Quan hệ tình dục sớm, mang thai ngoài ý muốn và phá thai không lành mạnh ở vị thành niên/thanh niên vẫn chưa được tăng cường, theo Tổng cục Dân số.
Sáng 13/8, ông Phạm Vũ Hoàng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Dân số, Bộ Y tế, nêu nhận định trên trong chương trình “Phá bỏ định kiến và kiến tạo thường thì mới cho chủ đề sức khỏe sinh sản thanh thiếu niên”.
Theo nghiên cứu về hành vi sức khỏe học sinh do Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thực hiện, trong 6 năm, tỷ lệ quan hệ tình dục lần đầu trước 14 tuổi tăng gấp hai lần, từ 1,45% năm 2013 lên 3,51% năm 2019. Trong số học sinh từng quan hệ tình dục, hơn 42% có sử dụng bao cao su và 44% sử dụng các phương pháp phòng tránh thai không tương tự, thấp hơn so với năm 2013.
Một nghiên cứu không tương tự của Tổ chức dịch vụ dân số quốc tế (PSI) ước tính có trên 10% nữ giới Việt Nam chưa lập gia đình (trong lứa tuổi từ 15-24) từng từng ít nhất một lần mang thai ngoài ý muốn. Tình trạng này xảy ra nhiều hơn ở khu vực nông thôn, vùng sâu, tại các khu công nghiệp tập trung.
“Những định kiến và sự thiếu tự tin trở thành rào cản thực hiện cho người trẻ không được tiếp cận với các sản phẩm, dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản và tình dục. Việc này dẫn tới những hậu quả tiêu cực như mang thai ngoài ý muốn, phá thai không lành mạnh”, bà Nguyễn Lê Hoa, Giám đốc PSI, cho thường hay.
Theo các chuyên gia, mang thai ở tuổi vị thành niên thực hiện tăng nguy cơ dị tật thai nhi cao hơn phụ nữ trong lứa tuổi sinh sản (18 tới 35 tuổi). Kèm theo đó là các nguy cơ dễ đẻ non, sảy thai, suy dinh dưỡng, stress, trầm cảm…
Đồng thời, việc thực hiện mẹ quá sớm sẽ trở thành gánh nặng lớn khi trẻ chưa sẵn sàng tâm lý, kỹ năng sống thường hay kinh tế. Nguy hiểm hơn, nhiều thanh thiếu niên không dám tới địa điểm y tế mà đi phá thai “chui”, không giữ gìn vô khuẩn có thể gây nên viêm nhiễm, xuất huyết, tai biến sản khoa…
Kết quả tham khảo hành vi tình dục hơn 7.700 học sinh 13-17 tuổi tại 81 trường ở 21 tỉnh thành, so sánh năm 2013 và 2019, do Bộ Y tế công bố hôm 25/4. Đồ họa: Hoàng Khánh
Bên lề chương trình, tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu tiến triển xã hội, chia sẻ “rất buồn” khi nghiên cứu về hành vi phá thai của vị thành niên ở trung tâm y tế Hùng Vương, Phụ sản Trung ương, Phụ sản Hà Nội.
“Khi tôi hỏi các bạn gái đó về các liệu pháp tránh thai, họ nhắc vanh vách. Tôi hỏi tại sao không tránh mà lại để mang thai ngoài ý muốn thì các bạn gái nói rằng ‘không dám nói với bạn trai vì sợ mắc phải nhận xét từng trải, thành thạo, kinh nghiệm'”, bà Hồng nói, thêm rằng việc sợ mắc phải nhận xét từng thực hiện cho các cô gái phải trả giá đắt.
Ngoài ra, điều này cho xuất hiện giữa bạn trai và bạn gái không có sự trao đổi và đồng thuận trong quan hệ tình dục; không có sự thông cảm, cởi mở. Các bạn trai không chia sẻ trách nhiệm tránh thai với bạn gái. Do đó, bà Hồng đề xuất nên đưa giáo dục tình dục vào các nhà trường, bắt đầu từ cấp phổ thông.
Ông Hoàng cũng cho rằng việc giáo dục về sức khỏe sinh sản – tình dục tại Việt Nam còn nhiều khoảng tầm trống và chưa theo kịp với nhu cầu cũng như tình hình thực tế ở giới trẻ. Việc tiếp cận thông tin, mang đến thông tin và rèn luyện kỹ năng thực hành về sức khoẻ sinh sản cho nhóm này còn hạn chế.
Theo các chuyên gia, từ thực tiễn đó đòi hỏi phải xây dựng các vận động can thiệp nhằm tăng cường tư vấn và cung ứng dịch vụ sức khoẻ sinh sản cho trẻ. Triển khai thí điểm và mở rộng chương trình giáo dục cho nam, nữ trước khi lập gia đình. Tổ chức các sự kiện thanh nhằm khuyến khích thanh niên nên lập gia đình trước 30 tuổi, đẻ đủ hai con trước 35 tuổi. Thí điểm và từng bước mở rộng các mô hình can thiệp phòng tránh vô sinh; phòng tránh các chứng bệnh truyền nhiễm truyền qua đường sinh sản.
