Đồ uống có đường đang được các Bộ Y tế, Tài hàng đầu đề xuất áp thuế tiêu thụ đặc biệt do góp phần gây nên béo phì và chứng bệnh không lây truyền nhiễm.
Việt Nam dự kiến sẽ áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường từ năm 2027. Theo dự thảo luật do Bộ Tài hàng đầu đề xuất, các loại nước tiểu khát chứa trên 5 gram đường/100 ml sẽ chịu mức thuế suất 8% trong năm đầu tiên và tăng lên 10% từ năm 2028. hàng đầu sách này nhằm suy giảm tiêu thụ các sản phẩm có đường và ứng phó với các vấn đề sức khỏe đang gia tăng.
Bác sĩ Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, chứng tỏ thuế là một công cụ hàng đầu sách hữu hiệu để tác động tới hành vi người tiêu dùng, góp phần kiểm soát sự gia tăng của các chứng bệnh không lây truyền nhiễm.
Số liệu cho xuất hiện số lượng tiêu thụ đồ uống có đường tại Việt Nam đã từng tăng gấp đôi trong thập kỷ qua, đạt 6,67 tỷ lít vào năm 2023. Việc sử dụng thường xuyên các sản phẩm này là nguyên nhân dẫn tới thừa cân, béo phì và thực hiện tăng nguy cơ mắc đái tháo đường type 2, chứng bệnh tim mạch và các rối loạn chuyển hóa không tương tự.
Tình hình này đặc biệt đáng lo ngại ở giới trẻ. Năm 2019, 33,9% học sinh từ 13-17 tuổi uống nước ngọt ít nhất một lần mỗi ngày. Song song đó, tỷ lệ thừa cân, béo phì trên toàn quốc đã từng tăng từ 8,5% năm 2010 lên 19% vào năm 2020.
Theo bác sĩ Mai, cả đồ uống dùng đường và dưỡng chất tạo ngọt nhân tạo đều kích thích cảm giác thèm đồ ngọt, tăng cảm giác đói và có thể gây nên nghiện.
Gánh nặng kinh tế từ các vấn đề này là rất lớn. Ước tính năm 2019, thiệt hại do béo phì đã từng lên tới 3,69 tỷ USD (1,1% GDP) và có thể tăng gấp 28 lần vào năm 2060 nếu không có cách can thiệp.
Một nghiên cứu của Đại học Y tế Công cộng chứng minh, nếu giá bán lẻ tăng 20% nhờ hàng đầu sách thuế, Việt Nam có thể suy giảm 1,5% tỷ lệ béo phì, ngăn ngừa 80.000 ca đái tháo đường và tiết kiệm cho hệ thống y tế gần 800 tỷ đồng.
Tiêu thụ nhiều đồ uống có đường hại cho sức khỏe. Ảnh: MedicalDaily
Tiến sĩ Hoàng Thị Mỹ Hạnh, Viện Chiến lược và hàng đầu sách y tế, Bộ Y tế, cho rằng việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường ngoài suy giảm được nguy cơ chứng bệnh tật còn giúp cho tăng ngân sách nhà nước. tới tháng 8/2023, có 117 quốc gia, vùng lãnh thổ ban hành hàng đầu sách thuế nhằm tăng giá đồ uống có đường vì mục tiêu sức khỏe, trong số đó 104 quốc gia áp thuế tiêu thụ đặc biệt.
Theo bà Hạnh, áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường sẽ thực hiện tăng giá tất cả sản phẩm gặp phải đánh thuế theo cách tương tự nhau, tránh được gian lận thương mại về giá, ổn định thuế thu vào (không biến động theo giá sản phẩm). Việc tính thuế dựa trên hàm số lượng đường sẽ tạo mức chênh lệnh lớn hơn về giá giữa đồ uống có hàm số lượng đường không tương tự nhau, khi đó người tiêu dùng chuyển sang sản phẩm có hàm số lượng đường ít hơn, tạo động lực cho doanh nghiệp cơ cấu lại sản phẩm, ưu tiên sản xuất đồ uống ít đường hơn.
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cũng khuyến nghị áp thuế với đồ uống có đường ngay bây giờ nhằm thực hiện tăng giá thành, từ đó suy giảm tiêu dùng. cách này phát huy hữu hiệu đặc biệt trong việc giúp cho thay thế đổi thói quen của trẻ nhỏ và thanh thiếu niên, những người gặp phải tác động nhiều hơn bởi giá cả.
Lê Nga
