâm lý người căn bệnh, nếu để lâu cảm giác đau đớn đớn, nóng rát, không dễ chịu,… tiến hành cho người căn bệnh áp lực. Nguy hiểm hơn, nếu không được xử lý sớm các tổn thương da có thể lan rộng tới các vùng không tương tự trên cơ thể, dẫn tới nhiễm trùng máu và nguy cơ tử vong rất cao.
7. Viêm phổi
Viêm phổi là hệ lụy ít gặp song rất nguy hiểm. Chúng chủ yếu xuất hiện ở các người mắc căn bệnh từng suy giảm sút miễn dịch trước đó, cảnh báo nguy cơ tử vong nếu không được can thiệp điều trị sớm.
hệ lụy này được xếp vào hàng zona lan tỏa, tình trạng tổn thương nặng vì khi được chẩn đoán mắc zona lan tỏa, người mắc căn bệnh từng có những tổn thương vượt quá sự chi phối của dây thần kinh (xấp xỉ 20 tổn thương nằm ngoài khoanh da hoặc xấp xỉ 2 tổn thương ở khoanh da).
8. Đột quỵ
Nếu virus varicella-zoster gây nên căn bệnh zona truyền nhiễm lan tới não hoặc tủy sống, có thể xảy ra các hệ lụy nghiêm trọng như đột quỵ và viêm màng não, đặc biệt ở người mắc căn bệnh HZO.
9. Viêm não
Viêm não cũng là một hệ lụy zona nguy hiểm, chúng có thể xuất hiện sau vài ngày trong thời kỳ tổn thương da của người căn bệnh, nhất là những người nhiễm zona tai. Vì tai có cấu trúc đặc biệt, thông với hệ thống não bộ, nhiều dây thần kinh dày đặc dưới da, thế nên khi virus xuất hiện và xâm nhập ở vị trí này sẽ tiến hành tăng nguy cơ truyền nhiễm lan căn bệnh lên não. Nguy hiểm hơn ở những tổn thương da ở phía trong ống tai, khu vực màng nhĩ vì đây là những vùng không dễ chăm sóc, vệ sinh và dễ mắc phải bội nhiễm.
Dù nguy hiểm song viêm não có thể phục hồi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm, can thiệp sớm và điều trị đúng cách. song cũng có số ít các trường hợp người mắc phải viêm não do zona phải gánh chịu những di chứng nặng nề như liệt, tê bì chân tay, động kinh thậm chí tử vong.
10. Viêm màng não
Tương tự như viêm não, những người mắc căn bệnh mắc zona tai cũng có nguy cơ mắc phải viêm màng não. Khi mắc phải viêm nào người mắc căn bệnh cũng có môi trường phục hồi cao khi được chăm sóc và điều trị tốt. Mặt không tương tự, bạn cũng có thể đối mặt với nguy cơ gặp phải các tình trạng nguy hiểm như liệt, động kinh hoặc tử vong nếu không được cứu điều trị sớm. Khi phát hiện mắc phải nhiễm zona tai, người mắc căn bệnh cần phải tuân thủ theo quy trình điều trị cũng như chỉ định bác sĩ để có thể nhanh chóng khỏi căn bệnh và hạn chế được những hệ lụy nguy hiểm.
11. gây nên tổn thương vĩnh viễn cho hệ thần kinh và cột sống
Virus zona có thể gây nên ra những hệ lụy tổn thương vĩnh viễn với hệ thần kinh và cột sống. Một trong những hệ lụy chủ yếu là đau đớn thần kinh vĩnh viễn, được gọi là đau đớn sau zona (postherpetic neuralgia).
12. Nguy hiểm tới thai nhi
căn bệnh zona khi mang thai hiếm khi gây nên hệ lụy cho em bé. Nếu bạn mắc phải căn bệnh zona ngay trước khi sinh hoặc trong những ngày sau đó, hãy giữ an toàn trẻ sơ sinh của bạn khỏi tiếp xúc với vết phát ban của căn bệnh zona. Che vết phát ban và rửa tay thường xuyên là một cách hữu hiệu.
13. Tử vong
Khi mắc zona lan tỏa người căn bệnh có nguy cơ tử vong cao vì lúc này, các di chứng zona có thể từng xuất hiện ở phổi, màng não hoặc mắc phải nhiễm trùng nặng dẫn tới nhiễm trùng huyết. Với những trường hợp nặng, nếu không được can thiệp và điều trị sớm, nguy cơ tử vong sẽ rất cao.
14. Những hệ lụy ít gặp không tương tự
Trong những rất ít các hệ lụy của zona sự liên quan tới gan và phổi, gây nên nguy hiểm tới hệ thần trung trung ương, nhất là não. Khi gặp các hệ lụy này, người căn bệnh cần phải nhanh chóng nhập viện để các chuyên gia chẩn đoán, can thiệp điều trị ngay lập tức.
Ai dễ mắc phải hệ lụy của zona thần kinh?
bất kỳ ai từng từng mắc phải thủy đậu đều có thể mắc phải căn bệnh zona. đa số người dân đều sẽ mắc phải nhiễm thủy đậu khi còn nhỏ, thế nên nhóm thành phần này là những người có thể dễ mắc zona và gánh chịu những hệ lụy của zona thần kinh. Các yếu tố không tương tự có thể tiến hành tăng nguy cơ tiến triển căn bệnh zona gồm có:
- căn bệnh zona thường xảy ra ở những người trên 50 tuổi, riêng với những người trên 60 tuổi có nhiều nguy cơ gặp các hệ lụy nghiêm trọng hơn
- người mắc căn bệnh đang mắc các căn bệnh tiến hành suy yếu hệ thống miễn dịch như HIV/AIDS, ung thư, có thể tiến hành tăng nguy cơ mắc căn bệnh zona.
- Bức xạ hoặc hóa trị có thể tiến hành giảm sút sức đề kháng của bạn với căn bệnh tật và có thể gây nên ra căn bệnh zona.
- Các loại thuốc ngăn ngừa đào thải các cơ quan cấy ghép có thể tiến hành tăng nguy cơ mắc căn bệnh zona.
- Sử dụng steroid lâu dài, ví dụ như prednisone, cũng có thể tiến hành tăng nguy cơ tiến triển căn bệnh zona.
Khi nào cần phải gặp bác sĩ?
Bạn cần phải tới gặp bác sĩ để thăm xét nghiệm cũng như hỏi ý kiến về tình trạng căn bệnh, hướng điều trị khi nhiễm zona nếu:
- Bạn định dùng thuốc kháng virus trong thời kỳ đầu để rút ngắn quá trình truyền nhiễm nhiễm.
- Xuất hiện phát ban ở bất kỳ vị trí nào trên mặt.
- Có các dấu hiệu nhiễm khuẩn tại khu vực phát ban, mụn nước (các dấu hiệu gồm có mẩn đỏ lan rộng, sưng tấy, sốt cao và có mủ).
- Phát ban nếu để lâu hơn 10 ngày mà không nâng cao, cảm giác đau đớn đớn tiến hành cho bạn không thể chịu nổi. Bác sĩ có thể kê toa thuốc giảm sút đau đớn mạnh hơn hoặc phong bế thần kinh.
- Bạn mắc phải căn bệnh zona và tiếp xúc với người có hệ thống miễn dịch suy yếu, bạn tiến triển bất kỳ triệu chứng lạ nào khi phát ban căn bệnh zona, ví dụ như chóng mặt, ù tai, suy nhược đột ngột, nhìn đôi, mặt rũ xuống hoặc lú lẫn.
tiến hành sao để phòng ngừa các hệ lụy của zona thần kinh?
1. Tiêm vaccine ngừa căn bệnh zona
Vắc xin zoster tái tổ hợp (Shingrix) là cách tốt nhất để ngăn ngừa căn bệnh zona và các hệ lụy của nó. Hai liều có hữu hiệu hơn 90% để giữ an toàn người lớn từ 50 tuổi trở lên có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. nguy cơ miễn dịch giữ mạnh mẽ trong ít nhất 7 năm đầu tiên sau khi tiêm chủng. Vaccine kém hữu hiệu hơn ở những người có hệ thống miễn dịch yếu. Thông thường, hữu hiệu của Shingrix trong việc ngăn ngừa căn bệnh zona là 68% – 91%, tùy thuộc vào tình trạng căn bệnh tác động tới hệ thống miễn dịch như thế nào.
2. Hạn chế tiếp xúc với các vết mẩn ngứa ngáy của người căn bệnh
căn bệnh zona truyền nhiễm lan qua tiếp xúc trực tiếp với dưỡng chất lỏng từ mụn nước phát ban. Virus có thể truyền nhiễm sang những người chưa tiêm vaccine phòng căn bệnh zona và chưa bao giờ mắc phải thủy đậu. Ngay cả khi một người từng được tiêm ngừa căn bệnh zona, họ vẫn có nguy cơ mắc mắc phải truyền nhiễm nhiễm virus zona song rủi ro, hệ lụy của căn bệnh thấp hơn.
Ngoài ra, những người có tiền sử căn bệnh zona có nguy cơ tái nhiễm cao. Bạn cần phải lưu ý, virus zona chỉ có thể truyền nhiễm khi mụn nước phát ban xuất hiện, còn trước khi chúng xuất hiện hoặc sau khi từng đóng vảy thì nguy cơ truyền nhiễm nhiễm dường như bằng không.
Để tránh mắc phải truyền nhiễm nhiễm virus zona cho người không tương tự, người mắc căn bệnh cần phải thực hiện các bước che chắn vết phát ban, không chạm vào chúng khi chúng chưa đóng vảy. Đặc biệt, không tiếp xúc với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ có đề kháng yếu, nhẹ cân, phụ nữ đang mang thai song chưa tiêm vaccine ngừa căn bệnh zona, vaccine thủy đậu, người già, người có hệ miễn dịch yếu,…
3. Zona thần kinh có điều trị khỏi được không?
Các thuốc kháng virus có thể tiêu diệt được virus zona song chỉ tác dụng trong 72 giờ khi phát ban, sau 72 giờ thì thuốc kháng virus không có tác dụng với virus zona. do đó nếu phát hiện trễ hoặc điều trị trễ thì dễ dẫn tới hệ lụy sau khi lành căn bệnh zona. Khi người mắc căn bệnh nhiễm virus và khỏi căn bệnh, virus vẫn cư trú trong cơ thể người căn bệnh và tiềm ẩn các nguy cơ tái phát căn bệnh cùng những hệ lụy của zona thần kinh.
Bài viết sự liên quan: 8 cách điều trị zona thần kinh hữu hiệu theo từng thời kỳ
4. Zona có truyền nhiễm không?
Virus zona có thể truyền nhiễm lan qua tiếp xúc trực tiếp với mụn nước trên da người căn bệnh. Nếu bạn chưa bao giờ mắc phải thủy đậu thì nguy cơ truyền nhiễm nhiễm càng cao, còn những người từng tiêm vaccine phòng căn bệnh thủy đậu, phòng zona vẫn có thể mắc phải truyền nhiễm nhiễm loại virus này khi tiếp xúc trực tiếp với mụn nước trên da người căn bệnh.
5. Zona thần kinh điều trị ở đâu tốt?
Bạn có thể tới các địa điểm y tế lớn, các trung tâm y tế được cấp phép để điều trị trị zona thần kinh, bác sĩ da liễu, bác sĩ nội thần kinh. Một địa chỉ uy tín để điều trị zona thần kinh chủ yếu là khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, BVĐK Hưng Thịnh TP.HCM có chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm, có tâm với nghề, cùng với hệ thống trang thiết mắc phải tiên tiến, tiên tiến nhất được nhập khẩu từ Nhật Bản, Hoa Kỳ,… giúp cho bạn chẩn đoán và điều trị các hệ lụy zona một cách tốt nhất.
6. Có nên tiêm vaccine phòng ngừa zona không?
Việc tiêm vaccine phòng căn bệnh zona được khuyến khích vì có thể giảm sút nguy cơ nhiễm virus zona và giảm sút các hệ lụy nguy hiểm mà căn bệnh này mang lại.
HỆ THỐNG địa điểm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Hy vọng dưới đây từng mang tới cho bạn những thông tin hữu ích về các hệ lụy zona thần kinh rất nguy hiểm, giúp cho bạn có thêm nhiều kinh nghiệm chăm sóc, theo dõi sức khỏe mình và những người thân yêu, đặc biệt chủ động phòng tránh căn bệnh do virus zona gây nên nên.
