Não là cơ quan có tỷ lệ di căn cao nhất ở người mắc ung thư phổi. Trong sau đây, hãy cùng tìm hiểu về triệu chứng và cách điều trị ung thư phổi di căn não qua chia sẻ từ Thạc sĩ Bác sĩ Nguyễn Tiến Sỹ, khoa Ung bướu, khu vực y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM.
Ung thư phổi di căn não là như thế nào?
Ung thư phổi di căn não là tình trạng tế bào ung thư từ u bướu nguyên phát ở phổi từng tới não. Lúc này, não từng xuất hiện một hoặc nhiều u bướu, có thể gây ra nhiều hệ lụy không tương tự nhau. Não là cơ quan di căn thường gặp ở căn bệnh ung thư phổi kết hợp với xương, gan và tuyến thượng thận.
Ung thư phổi di căn là thời kỳ các tế bào ung thư phổi lan rộng và xâm lấn tới các cơ quan không tương tự hoặc hạch bạch huyết ở xa. Thuật ngữ “di căn” chỉ tình trạng tế bào ung thư tách ra khỏi u bướu nguyên phát và đi tới tới các vị trí không tương tự trong cơ thể, tạo ra u bướu ung thư ở các vị trí mắc phải di căn.
Tình trạng di căn não có thể xuất hiện ở cả hai kiểu ung thư phổi. Ở kiểu ung thư phổi không tế bào nhỏ, di căn thường tương ứng với ung thư thời kỳ IV(4); với ung thư phổi tế bào nhỏ tương đương với thời kỳ lan tràn. Quá trình di căn thường tiếp diễn trễ, không kèm theo dấu hiệu rõ ràng cho tới khi u bướu từng tiến triển lớn.
Quá trình ung thư phổi di căn lên não như thế nào?
Các tế bào ung thư từ phổi thông qua mao mạch hoặc mạch bạch huyết di chuyển tới não qua nhiều bước như:
- Tách ra khỏi u bướu nguyên phát: Tế bào ung thư thoát khỏi u bướu nguyên phát ở phổi và di chuyển ra hệ tuần hoàn.
- Xâm nhập vào hệ tuần hoàn: Sau khi tách khỏi u bướu, tế bào ung thư xâm nhập vào hệ thống mao mạch hoặc mạch bạch huyết lân cận.
- tuần hoàn trong máu: Khi từng xâm nhập hệ tuần hoàn, tế bào ung thư có thể tuần hoàn khắp cơ thể. Tuy nhiên, không phải tế bào nào cũng có thể tồn tại trong máu và mạch bạch huyết, do hệ miễn dịch của cơ thể có thể tìm và tiêu diệt tế bào ung thư.
- Thâm nhập não: Khi tới não, tế bào ung thư có thể vượt qua được hàng rào máu não (blood-brain barrier) để thâm nhập vào não. Hàng rào máu não là lớp tế bào giữ an toàn não khỏi tác nhân gây ra hại như vi khuẩn từ mao mạch vào hệ thần kinh.
- Xâm nhập vào mô não: Sau khi vượt qua hàng rào máu não, các tế bào ung thư xâm nhập vào mô não và tạo thành u bướu thứ cấp (u bướu di căn).
- tiến triển thành u bướu: Các tế bào ung thư có thể sinh sôi, tiến triển và tạo thành u bướu di căn trong não; gây ra các triệu chứng như đau đớn đầu, chóng mặt, rối loạn thần kinh, thường hay các vấn đề về trí nhớ và vận động.
Triệu chứng ung thư phổi di căn não
Ung thư phổi di căn não không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng, vì còn phụ thuộc vào các yếu tố như số số lượng, vị trí, kích thước u bướu trong não mà các triệu chứng có thể không tương tự nhau. Ví dụ: u bướu đè nén dây thần kinh thị giác có thể gây ra mắt mờ, tầm nhìn suy suy giảm. Dưới đây là những triệu chứng thường gặp ở người căn bệnh ung thư phổi di căn não:
- đau đớn đầu, tình trạng đau đớn có thể không tương tự nhau từ âm ỉ tới dữ dội.
- suy giảm trí nhớ, khó khăn tập trung, suy nghĩ.
- Chóng mặt, mệt mỏi, buồn nôn.
- thế đổi tâm trạng hoặc hành vi.
- Tê, yếu một bên cơ thể, có thể xuất hiện co giật.
Ung thư phổi di căn não có điều trị khỏi được không?
Ung thư phổi di căn não rất nguy hiểm, tiên số lượng sống thường thấp, đa số phương pháp điều trị đều nhằm mục đích nhiều ngày thời gian sống, suy giảm nhẹ triệu chứng, nâng cao uy tín cuộc sống của người căn bệnh.
căn bệnh ung thư phổi di căn lên não sống được bao lâu?
Một thống kê trên 91 người căn bệnh ung thư phổi di căn não kiểu không tế bào nhỏ từ năm 2005-2007 cho xuất hiện, tỷ lệ sống trung bình của người căn bệnh tầm khoảng 8 tháng. trong số đó, nhóm được chẩn đoán mắc di căn não cùng thời điểm chẩn đoán ung thư phổi sống được gần 5 tháng; nhóm chẩn đoán ung thư phổi trước sau đó mới tiến triển thành di căn não sống được tầm khoảng 10 tháng. (1)
Theo một thống kê không tương tự từ dữ liệu SEER (dữ liệu theo dõi người căn bệnh ung thư của Viện Ung thư Hoa Kỳ) năm 2010-1015, thời gian sống trung bình của người căn bệnh mắc ung thư di căn não tầm khoảng trên 12 tháng (số liệu được tổng hợp từ 3.806 người căn bệnh ung thư phổi di căn não). (2)
Cách chẩn đoán ung thư phổi di căn tới não
Ung thư phổi di căn não có thể từng tồn tại từ lần chẩn đoán đầu tiên hoặc xuất hiện sau khi căn bệnh tiến triển. Hai phương pháp dùng để xác nhận tổn thương ung thư não thường gặp hiện nay gồm CT (chụp cắt lớp vi tính) và MRI (chụp cộng hưởng từ).
Chụp CT não giúp cho xác định các tính như kích thước, hình kiểu và ranh giới của u bướu; sự hiện diện của vùng phù não xung quanh u bướu; tính tăng bắt thuốc cản quang.
MRI giúp cho chẩn đoán ung thư di căn não bằng cách mang tới hình ảnh chi tiết về các tổn thương mô mềm, cho phép phát hiện u bướu có ranh giới không rõ và hình kiểu không đều. Các u bướu di căn thường kèm theo phù não và tăng bắt tín hiệu sau khi tiêm thuốc cản quang, giúp cho phân biệt với mô thường thì. MRI còn cho phép xác định số số lượng và vị trí của nhiều u bướu, nhờ đó phản hồi tình trạng xâm lấn vào các cấu trúc não xung quanh.
Cách điều trị ung thư phổi di căn não
Điều trị ung thư là điều trị đa mô thức, bác sĩ có thể phối hợp nhiều phương pháp điều trị để đạt tốt nhất nhất dựa trên các yếu tố như:
- Loại, kích thước u bướu.
- Vị trí u bướu.
- thời kỳ căn bệnh, cơ quan di căn.
- Sức khỏe tổng thể, nguy cơ đáp ứng điều trị của người căn bệnh.
- Mục tiêu điều trị.
Các phương pháp có thể dùng để điều trị ung thư phổi di căn não gồm:
- Xạ trị: Xạ trị sử dụng chùm tia xạ được hướng dẫn để tiêu diệt các tế bào ung thư trong não. Bác sĩ có thể xạ trị một vùng nhỏ hoặc toàn bộ não (whole brain radiation therapy) để ngăn chặn sự tiến triển của tế bào ung thư ở não.
- Liệu pháp miễn dịch: Phương pháp miễn dịch dùng các loại thuốc để tăng nguy cơ phát hiện và tiêu diệt tế bào ung thư của hệ miễn dịch. Thuốc miễn dịch có thể bổ sung kháng thể, vô hiệu hóa nguy cơ “lẩn trốn” của tế bào ung thư hoặc kích thích hệ miễn dịch tìm và diệt tế bào ung thư tốt nhất hơn. Liệu pháp miễn dịch thường được dùng để suy giảm nhẹ triệu chứng và nhiều ngày sự sống người căn bệnh.
- thủ thuật: thủ thuật là một phương pháp quan trọng trong điều trị ung thư phổi di căn não, đặc biệt khi u bướu có thể đơn giản tiếp cận. thủ thuật nhằm loại bỏ hoàn toàn u bướu, thực hiện suy giảm áp lực lên não và nâng cao triệu chứng. thủ thuật có thể gồm có cắt đi u bướu hoặc điều chỉnh cấu trúc não. Quy trình thường được thực hiện dưới gây ra mê toàn thân, người căn bệnh cần thiết phải được theo dõi chặt chẽ sau thủ thuật để phát hiện hệ lụy như nhiễm trùng hoặc các di chứng thần kinh. thủ thuật có thể nâng cao đáng nói uy tín cuộc sống cho người căn bệnh nếu được thực hiện tốt.
- Hóa trị: Hóa trị có thể được sử dụng, tuy nhiên tốt nhất thường hạn chế hơn với ung thư di căn não. những loại thuốc hóa trị có thể đi qua hàng rào máu não, việc phối hợp với các thuốc có nguy cơ qua được hàng rào máu não tốt như các thuốc thuốc kháng sinh mạch giúp cho tăng tốt nhất điều trị.
- Điều trị nhắm trúng đích: Các loại thuốc điều trị nhắm trúng đích có thể được dùng nếu u bướu có các tính đột biến gen phù hợp. Hiện nay, có nhiều loại thuốc nhắm trúng đích đi qua được hàng rào máu não để tiêu diệt các u bướu trong não.
Chăm sóc suy giảm nhẹ cho người căn bệnh K phổi di căn não
Ung thư phổi di căn não thường có tiên số lượng không tốt. Do đó, việc chăm sóc suy giảm nhẹ cho người căn bệnh rất quan trọng, giúp cho suy giảm nhẹ triệu chứng, tác dụng phụ của điều trị cũng như vực dậy tinh thần người căn bệnh trong quá trình điều trị. Chăm sóc suy giảm nhẹ gồm có nhiều phương diện: (3)
- Chăm sóc thể dưỡng chất: Người căn bệnh ung thư thường có nhiều triệu chứng gây ra khó khăn khăn, đau đớn đớn cho người căn bệnh. Ở thời kỳ ung thư di căn, các triệu chứng thường rất nghiêm trọng. Chăm sóc thể dưỡng chất gồm có phản hồi và đưa ra phương pháp nâng cao triệu chứng, suy giảm nhẹ nỗi đau đớn, tăng uy tín sống cho người căn bệnh.
- Hỗ trợ xã hội: Quá trình điều trị căn bệnh có thể tác động tới công việc, kinh tế gia đình người căn bệnh. Vấn đề kinh tế có thể khiến cho người căn bệnh lo âu thậm chí mặc cảm tội lỗi và tác động tới tâm lý điều trị. Vì thế, cần thiết phải có sự hỗ trợ về mặt xã hội với người căn bệnh và gia đình.
- Hỗ trợ nâng đỡ cảm xúc: Tâm lý người căn bệnh ung thư thường không ổn định, lo lắng, buồn phiền, trầm cảm,… Người căn bệnh cần thiết phải được chia sẻ, tâm sự, động viên để nâng cao cảm xúc và tâm lý.
- Chăm sóc cho thân nhân: Người thân, gia đình của người căn bệnh cũng có thể gặp những vấn đề về kinh tế, sức khỏe, tâm lý, sinh hoạt… Thế nên, chăm sóc suy giảm nhẹ cũng cần thiết phải để ý, hỗ trợ thân nhân người căn bệnh.
HỆ THỐNG khu vực y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Ung thư phổi di căn não rất nguy hiểm, thường có tiên số lượng không tốt. Ung thư di căn não thường được chẩn đoán bằng CT hoặc MRI. Tùy thuộc vào tình trạng di căn, bác sĩ có thể chọn lựa những phương pháp điều trị phù hợp mục đích, nguyện vọng từng người căn bệnh.
