Vaccine ung thư, thuốc ngừa ung thư phổi, thuốc tiêu diệt u bướu rắn và liệu pháp miễn dịch là những phương pháp đột phá có thể thế đổi bức tranh điều trị ung thư.
Ngày 3/6, hàng nghìn người căn bệnh ung thư tại Anh ghi danh chương trình thử nghiệm vaccine do BioNTech tiến triển, có thể là bước ngoặt trong cuộc chiến chống ung thư. các chuyên gia tin rằng loại vaccine cá nhân hóa sẽ tạo ra kỷ nguyên mới trong việc điều trị và chăm sóc người căn bệnh.
Các nhà khoa học lấy mẫu từ u bướu của người căn bệnh ung thư và phân tích mã di truyền của nó. Sau đó, họ sử dụng thông tin di truyền (mRNA) của u bướu để tiến triển vaccine dành riêng cho người căn bệnh trong phòng thí nghiệm.
Khi tiêm vào cơ thể, vaccine đưa ra hướng dẫn để tế bào tạo ra một phần u bướu vô hại, tuy vậy đủ để nhận biết nhằm kích thích phản ứng hệ miễn dịch. Quá trình này huấn luyện hệ miễn dịch phát hiện yếu tố ung thư và tự giữ an toàn trong tương lai, ngăn u bướu xuất hiện trở lại.
Đây chỉ là một trong nhiều phương pháp giúp cho thế giới thoát khỏi một trong những nguyên nhân gây ra tử vong lớn nhất hàng năm. Thực tế, tỷ lệ sống sót sau ung thư từng tăng gấp đôi trong 40 năm qua, tuy vậy tầm khoảng 167.000 người vẫn tử vong mỗi năm vì căn căn bệnh.
Kevin Harrington, giáo sư tại Viện Nghiên cứu Ung thư Anh, lạc quan rằng những tiến bộ mới sẽ nâng cao kết quả điều trị ung thư. “Trong 20 năm nữa, tôi tự tin chúng ta sẽ chữa trị khỏi được số số lượng người căn bệnh ung thư lớn hơn bằng những phương pháp điều trị thông minh và tử tế hơn nhiều so với các phương pháp hiện tại”, ông nói.
cộng với vaccine, giới y học cũng ghi nhận nhiều đột phá không tương tự trong điều trị ung thư.
Thuốc ngăn ngừa ung thư phổi
Nghiên cứu trên lorlatinib mới đây cho xuất hiện thuốc có thể ngăn căn bệnh ung thư phổi tiến triển trong 5 năm, lâu hơn bất kỳ phương pháp nào trong lịch sử y khoa.
Lorlatinib vận động bằng cách nhắm mục tiêu và ngăn chặn các thụ thể được tìm xuất hiện trên các tế bào ung thư, còn gọi là kinase u lympho không sản sinh (ALK). Trong một vài căn bệnh ung thư, thụ thể này sẽ vận động quá mức, thực hiện cho các tế bào tiến triển và phân chia nhanh hơn. Bằng cách ức chế ALK, thuốc có thể thực hiện muộn hoặc ngừng sự tiến triển tế bào của tế bào ung thư.
Dữ liệu nghiên cứu của lorlatinib được trình bày tại hội nghị của Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Mỹ (ASCO) ngày 31/5, một trong những hội nghị ung thư lớn nhất thế giới. Kết quả cho xuất hiện 60% số người căn bệnh được ung thư phổi còn sống sót sau 5 năm dùng thuốc, căn bệnh không tiến triển. Tỷ lệ ở các người căn bệnh điều trị liệu pháp tiêu chuẩn trước đây là 8%.
Đây là thời gian sống sót không tiến triển (PFS) dài nhất từng được ghi nhận ở người mắc ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) – loại căn bệnh thường thấy trên thế giới.
Lorlatinib từng có sẵn tại NHS, tuy vậy chỉ dành cho người căn bệnh không thể điều trị bằng các liệu pháp không tương tự. tầm khoảng 80 người căn bệnh đủ điều kiện dùng thuốc mỗi năm. giá thành điều trị là tầm khoảng 167 bảng Anh (213 USD) mỗi ngày dựa trên giá niêm yết.
Năm ngoái, thuốc từng gặp phải Viện Y tế và Chăm sóc Sức khỏe Xuất sắc (NICE) từ chối phê duyệt sử dụng rộng rãi do thiếu bằng chứng về độ an toàn.
Thuốc tiêu diệt tất cả u bướu rắn
Các nhà khoa học tiến triển một loại thuốc hữu hiệu tiêu diệt tất cả u bướu rắn (lành và ác tính) mà không tác động tới tế bào khỏe mạnh. Thuốc có tên AOH1996, được đặt theo tên của Anna Olivia Healy, một người căn bệnh ung thư nguyên bào thần kinh từng qua đời vào năm 2005, khi mới 9 tuổi.
AOH1996 nhắm vào một loại protein có trong toàn bộ căn bệnh ung thư, giúp cho u bướu tiến triển và nhân lên trong cơ thể. Protein này là kháng nguyên nhân tế bào tăng sinh (PCNA), từng được nhận định là không thể tiêu diệt.
AOH1996 tiêu diệt tế bào ung thư một cách có chọn lựa lọc bằng cơ chế phá vỡ chu kỳ sinh sản thường thì của u bướu, ngăn không cho các tế bào DNA gặp phải lỗi tiếp tục phân chia, khiến cho chúng không thể sao chép được nữa. Điều này khiến cho các tế bào ung thư tự chết đi mà không gây ra hại cho các tế bào khỏe mạnh.
“toàn bộ công nghệ điều trị trúng đích đều tập trung vào một nguyên nhân duy nhất. tuy vậy điều này cho phép ung thư rối loạn, cuối cùng trở nên kháng thuốc”, tiến sĩ Linda Malkas, giáo sư tại Khoa Chẩn đoán Phân tử và Trị liệu Thực nghiệm, người đứng đầu nhóm nghiên cứu thuốc, giải thích.
Dù vậy, các chuyên gia nhận định nguyên nhân đưa thuốc tới tay người căn bệnh còn tương đối xa. Dù các thử nghiệm và cuộc phản hồi độ an toàn, hữu hiệu đều thực hiện cấp tốc, có thể 5 tới 10 năm nữa, AOH1966 mới được chấp thuận ở Anh.
Thuốc viên tiêu diệt các tế bào ung thư có tên gọi AOH1996. Ảnh: PA
Phương pháp điều trị phòng ngừa ung thư vú
Anastrozole, còn được gọi là hoạt chất ức chế aromatase, thực hiện suy nhược số lượng hormone estrogen mà cơ thể người căn bệnh tạo ra bằng cách ngăn chặn enzyme aromatase. Đây là estrogen kích thích sự tiến triển của một vài căn bệnh ung thư. Anastrozole từng được cấp phép ở Anh để điều trị ung thư vú, sau đó gia hạn giấy phép và chỉ định như một công nghệ phòng ngừa.
Cơ quan Y tế Anh (NHS) chứng tỏ sẽ đem đến thuốc cho phụ nữ sau mãn kinh, có nguy cơ mắc ung thư vú trung bình hoặc cao. Nhóm này gồm người có tiền sử gia đình mắc ung thư vú, người sở hữu gene đột biến như BRCA1, được gọi là gene Angelina Jolie, thực hiện tăng nguy cơ ung thư.
Các nghiên cứu từng chứng tỏ rằng anastrozole có thể suy nhược gần một nửa nguy cơ mắc căn bệnh ung thư vú nếu dùng hàng ngày trong 5 năm.
“Nếu lo lắng về việc mắc ung thư do tiền sử gia đình, tốt nhất phụ nữ mãn kinh nên nói chuyện với bác sĩ chuyên khoa để đưa ra quyết định phù hợp”, Melanie Surtevant, Phó Giám đốc hàng đầu sách tại Viện Ung thư Vú Mỹ chứng tỏ.
Thuốc tăng cường hệ miễn dịch ngừa ung thư
Liệu pháp miễn dịch, khai thác sức mạnh của hàng đầu cơ thể để thâm nhập u bướu, từng cách mạng hóa việc điều trị ung thư. Nicholas Turner, bác sĩ tư vấn y tế về ung thư tại Royal Marsden NHS Trust, chứng tỏ: “20 năm trước, ở người có u bướu ác tính di căn, tỷ lệ sống sót trung bình là tầm khoảng 7 tháng. Hầu như không ai khỏi căn bệnh”.
Ngày nay, nhờ liệu pháp miễn dịch, tỷ lệ sống sót tăng lên tầm khoảng 40%, ông nói thêm. Tuy nhiên, ung thư là một loại căn bệnh phức tạp. Các u bướu có thể tìm cách vô hiệu hóa tạm thời tế bào miễn dịch, ngăn chặn cuộc thâm nhập của hàng rào giữ an toàn cơ thể. Kết quả, tỷ lệ chữa trị khỏi ung thư ở người căn bệnh rất thấp.
Thuốc mới có tên “hoạt chất ức chế điểm kiểm soát” ngăn chặn ung thư thâm nhập hệ miễn dịch. Chúng nhắm vào protein cụ thể, có tên PD-1.
“Tuy nhiên, khi chúng ta phát hiện cách ngăn chặn ung thư vô hiệu hóa hệ miễn dịch, u bướu sẽ tìm ra cách không tương tự lây lan lan. Chúng ta nên một loại thuốc không tương tự để ‘dồn ung thư vào chân tường’ bằng cách không cho nó tắt hệ miễn dịch”, giáo sư Kevin Harrington, Viện Nghiên cứu Ung thư, chứng tỏ.
Loại thuốc này có tên relatlimab, giúp cho ngăn chặn protein LAG-3, giúp cho các liệu pháp miễn dịch tác dụng trên nhiều người và nhiều loại ung thư hơn.
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ vừa phê duyệt Opdualag, thuốc phối hợp giữa relatlimab và hoạt chất ức chế điểm kiểm soát PD-1, nhằm điều trị u bướu ác tính tiến triển, không thể loại bỏ bằng tiểu phẫu.
Thục Linh (Theo Telegraph)
