chứng bệnh ghẻ phỏng, thường hay còn gọi là chốc, là chứng bệnh da liễu thường gặp, đặc biệt ở trẻ nhỏ. chứng bệnh gây ra ra các tổn thương kiểu mụn nước, bọng nước trên diện rộng, dễ vỡ, lan nhanh và có thể lây lan nhiễm cho người xung quanh. Trong dưới đây, bác sĩ nội trú, CKI Lý Thiên Phúc, chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, BVĐK Hưng Thịnh TP.HCM, sẽ tư vấn về các cách trị ghẻ phỏng tại nhà mà người chứng bệnh có thể tham khảo.
tổng quát về chứng bệnh ghẻ phỏng
Ghẻ phỏng, còn được gọi là chốc, là chứng bệnh nhiễm trùng da do vi khuẩn gây ra ra, chủ yếu là liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes) và đôi lúc là tụ cầu khuẩn vàng (Staphylococcus aureus). Đây là chứng bệnh da liễu phổ quát, đặc biệt ở trẻ nhỏ, với dấu hiệu rõ ràng là tổn thương da kiểu mụn nước hoặc bọng nước, sau đó vỡ ra và đóng vảy màu vàng mật ong.
chứng bệnh có thể khởi phát trên nền da thường thì (chốc nguyên phát) hoặc xuất hiện tại vùng da gặp phải tổn thương trước đó do trầy xước, côn trùng cắn, viêm da cơ địa (chốc thứ phát thường hay “ghẻ phỏng hóa”). Chốc tiến triển nhanh và có thể lây lan lan từ người sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp với tổn thương da, dịch tiết từ mụn nước, hoặc gián tiếp qua vật dụng cá nhân như khăn mặt, quần áo, đồ chơi,…
Ngoài ra, những yếu tố như vệ sinh kém, môi trường nóng ẩm, tình trạng suy giảm sút miễn dịch, hoặc thói quen cào gãi thực hiện trầy xước da có thể tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và tiến triển, khiến cho chứng bệnh dễ trỗi dậy và lây lan lan hơn. Vì vậy, việc giữ gìn vệ sinh cá nhân và điều trị sớm là rất quan trọng để kiểm soát chứng bệnh và ngăn ngừa hậu quả.
Tác hại khi không điều trị ghẻ phỏng sớm
Nếu không được điều trị sớm, ghẻ phỏng (chốc) có thể gây ra ra nhiều tác hại nghiêm trọng, tác động không những tới sức khỏe của người chứng bệnh mà còn thực hiện tăng nguy cơ lây lan nhiễm cho cộng đồng.
1. Nguy cơ lây lan nhiễm cho những người xung quanh
Ghẻ phỏng là chứng bệnh rất dễ lây lan lan, đặc biệt trong môi trường có nhiều tiếp xúc gần như gia đình, trường học, nhà trẻ. Vi khuẩn gây ra chứng bệnh có thể lây lan truyền qua:
- Tiếp xúc trực tiếp với sang thương da của người chứng bệnh, nhất là các vết loét có dịch tiết.
- Tiếp xúc gián tiếp qua vật dụng cá nhân như khăn mặt, quần áo, chăn gối, đồ chơi.
- Dịch tiết từ mũi, họng của người chứng bệnh, do một tỷ lệ vi khuẩn tồn tại ở vùng hầu họng mà không gây ra triệu chứng, tuy nhiên có thể phát tán và lây lan nhiễm cho người không tương tự.
Người có nguy cơ cao mắc chứng bệnh gồm: trẻ nhỏ, người có hệ miễn dịch yếu, những người sống trong điều kiện đông đúc, kém vệ sinh hoặc lao động trong môi trường dễ tiếp xúc với vi khuẩn.
2. Nhiễm trùng da thứ phát
Nếu không được điều trị đúng cách, ghẻ phỏng có thể tiến triển nặng hơn, dẫn tới các tình trạng nhiễm trùng da thứ phát, gồm:
- Viêm mô tế bào: vi khuẩn từ vùng tổn thương có thể xâm nhập sâu vào lớp trung bì, gây ra đỏ, sưng, đau đớn lan rộng. Nếu không được kiểm soát, nhiễm trùng có thể tiếp tục lan sang các mô xung quanh.
- Áp xe da: trong một tỷ lệ, nhiễm trùng tiến triển thành áp xe chứa đầy mủ, cần thiết phải phải chích rạch và dẫn lưu mủ.
- Chốc hoá các chứng bệnh da không tương tự: những người có chứng bệnh da liễu như viêm da cơ địa, côn trùng cắn hoặc chấn thương da nhẹ có thể gặp phải bội nhiễm vi khuẩn, thực hiện tổn thương lan rộng hơn.
Ngoài ra, việc cào gãi tổn thương thực hiện tăng nguy cơ nhiễm trùng, nhiều ngày thời gian lành chứng bệnh và dễ để lại sẹo xấu trên da.
3. Nguy cơ gây ra hậu quả nghiêm trọng
Ghẻ phỏng không những gây ra tổn thương ngoài da mà còn có thể dẫn tới hậu quả toàn thân nguy hiểm, nhất là khi mối liên quan tới liên cầu khuẩn nhóm A (GAS – Group A Streptococcus). (1)
3.1 Viêm cầu thận cấp hậu nhiễm liên cầu khuẩn
Đây là một hậu quả nặng có thể xảy ra sau nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A ở da. Khi cơ thể phản ứng với vi khuẩn, hệ miễn dịch có thể thâm nhập nhầm vào cầu thận, gây ra tổn thương thận cấp tính.
- Triệu chứng gồm:
- Phù toàn thân, nhất là ở mặt, mắt cá chân.
- Tiểu ít, nước tiểu sẫm màu hoặc tiểu máu.
- Tăng huyết áp, đau đớn đầu, mệt mỏi.
chứng bệnh có thể phục hồi nếu được điều trị sớm tuy nhiên trong một tỷ lệ có thể tiến triển thành yếu thận mạn tính (CKD).
3.2 Nhiễm trùng huyết (Sepsis)
Khi vi khuẩn xâm nhập vào máu, người chứng bệnh có nguy cơ sốc nhiễm trùng với các triệu chứng nguy hiểm như:
- Sốt cao, rét run
- Mạch nhanh, huyết áp tụt
- Rối loạn ý thức, suy đa cơ quan
Nhiễm trùng huyết có thể đe dọa tính mạng, cần thiết phải được điều trị bằng thuốc mạnh và chăm sóc tích cực trong trung tâm y tế.
3.3 Sốt thấp khớp và hậu quả tim mạch
những nghiên cứu chứng minh liên cầu khuẩn nhóm A (GAS) có thể kích thích phản ứng miễn dịch thất thường, gây ra sốt thấp khớp, tác động tới tim, khớp và hệ thần kinh. Sốt thấp khớp nếu không được điều trị có thể dẫn tới tổn thương van tim vĩnh viễn, gây ra suy tim về sau.
4. tác động tâm lý
chứng bệnh ghẻ phỏng không những tác động tới sức khỏe thể dinh dưỡng mà còn tác động tiêu cực tới tâm lý và uy tín cuộc sống của người chứng bệnh. Triệu chứng ngứa ngáy ngáy, đau đớn rát và tổn thương da có thể gây ra mất ngủ, mệt mỏi, giảm sút nguy cơ tập trung và dễ cáu gắt. Các tổn thương thường xuất hiện ở mặt, tay chân, gây ra mất thẩm mỹ, khiến cho người chứng bệnh tự ti, mặc cảm giao tiếp. Do chứng bệnh dễ lây lan lan, người mắc có thể gặp phải xa lánh, tác động tới công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội.
Tình trạng lo lắng về sẹo, tái phát có thể dẫn tới lo lắng, thậm chí trầm cảm nhẹ. Vì vậy, điều trị sớm và đúng cách là rất quan trọng để hạn chế tác động tiêu cực của chứng bệnh, đồng thời gia đình và xã hội cần thiết phải có sự hiểu biết, tránh kỳ thị và hỗ trợ người chứng bệnh trong quá trình điều trị.
Hướng dẫn cách trị ghẻ phỏng tại nhà đơn giản, an toàn dễ thực hiện
Các phương pháp điều trị ghẻ phỏng tại nhà dưới đây chỉ mang tính dinh dưỡng hỗ trợ và không thể thay thế thế điều trị y khoa hàng đầu thống. chứng bệnh ghẻ phỏng, thực dinh dưỡng là 1 kiểu chốc lây lan do nhiễm liên cầu khuẩn, cần thiết phải được điều trị theo quy trình chuẩn để loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa lây lan lan.
1. Thuốc xoa ngoài da
Việc điều trị ghẻ phỏng bằng thuốc xoa ngoài da cần thiết phải có sự hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da. Tùy vào tình trạng tổn thương, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc kháng khuẩn đặc hiệu để tiêu diệt vi khuẩn gây ra chứng bệnh, đồng thời đưa ra quy trình điều trị phù hợp về liều số lượng và thời gian sử dụng nhằm giữ gìn loại bỏ hoàn toàn nhiễm trùng trên da.
kết hợp với thuốc kháng khuẩn, bác sĩ có thể kê thêm kem xoa giúp cho giảm sút viêm, giảm sút ngứa ngáy và hỗ trợ thực hiện lành tổn thương da. Tuy nhiên, người chứng bệnh không nên tự ý sử dụng các loại thuốc xoa chứa corticoid, vì nếu dùng sai cách hoặc quá liều có thể thực hiện tổn thương da nghiêm trọng hơn, đặc biệt ở những vùng da gặp phải ghẻ phỏng đang vận động. Do đó, điều trị theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng để giữ gìn an toàn và đạt hữu hiệu cao.
2. Điều trị ghẻ phỏng bằng liệu pháp công nghệ cao
Các công nghệ tiên tiến giúp cho tiêu diệt ký sinh trùng một cách nhanh chóng, tái tạo vùng da gặp phải tổn thương, kháng viêm, giảm sút sưng,… đã từng được ứng dụng thành tựu trong điều trị các chứng bệnh nhiễm trùng da, trong số đó có ghẻ phỏng.
2.1 Công nghệ ánh sáng
Một trong những cách trị ghẻ phỏng được sử dụng hiện nay là Tiova™. Phương pháp điều trị này sử dụng thiết gặp phải trị liệu bằng ánh sáng phát ra tia cực tím (UV). Bức xạ này giết chết ký sinh trùng, vi khuẩn gây ra chứng bệnh đang ký sinh bên trong da. Tuy nhiên, tia UV có thể gây ra đỏ da và các triệu chứng không dễ chịu tạm. Ngoài ra, phương pháp điều trị bằng Tiova giúp cho loại bỏ chứng bệnh ghẻ và không gây ra ra bất kỳ tác dụng phụ nào. (2)
2.2 Liệu pháp kháng khuẩn tiên tiến
Liệu pháp kháng khuẩn trong điều trị ghẻ phỏng đã từng được nghiên cứu lâm sàng để chứng minh hữu hiệu trong việc loại bỏ vi khuẩn gây ra ghẻ phỏng. Các nhà nghiên cứu sử dụng phương pháp pha loãng vi số lượng thuốc diệt ghẻ ivermectin hiện tại và các phương pháp điều trị chứng bệnh ghẻ mới: abametapir, dầu mānuka và từng β-triketon.
Kết quả chứng minh rằng 2 loại thuốc diệt ghẻ mới abametapir và dầu mānuka có đặc tính kháng khuẩn ngăn ngừa các vi khuẩn mối liên quan tới chứng bệnh ghẻ thông thường, nhất là Staphylococcus Aureus, Streptococcus pyogenes, Streptococcus dysgalactiae subsp. equisimilis và Acinetobacter baumannii. Thuốc có những hoạt tính kháng khuẩn và có thể ức chế sự tiến triển của vi khuẩn nói trên.
3. Chế độ chăm sóc vết ghẻ phỏng trong quá trình điều trị
Ghẻ phỏng, thường hay chốc lây lan, là chứng bệnh nhiễm trùng da do vi khuẩn, trong số đó các bọng nước khi vỡ có thể thực hiện tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ phát và lây lan lan chứng bệnh. Vì vậy, việc chăm sóc tổn thương đúng cách đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị. Người chứng bệnh cần thiết phải hạn chế thực hiện vỡ các bọng nước, tránh chạm hoặc gãi vào sang thương để giảm sút nguy cơ lan rộng vi khuẩn và gây ra bội nhiễm.
Đồng thời, người chứng bệnh nên tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về cách chăm sóc vùng da gặp phải tổn thương. Việc vệ sinh da đúng cách gồm rửa nhẹ nhàng với nước sạch và dung dịch sát khuẩn phù hợp, giữ vùng da khô thoáng và thay thế băng gạc nếu có chỉ định. Ngoài ra, cần thiết phải thường xuyên vệ sinh môi trường sống, giặt sạch quần áo, chăn gối và vật dụng cá nhân để loại bỏ vi khuẩn, ngăn ngừa nguy cơ tái nhiễm và lây lan lan sang người không tương tự.
cần thiết phải lưu ý gì khi tự điều trị ghẻ phỏng bằng thuốc tại nhà?
Việc tự điều trị ghẻ phỏng tại nhà bằng thuốc cần thiết phải được thực hiện đúng cách để tránh các hậu quả nguy hiểm. Người chứng bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc xoa thường hay thuốc uống khi chưa có chỉ định của bác sĩ, vì điều này có thể dẫn tới các tác dụng phụ như quá liều, kích ứng da, dị ứng thuốc hoặc thực hiện chứng bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn, lây lan lan sang các vùng da xung quanh. Để giữ gìn hữu hiệu điều trị, người chứng bệnh nên tuân thủ hướng dẫn y khoa và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.
Khi nào cần thiết phải gặp bác sĩ để chẩn đoán tình trạng chứng bệnh?
Người chứng bệnh nên tới gặp bác sĩ khi có các dấu hiệu nghi ngờ ghẻ phỏng, gồm:
- Xuất hiện các vết đỏ trên da, sau 1 – 2 ngày tạo ra mụn nước.
- Bọng nước vỡ ra, khô lại, đóng vảy vàng và có dịch tiết.
- Xuất hiện thêm các sang thương mới sau khi mụn nước vỡ.
- đã từng tiếp xúc gần với người mắc ghẻ phỏng.
- Có dấu hiệu nghi ngờ mắc chứng bệnh, đặc biệt nếu có nguy cơ lây lan nhiễm cao.
Cách phòng ngừa ghẻ phỏng tái phát
Để ngăn ngừa ghẻ phỏng tái phát, người chứng bệnh cần thiết phải thực hiện các phương pháp vệ sinh và phòng ngừa sau:
- Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, cắt móng tay gọn gàng, thường xuyên thực hiện sạch móng tay để loại bỏ vi khuẩn và bùn đất.
- Hạn chế cào gãi mạnh lên vùng da gặp phải tổn thương để tránh lan rộng vi khuẩn.
- Sử dụng xà phòng sát khuẩn sau khi tiếp xúc với bùn đất.
- Khi phát hiện có ca ghẻ phỏng trong môi trường học đường, phụ huynh cần thiết phải để ý quan sát các triệu chứng của trẻ và đưa bé đi xét nghiệm để phát hiện sớm và điều trị sớm nếu có những dấu hiệu nghi ngờ.
Ghẻ phỏng có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp không tương tự nhau, tùy thuộc vào tình trạng tổn thương và tình trạng nhiễm trùng của từng người mắc chứng bệnh. Mục tiêu điều trị là kiểm soát nhiễm khuẩn, loại bỏ hoàn toàn tác nhân gây ra chứng bệnh, giảm sút nguy cơ lây lan lan và phòng ngừa hậu quả. Người chứng bệnh nên thăm xét nghiệm và điều trị tại các khu vực y tế chuyên khoa để được chẩn đoán chuẩn xác và sử dụng quy trình điều trị phù hợp.
Tại chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, BVĐK Hưng Thịnh TP.HCM và Đơn vị Da liễu – Thẩm mỹ Da, Trung tâm xét nghiệm chữa trị chứng bệnh Hưng Thịnh Quận 7, hệ thống bác sĩ giàu kinh nghiệm sẽ trực tiếp thăm xét nghiệm, phản hồi tình trạng tổn thương và xây dựng kế hoạch điều trị cá thể hóa nhằm đạt hữu hiệu tối ưu.
HỆ THỐNG trung tâm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Hy vọng bài viết đã từng mang đến những thông tin hữu ích về cách trị ghẻ phỏng chi tiết, gồm hướng dẫn chăm sóc và phương pháp phòng ngừa, giúp cho người chứng bệnh có cách tiếp cận đúng đắn trong quá trình điều trị và giữ an toàn sức khỏe làn da.
