Nhiều trung tâm y tế đang tiến triển các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào hỗ trợ kiểm tra chữa trị chứng bệnh, giúp cho chẩn đoán chứng bệnh chuẩn xác hơn, điều trị tốt nhất.
AI – một lĩnh vực khoa học máy tính nhằm tiến triển các thuật toán hoặc chương trình máy tính với nguy cơ phân tích hoặc dự đoán tiên tiến. Ngày nay, AI được ứng dụng nhiều trong y tế, nhất là trong chẩn đoán và điều trị chứng bệnh, mang lại những lợi ích to lớn.
Anh Trung, 45 tuổi, đột ngột yếu nửa người phải, nói không dễ, vào trung tâm y tế Đa khoa tỉnh Quảng Ninh cấp cứu ở giờ thứ hai sau khởi phát triệu chứng. Lúc này người chứng bệnh lơ mơ, không nói được, tiên số lượng xấu. Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CT) được gửi lên hệ thống lưu trữ và quản lý hình ảnh (PACS) của trung tâm y tế Đa khoa tỉnh Quảng Ninh. Hệ thống này tích hợp phần mềm AI Rapid để định số lượng chuẩn xác vùng lõi nhồi máu và vùng tổn thương thiếu máu não. Chỉ 30 giây tới 3 phút, Rapid gửi kết quả tính toán vùng não nên cứu sống và vùng não từng tổn thương không phục hồi tỷ lệ là 1,9.
“Nếu chỉ chụp CT mạch não thì xác định được vị trí tắc mạch tuy vậy không thể phản hồi được sau can thiệp lấy huyết khối người chứng bệnh có thể phục hồi thường không”, bác sĩ Ngô Quang Chức, Trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh, nói. Dựa vào phản hồi của Rapid, bác sĩ quyết định sử dụng thuốc tiêu sợi huyết phối hợp lấy huyết khối động mạch não cho anh Trung. Sau can thiệp, người chứng bệnh phục hồi tốt, cơ lực tay chân bên phải phục hồi hoàn toàn.
Phần mềm trí tuệ nhân tạo Rapid là ứng dụng phản hồi và phân tích hình ảnh tự động về tình trạng não của người chứng bệnh đột quỵ, hiện được nhiều trung tâm y tế trên cả nước sử dụng như trung tâm y tế Đa khoa tỉnh Phú Thọ, trung tâm y tế Nhân dân 115 (TP HCM)… Nhờ phần mềm này, bác sĩ xuất hiện được rõ vùng não từng chết và vùng thiếu máu nên cứu sống để đưa ra quyết định can thiệp chuẩn xác, sớm nhất, giúp cho người chứng bệnh thêm môi trường sống, hạn chế di chứng về sau.
“Công nghệ Rapid có thể nếu để lâu thời gian vàng điều trị người gặp phải đột quỵ não tới một ngày nhắc từ khi có dấu hiệu đầu tiên, so với 6 giờ như thông thường, nhờ vậy mà nhiều người chứng bệnh tới viện muộn vẫn được cứu sống”, bác sĩ Chức nói.
Tại trung tâm y tế Nhân dân 115 (TP HCM), Rapid góp công lớn cứu sống nhiều người chứng bệnh đột quỵ. Nhờ trí tuệ nhân tạo, 50% người gặp phải đột quỵ được đưa tới sau giờ vàng được cứu sống, thoát nguy cơ tử vong và tàn phế. Trước đây thời gian vàng trong can thiệp cho người chứng bệnh đột quỵ là dưới 6 giờ. Song, nhờ ứng dụng phần mềm trí tuệ nhân tạo từ năm 2019, thời điểm này từng được mở rộng lên tới một ngày.
Nhiều trung tâm y tế ứng dụng AI vào điều trị ung thư. Ảnh: Quang Minh
không những đột quỵ, nhiều người chứng bệnh không không khác cũng được hưởng lợi khi bác sĩ sử dụng AI trong chẩn đoán và điều trị chứng bệnh, điển hình là chứng bệnh ung thư. Như bà Hồng, 56 tuổi, sau khi người chứng bệnh chụp X-quang tuyến vú tại trung tâm y tế Bạch Mai, công nghệ trí tuệ nhân tạo hiển thị kết quả ung thư chỉ trong vòng 20 giây, đồng thời khoanh vùng khu vực nghi ngờ.
“Nhờ vậy, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh đọc kết quả X-quang nhanh hơn, chuẩn xác hơn, tránh bỏ sót tổn thương là điều rất nên thiết trong chẩn đoán chứng bệnh ung thư ở thời kỳ đầu”, PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc trung tâm y tế Bạch Mai, nói, thêm rằng chụp X-quang và siêu âm tuyến vú là các phương pháp được ưu tiên hàng đầu để sàng lọc ung thư cũng như các chứng bệnh lý tuyến vú.
AI mang lại những giá trị thực tế cho người chứng bệnh và hệ thống bác sĩ, ứng dụng vào nhiều quy trình trung tâm y tế, từ tiếp nhận tới chụp chiếu, chẩn đoán, điều trị… Trước đây, khi người chứng bệnh nhập viện, nhân viên y tế tiếp nhận phải nhập liệu thông tin người chứng bệnh bằng cách thủ công, qua nhiều công đoạn có nguy cơ xảy ra sai sót. Khâu quản lý hình ảnh chẩn đoán chưa được thống nhất thực hiện mất nhiều thời gian của bác sĩ. Nay, ứng dụng AI, thông tin người chứng bệnh và hình ảnh chụp được truyền đồng bộ trong hệ thống, từ đó suy yếu thời gian cho nhân sự vận hành, suy yếu thời gian chờ đợi cho người chứng bệnh.Kết quả hiển thị nhanh, chỉ trong 20 giây sau khi chụp chiếu, giúp cho bác sĩ nhanh chóng khoanh vùng những khu vực nghi ngờ có nguy cơ thất thường ngay từ trước tiên.
PGS.TS Đào Việt Hằng, Phó Giám đốc Trung tâm Nội soi trung tâm y tế Đại học Y Hà Nội, là người tiên phong ở Việt Nam đưa AI ứng dụng vào nội soi tiêu hóa. Năm 2019, TS. Hằng lần đầu biết tới trợ lý ảo khi tham gia hội nghị khoa học ở Mỹ. Lúc này AI là một đề tài mới ở Việt Nam, chưa từng được đề cập trong lĩnh vực nội soi tiêu hóa.
Sau 5 năm, nhóm nghiên cứu của bác sĩ Hằng từng hoàn thành thuật toán AI giúp cho phát hiện polyp đại tràng, phân loại tổn thương lành và ác tính đường tiêu hóa dưới chuẩn xác tới 98-99%. Với đường tiêu hóa trên gồm ung thư thực quản, dạ dày, các thuật toán AI có thể khoanh vùng phát hiện tổn thương từ 80-85%.
Còn PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh, Giám đốc trung tâm y tế Hữu nghị Việt Đức, cũng nhìn nhận với sự tiến triển của khoa học máy tính dữ liệu lớn, nhiều ứng dụng học máy và AI được đưa vào y tế, trở thành cánh tay đắc lực cho y bác sĩ. Trong lĩnh vực xương khớp, AI giúp cho cá thể hóa việc điều trị cho từng người chứng bệnh. Ví dụ trong thay thế khớp, AI hỗ trợ bác sĩ tính toán, thiết kế đặc thù cho mỗi người chứng bệnh với chiều cao, lứa tuổi, giới tính, tổn thương riêng biệt… Tổn thương được dựng hình lên trước, đưa dữ liệu vào máy tính, với mô hình được tính toán giúp cho bác sĩ phản hồi nhanh tổn thương.
AI còn được ứng dụng trong sàng lọc, chẩn đoán và điều trị một vài chứng bệnh di truyền như sàng lọc người mang gene Thalassemia, xây dựng mô hình học máy tự động đo trong vòng sáng sau gáy…
Người dân kiểm tra tại trung tâm y tế Nhiệt đới TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
PGS TS Nguyễn Viết Nhung, Phó chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, phản hồi thực hiện chiến lược chuyển đổi số y tế, nhiều công nghệ được triển khai tốt nhất tại các địa điểm y tế, như điện toán đám mây (hạ tầng tiến triển), Internet vạn vật (kết nối và thu nhận, trao đổi dữ liệu y học), block chain (đồng thuận và bất biến dữ liệu), trí tuệ nhân tạo (tác dụng thông minh) và dữ liệu lớn (trung tâm của các vận động y tế).
“AI không thể thay thế thế các thầy thuốc, tuy vậy các thầy thuốc sử dụng AI sẽ thay thế thế các thầy thuốc không sử dụng AI”, PSG Nhung nói, thêm rằng công nghệ số trong y tế giúp cho nâng cao tốt nhất quản lý, điều hành, giúp cho người dân đơn giản tiếp cận dịch vụ y tế nhanh chóng, sớm, tất cả lúc, tất cả nơi để nâng cao tốt nhất kiểm tra chữa trị chứng bệnh.
một vài thành quả công nghệ số hiện mang lại lợi ích cho người dân khi đi kiểm tra chữa trị chứng bệnh như chứng bệnh án điện tử, liên thông kiểm tra chữa trị chứng bệnh, kiểm tra chữa trị chứng bệnh từ xa, hồ sơ chứng bệnh án điện tử. tới nay, có hơn 60 trung tâm y tế (gồm cả công lập và tư nhân) triển khai chứng bệnh án điện tử.
Ông Đỗ Trường Duy, Giám đốc Trung tâm Thông tin y tế quốc gia, Bộ Y tế, cho thấy đang đồng bộ dữ liệu hồ sơ sức khỏe điện tử với tất cả địa điểm y tế, trong số đó tập trung 4 nền tảng là hỗ trợ tư vấn kiểm tra, chữa trị chứng bệnh từ xa; quản lý tiêm chủng; hồ sơ sức khỏe điện tử và quản lý trạm y tế. Mục tiêu hướng tới người dân đi kiểm tra không nên khai tiền sử chứng bệnh tật.
Lê Nga
