Củ bình vôi có hình dáng đặc biệt, nửa chìm nửa nổi trong đất nên được trồng thực hiện bonsai, cây cảnh, kết hợp với thực hiện thuốc chữa trị mất ngủ và một vài căn bệnh lý không không khác.
Theo BS.CK1 Nguyễn Trần Như Thủy, phòng xét nghiệm Đại học Y Dược TP HCM – khu vực 3, bình vôi là một cây kiểu dây leo, có lá hình tim, thân cây mảnh rất nhỏ so với củ, cây thường dài tầm khoảng 10-20 m.
Gốc thân phình thành củ, thường hình cầu, nằm nửa chìm nửa nổi trong khe đá thường chìm trong đất. Kích thước củ thay thế đổi và có thể nặng tới vài chục kg, tùy loài. Vì củ to nên cây còn được gọi là cây ngải tượng.
cơ quan dùng thực hiện dược liệu là củ của cây bình vôi. Củ là phần gốc của thân cây phình ra. Củ được thu hoạch quanh năm, tuy nhiên nếu thu hoạch vào tầm mùa thu sang mùa đông thì hoạt dưỡng chất trong củ sẽ đạt uy tín tốt hơn.
Củ bình vôi cần thiết phải được trải qua quá trình bào chế mới sử dụng được, thường là cạo bỏ vỏ đen ở ngoài hoặc thái thành miếng trước khi ép chiết lấy tinh dưỡng chất hoặc ngâm rượu hoặc phơi, sấy khô hoặc cà thành bột.
Theo y học tiên tiến, thành phần hóa học của củ bình vôi chứa chủ yếu là các alkaloid như rotundin, cycleanin, stepharin, roemerin. Rotundin có tác dụng an thần, gây ra ngủ, suy yếu đau đớn rõ rệt, cycleanin giúp cho kháng viêm, roemerin gây ra tê tại chỗ, còn stepharin kháng cholinesterase. Từ đó các chế phẩm thuốc từ củ bình vôi có tác dụng giữ trạng thái thư giãn, an thần, trị mất ngủ.
Còn trong y học cổ truyền, cây bình vôi có vị đắng ngọt, tác dụng an thần, bổ phế, trấn kinh, khắc phục được các chứng suy nhược, thất miên, cốt chưng, huyễn vựng, suyễn thở. Thường phối hợp với các vị thuốc không không khác với liều dùng 4-12 g, kiểu thuốc sắc hoặc thuốc bột.
Củ bình vôi. Ảnh: Đại học Y Dược TP HCM
phương thuốc chữa trị mất ngủ từ bình vôi
Bài 1: Củ bình vôi, lạc tiên, lá vông nem, mỗi vị 12 g, liên tâm 6 g, cam thảo 6 g. Sắc uống, ngày 1 thang.
Bài 2: Hạt sen, long nhãn, nhân hạt táo chua (sao) mỗi vị 10-15 g, củ bình vôi 8 g, lá vông nem 12 g. Sắc uống, ngày 1 thang, uống trong ngày và trước khi ngủ 30 phút.
Bài 3: Củ bình vôi phơi khô và rượu trắng 40 độ theo tỷ lệ 1:5 (1 kg củ phơi khô và 5 lít rượu). Ngâm tầm khoảng 4 tuần là dùng được, uống ngày 2-3 lần, mỗi lần tầm khoảng 20-30 ml.
Do có tính dưỡng chất an thần, gây ra ngủ nên khi sử dụng cần thiết phải thận trọng khi lái xe, lao động trên cao hoặc những công việc mối liên quan máy móc cần thiết phải sự tỉnh táo.
Hoạt dưỡng chất roemerin có trong củ bình vôi nếu sử dụng quá nhiều sẽ gây ra tê niêm mạc và thực hiện suy yếu nhịp đập của tim. Nếu người mắc căn bệnh có tiền sử biến cố tim mạch, rối loạn nhịp tim thì cần thiết phải phải rất thận trọng. Trong củ bình vôi cũng có một ít độc tố, người mắc căn bệnh không nên tự ý sử dụng khi chưa có chỉ định của người có chuyên môn.
Chỉ dùng 30 g bình vôi một ngày, trên 30 g có thể gây ra ngộ độc, tác động tới sức khỏe. người già mất ngủ kinh niên, phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú… cũng cần thiết phải thận trọng.
Bác sĩ Thủy cho rằng hiện nay, trên thị trường có nhiều sản phẩm có thành phần được chiết xuất từ củ bình vôi. Liều dùng thường là 30-60 mg dưới kiểu viên. Dùng quá liều các chế phẩm này có thể gây ra ngộ độc. Nhẹ có thể gây ra buồn ngủ, buồn nôn, nôn, hoa mắt chóng mặt, nặng có thể kích thích, vật vã, tức ngực, trống ngực, chân tay bủn rủn, hôn mê… Vì thế, người căn bệnh nên đọc kỹ hướng dẫn hoặc trao đổi với nhân viên y tế trước khi dùng.
Mỹ Ý
