Các căn bệnh do phế cầu khuẩn thường diễn tiến nhanh, nguy hiểm tính mạng và tạo gánh nặng đáng nói về mức phí, không những cho người căn bệnh mà với cả hệ thống y tế.
“Phế cầu khuẩn là mối nguy hiểm khó khăn lường vì có trên 100 type huyết thanh không không khác nhau và có từ 5 tới 90% người khỏe mạnh mang vi khuẩn này trong vòm họng”, PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa, Chủ nhiệm Bộ môn Khoa học Y sinh, Viện Pasteur TP HCM, nói tại hội nghị ngày 5/6.
Theo phó giáo sư Nghĩa, khi hệ miễn dịch bắt đầu suy yếu do yếu tố tự nhiên như tuổi già thường hay do các căn bệnh mạn tính ở thận, hệ tim mạch, đái tháo đường, căn bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)…, cơ thể dễ mắc phải tổn thương bởi phế cầu khuẩn hơn. Vi khuẩn này là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây nên viêm phổi mắc phải trong cộng đồng – căn bệnh nhiễm trùng thường thấy và gây nên tử vong hàng đầu ở Việt Nam. Đây cũng là tác nhân gây nên các căn bệnh nhiễm trùng xâm lấn nguy hiểm như viêm màng não và nhiễm trùng máu với tỷ lệ tử vong lên tới 40% và các căn bệnh lý thường gặp ở người Việt như viêm tai giữa.
PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa, Chủ nhiệm Bộ môn Khoa học Y sinh, Viện Pasteur TP HCM, tại hội nghị ngày 5/6. Ảnh: Phạm Quỳnh
Ước tính, mỗi năm phế cầu khuẩn gây nên ra tầm khoảng 14,5 triệu ca căn bệnh nặng và dẫn tới tầm khoảng 826.000 trường hợp tử vong trên toàn cầu. căn bệnh không những tác động tới sức khỏe cá nhân mà còn kéo theo gánh nặng điều trị cho người căn bệnh, gia đình và hệ thống y tế.
Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát căn bệnh tật Mỹ, tuổi tác cao là một yếu tố nguy cơ lớn trước căn bệnh do phế cầu khuẩn. Người từ 50 tuổi trở lên có nguy cơ nhập viện do viêm phổi phế cầu cao hơn 6 lần so với người trẻ khỏe mạnh. Ngoài ra, người trưởng thành ở tất cả lứa tuổi nếu mắc COPD, hen, đái tháo đường, hoặc căn bệnh tim mạch cũng có nguy cơ gặp tác hại do nhiễm phế cầu từ nhẹ tới nghiêm trọng, cao hơn gấp 3-8 lần so với người khỏe mạnh cùng lứa tuổi.
Ở Việt Nam, tỷ lệ người già ngày càng tăng và các căn bệnh lý mạn tính có xu hướng xuất hiện ở lứa tuổi trẻ hơn, khiến cho số số lượng người có nguy cơ cao trước phế cầu khuẩn ngày càng gia tăng. Các type huyết thanh phế cầu khuẩn gây nên nhiễm trùng xâm lấn và tử vong vẫn luôn lưu hành trong cộng đồng. Trong khi đó, tình trạng kháng thuốc của phế cầu khuẩn ngày càng thường thấy, khiến cho việc điều trị kém tốt nhất hơn, quá lâu thời gian phục hồi và tăng mức phí chăm sóc.
Theo GS.TS.BS Phan Trọng Lân, Chủ tịch Hội Y học Dự phòng Việt Nam, trong bối cảnh quá trình già hoá dân số đang tiếp diễn nhanh chóng, người già mắc đa căn bệnh lý, việc phòng ngừa phế cầu khuẩn bằng tiêm chủng nhằm suy giảm gánh nặng viêm phổi mắc phải cộng đồng. Đây là một trong những nguyên nhân gây nên tử vong hàng đầu do các căn bệnh lý nhiễm trùng, nhất là ở người có căn bệnh nền.
tới nay, Bộ Y tế đã từng cấp phép lưu hành 5 loại vaccine phòng phế cầu khuẩn. trong số đó, 4 loại là vaccine theo công nghệ cộng hợp – có nguy cơ tạo trí nhớ miễn dịch và suy giảm số lượng phế cầu lưu trú ở vùng hầu họng, góp phần giữ an toàn lâu dài và tăng cường miễn dịch cộng đồng.
Phế cầu khuẩn lan truyền nhiều nhất qua đường không khí khi ho, hắt hơi, thông qua việc tiếp xúc với người mắc phải căn bệnh hoặc người khỏe mạnh mang vi khuẩn. Các chuyên gia khuyến cáo kèm theo các công nghệ dự phòng như đeo khẩu trang, tránh tiếp xúc nơi đông người, nên dự phòng chủ động bằng vaccine. Vệ sinh sạch sẽ đường hô hấp trên, vệ sinh răng miệng, mũi họng, điều trị viêm xoang tốt nhất để tránh trường hợp vi khuẩn đi từ đường hô hấp trên xuống dưới phổi. Tập thể thao thể thao để tăng đề kháng cho cơ thể.
Lê Phương
