Virus Dengue có 4 chủng gây ra căn bệnh sốt xuất huyết, một người có thể nhiễm cả bốn chủng virus song lần nhiễm sau, tình trạng căn bệnh nặng hơn so với những lần trước.
Bác sĩ Bạch Thị hàng đầu, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho rằng như trên, giải thích căn bệnh có 4 type gồm Den-1, Den-2, Den-3 và Den-4.
“Tái nhiễm sốt xuất huyết thực hoạt chất là nhiều lần mắc căn bệnh với các chủng virus không tương tự nhau”, bác sĩ hàng đầu nói.
Những ca mắc sốt xuất huyết nặng điều trị tại trung tâm y tế căn bệnh nhiệt đới TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Sau khi nhiễm lần đầu, cơ thể sẽ tạo ra kháng thể đặc hiệu dài hạn ngăn chặn type virus Dengue, có tác dụng giữ an toàn chéo với các type không tương tự, thường khoảng tầm 6 tháng. Tuy nhiên, khi kháng thể suy suy yếu dần, người căn bệnh vẫn có nguy cơ mắc sốt xuất huyết lần nữa do một type virus Dengue không tương tự. Kháng thể cũ liên kết với type virus Dengue mới, gây ra ra hiện tượng “tăng cường phụ thuộc kháng thể” (ADE). Hiện tượng này khiến cho cơ thể thiếu nguy cơ tiêu diệt virus. Ngược lại, chúng tạo điều kiện để virus xâm nhập vào các tế bào dễ thực hiện hơn, tiến hành tăng tình trạng phản ứng viêm.
Cơ thể đồng thời kích hoạt cytokine để chống viêm, gây ra ra “cơn bão cytokine” xâm nhập ngược các tế bào và cơ quan khỏe mạnh. Cơ chế này khiến cho tình trạng xuất huyết nặng hơn, gây ra có máu ồ ạt, suy suy yếu tác dụng đa cơ quan, thậm chí tử vong.
“Tái nhiễm có thể căn bệnh nặng, tỷ lệ tử vong cao gấp nhiều lần so với lần trước”, bác sĩ hàng đầu nói. Ngoài ra, nguy cơ hậu quả nặng còn phụ thuộc vào lứa tuổi, tình trạng sức khỏe và type virus. Cụ thể, trẻ nhỏ và người già, mắc tiểu đường, tim mạch, gan, thận… có nguy cơ mắc căn bệnh nặng hơn so với các nhóm tuổi không tương tự. Những người tự mua thuốc, điều trị và không tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế, cũng tăng nguy cơ trở nặng.
căn bệnh sốt xuất huyết thường lâu dần từ 7-10 ngày. Bênh có thể gây ra ra các hậu quả như suy yếu tiểu cầu, cô đặc máu, sốc thiếu máu, tràn dịch màng phổi, xuất huyết não, suy gan, yếu thận, suy đa tạng…
Với thai phụ, sốt xuất huyết có thể gây ra sảy thai, thai chết lưu, sinh non, nguy hiểm tới tính mạng. Ở thời kỳ hạ sốt từ ngày thứ 3 tới ngày thứ 7, người căn bệnh có thể trở nặng với các dấu hiệu cảnh báo như đau đớn bụng dữ dội, xuất huyết niêm mạc như có máu cam, chân răng, mệt, li bì.
Hiện chưa vào mùa sốt xuất huyết, song những tỉnh thành vẫn ghi nhận hàng trăm ca nhiễm một tuần. Đơn cử, TP HCM ghi nhận gần 370 ca căn bệnh tuần 17-23/3; Đồng Nai có hơn 100 ca tuần 9-14/3, Tây Ninh có hơn 330 ca nhiễm tuần 10-16/3. Hồi đầu năm số ca sốt xuất huyết có xu hướng tăng khiến cho Trung tâm Kiểm soát căn bệnh tật TP HCM cảnh báo nguy cơ căn bệnh nổi lên sớm.
Trẻ nhỏ tiêm vaccine sốt xuất huyết tại VNVC Nguyễn Duy Trinh 2, TP Thủ Đức, TP HCM. Ảnh: Diệu Thuần
Bác sĩ hàng đầu khuyến cáo phòng căn bệnh sốt xuất huyết từ sớm, đúng cách để suy yếu gánh nặng căn bệnh, chống tái nhiễm. Người dân chủ động diệt muỗi, bọ gậy và phòng chống muỗi đốt bằng cách dùng bình xịt, các thiết gặp phải diệt muỗi; loại bỏ các thiết gặp phải chứa nước thải, nước đọng, nuôi cá trong bể nước để diệt bọ gậy; ngủ màn, mặc quần áo dài tay…
Sốt xuất huyết hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu song từng có vaccine tại Việt Nam, được cung ứng trong tiêm chủng dịch vụ. Vaccine tiêm cho trẻ từ 4 tuổi và người lớn, giúp cho phòng hữu hiệu 4 type huyết thanh virus Dengue lưu hành, suy yếu nguy cơ mắc căn bệnh hơn 80% đồng thời suy yếu nguy cơ nhập viện hơn 90%.
với người từng mắc căn bệnh, cần thiết phải chờ khỏi căn bệnh trong 6 tháng mới nên tiêm. Phụ nữ nên tiêm vaccine trước 3 tháng hoặc tối thiểu 1 tháng trước khi mang thai.
Lịch tiêm gồm hai mũi cách nhau ba tháng. Trước tiêm, người dân không cần thiết phải xét nghiệm xác định từng nhiễm Dengue thường chưa.
Diệu Bình
