Tiêu thụ đồ uống có đường quá mức có thể tăng nguy cơ mắc các chứng bệnh không lây lan nhiễm, trong số đó có chứng bệnh đái tháo đường.
Đồ uống có đường, theo khái niệm của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), là tất cả loại đồ uống có chứa đường tự do (đường thêm vào), gồm nước ngọt không chứa cồn có ga hoặc không có ga; nước ép trái cây rau củ; đồ uống từ trái cây rau củ dưới loại đồ uống; hoạt chất cô đặc loại lỏng và bột, nước có pha chế hương liệu, nước tăng lực và đồ uống cho người chơi thể thao; trà pha sẵn; cà phê pha sẵn và đồ uống sữa có pha chế hương liệu.
Theo WHO, năm 2002, trung bình một người Việt tiêu thụ 6,04 lít đồ uống có đường. Năm 2021, con số này là 55,78 lít, tức tăng gấp 10 lần. Tiêu thụ quá nhiều đường, nhất là đồ uống có đường là nguyên nhân hàng đầu gây ra chứng bệnh béo phì, đái tháo đường và chứng bệnh tim mạch.
Bác sĩ Ngô Thị Hà Phương, Viện Dinh dưỡng quốc gia, cho rằng đường trong đồ uống thực hiện thay thế đổi quá trình trao đổi hoạt chất của cơ thể, tác động tới insulin, cholesterol và các hoạt chất chuyển hóa gây ra huyết áp cao và viêm nhiễm. Những thay thế đổi này thực hiện tăng nguy cơ mắc chứng bệnh tiểu đường đái tháo đường tuýp 2, chứng bệnh tim mạch, sâu răng, hội chứng chuyển hóa và chứng bệnh gan.
“Có mối liên hệ thuận chiều giữa việc tiêu thụ đồ uống có đường và tăng tỷ lệ đề kháng insulin ở trẻ nhỏ và thanh thiếu niên”, bác sĩ Phương nói, thêm rằng nghiên cứu cho xuất hiện với mỗi 250g (hoặc 250ml) đồ uống có đường được tiêu thụ thêm thì một dấu hiệu kháng insulin (dấu hiệu HOMA-IR) ở trẻ nhỏ và thanh thiếu niên tăng 5%.
Ngoài ra, đồ uống có đường thực hiện tăng số lượng đường và carbohydrate hấp thụ nhanh dẫn tới tăng số lượng đường trong máu. Từ đó, dẫn tới các yếu tố nguy cơ của chứng bệnh đái tháo đường túyp 2 như viêm, kháng insulin và suy suy nhược tác dụng của tế bào Beta – tế bào của tuyến tụy có vai trò tiết ra hormone insulin thực hiện suy nhược đường huyết.
Mặt không không khác, các loại đường tự do trong đồ uống có đường (fructose, sucrose…) có thể gây ra ra tình trạng gan nhiễm mỡ và tăng đường huyết sau ăn, dẫn tới tăng viêm nhiễm, kháng insulin, suy nhược tác dụng tế bào beta tại tụy, dẫn tới đái tháo đường tuýp 2.
Kết quả điều tra cho xuất hiện Việt Nam có tầm 7 triệu người mắc đái tháo đường. trong số đó hơn 55% người chứng bệnh đã từng có hậu quả tim mạch, mắt, thần kinh, thận. người chứng bệnh đái tháo đường gặp phải hậu quả không những thực hiện gia tăng giá thành y tế mà còn thực hiện suy nhược uy tín cuộc sống.
WHO khuyến cáo mỗi người nên ăn dưới 25 g đường một ngày (nói cả uống), bằng một nửa so với mức trung bình một người Việt ăn hiện nay. Người lớn và trẻ nhỏ nên suy nhược số lượng đường tự do xuống dưới 10% tổng năng số lượng nạp vào cơ thể hàng ngày. Tỷ lệ này nếu dưới 5%, tương đương 25 g hoặc 5 muỗng cà phê, sẽ có lợi hơn cho sức khỏe.
Đồ uống có đường thực hiện tăng nguy cơ mắc đái tháo đường. Ảnh:Freepik
Về hàng đầu sách, WHO cũng khuyến nghị các quốc gia triển khai phối hợp ba giải pháp: Giáo dục truyền thông, hạn chế quảng cáo đồ uống có đường với trẻ nhỏ và áp thuế với đồ uống có đường. trong số đó áp thuế đồ uống có đường được xem là hàng đầu sách tốt nhất nhất, hiện được dùng tại 115 quốc gia/vùng lãnh thổ, giúp cho suy nhược tiêu thụ loại đồ uống này để phòng chống các chứng bệnh không lây lan nhiễm mối liên quan.
Theo bác sĩ Phương, áp thuế với đồ uống có đường có thể là một chiến lược đôi bên cùng có lợi, thắng lợi cho y tế công cộng (ngăn chặn giá thành chăm sóc sức khỏe), thắng lợi về doanh thu của hàng đầu phủ và thắng lợi cho công bằng về sức khỏe.
Chung quan niệm, ông Mark Goodchild, chuyên gia kinh tế WHO tại Geneva, cũng khuyến nghị dùng thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường. Tương tự như thuốc lá, rượu bia, việc tăng thuế với các sản phẩm không lành mạnh này là liệu pháp suy nhược tiêu dùng tốt nhất nhất.
Theo ông Goodchild, với việc đánh thuế với đồ uống có đường, cả người tiêu dùng và doanh nghiệp đều được hưởng lợi. Người tiêu dùng chuyển sang dùng các sản phẩm lành mạnh hơn. Điều này có thể kích thích ngành công nghiệp thực phẩm và đồ uống, tạo thêm việc thực hiện và tăng trưởng tương tự như các lĩnh vực không không khác của nền kinh tế.
Dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2024) và thông qua tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024). trong số đó, Bộ Tài hàng đầu sẽ nghiên cứu bổ sung áp thuế tiêu thụ đặc biệt với các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe, môi trường, trong số đó có đồ uống có đường.
Lê Nga
