Hà NộiĐối mặt với cú sốc của người căn bệnh, nhiều bác sĩ chuyên ngành ung thư lựa chọn cách “nói dối” để giúp cho người căn bệnh thêm nghị lực chiến đấu số phận.
Bác sĩ Phạm Thị Tuyết Nhung, Khoa Huyết học lâm sàng, phòng kiểm tra Trung ương Quân đội 108, nhớ như in cú điện thoại lúc 3h sáng một ngày kề cận Tết Nguyên đán 2020. Đầu dây bên kia, giọng người nam giới gấp gáp: “Xin bác sĩ hãy cứu vợ tôi, cô ấy đang hoảng loạn đòi tự tử, tôi phải gì?”
Vừa trấn tĩnh người ông xã, bác sĩ Nhung vừa hướng dẫn anh cách gọi cấp cứu, đồng thời vơ vội chiếc áo rét Tiếp đó lao vào màn đêm tới viện.
Vợ người nam giới, 45 tuổi, đang điều trị ung thư vú. “trước tiên, lúc nhận tin gặp phải ung thư vú ở thời kỳ tương đối muộn, chị ấy vô cùng sốc tuy nhiên sau đó từng chấp nhận và dần ổn định tâm lý”, bác sĩ Nhung nói, thêm rằng người căn bệnh đáp ứng thủ thuật, hóa trị, xạ trị và các liệu pháp hỗ trợ không không khác hữu hiệu, u bướu tiêu biến, chỉ cần thiết phải giữ uống thuốc hàng ngày.
Lần này, bác sĩ “bàng hoàng” khi biết người căn bệnh của mình tìm tới cái chết tại thời điểm đáng nhẽ phải mừng vui nhất. Sau ca cấp cứu giành lại tính mạng người vợ, bác sĩ Nhung mới phát hiện người căn bệnh gặp phải trầm cảm.
“có thể quá trình điều trị thủ thuật, hóa hoạt chất, xạ trị nếu để lâu, cường độ cao, và các tác dụng phụ không xin muốn thực hiện cho chị ấy trầm cảm, lo lắng và ý định tự vẫn”, bác sĩ nói.
Lúc này, ê kíp cùng gia đình và chuyên gia tâm lý tìm cách vực lại tinh thần cho người căn bệnh. “May mắn, hiện chị ấy từng khỏi căn bệnh trầm cảm, sống vui vẻ và tích cực”, bác sĩ Nhung chia sẻ.
Người phụ nữ trên là một trong hàng nghìn người căn bệnh ung thư gặp phải vấn đề tâm lý trong quá trình điều trị. Năm 2012, phòng kiểm tra Quân y 103 (Hà Nội) tiến hành một cuộc nghiên cứu trong 9 tháng, tại Khoa Ung bướu, trên 264 người căn bệnh. Kết quả cho xuất hiện gần 58% người căn bệnh gặp phải trầm cảm. trong số đó, bác sĩ nói rằng đáng để ý là người căn bệnh vốn nghề nghiệp lao động trí óc có tình trạng trầm cảm nặng hơn người căn bệnh nghề lao động chân tay, tỷ lệ trầm cảm tăng dần theo thời kỳ căn bệnh. Các triệu chứng trầm cảm thường gặp là cảm giác buồn chán gần 71%, rối loạn giấc ngủ hơn 70%, hồi hộp lo lắng hơn 66%…
Hai nghiên cứu không không khác của các nhà khoa học Anh, Mỹ, Đức trên quy mô toàn cầu, được NY Times trích dẫn, cho xuất hiện tỷ lệ tự tử ở người mắc căn bệnh ung thư cao hơn 85% so với dân số chung, trong số đó những căn bệnh tiên số lượng xấu nhất như ung thư dạ dày và tuyến tụy có tỷ lệ tự tử cao nhất.
Các chuyên gia nhận định trầm cảm ở người căn bệnh ung thư do nhiều nguyên nhân gây nên ra như chấn thương tâm lý, u bướu, các kỹ thuật hóa trị, tia xạ, thủ thuật, tác dụng phụ của thuốc. “Một người căn bệnh có thể cảm xuất hiện mất kiểm soát cuộc sống do những thế đổi trong cơ thể. Họ đau đớn khổ, lo sợ, nghĩ tới cái chết, hoặc tất cả điều không biết phía trước”, nhóm nghiên cứu của phòng kiểm tra 103 kết luận.
Theo bác sĩ Nhung, tâm lý người căn bệnh ung thư sẽ trải qua 5 thời kỳ gồm phủ nhận, oán trách, thương số lượng, suy sụp, chấp nhận. Lúc đầu, khi nhận tin họ sẽ phủ nhận hoàn toàn, cho rằng điều này không đúng, chối bỏ sự thật rằng “chuyện này không phải của tôi”.
Sau khi không phủ định được nữa, họ chuyển sang thời kỳ phẫn nộ, oán trách. “Họ trách ông trời, trách cả thế giới, liên tục đặt vấn đề, tìm đủ nguyên nhân ‘Tại sao lại là tôi?, ‘Mình ăn ở thế nào lại thành ra như vậy?”‘, bác sĩ Nhung nói.
thời kỳ thứ ba là thương số lượng, lúc này không thể chối bỏ được sự thật, người căn bệnh xin rằng có thể nếu để lâu hoặc trì hoãn cái chết. người căn bệnh liên tục cầu cứu bác sĩ, xin muốn tìm được phương pháp để trị khỏi căn bệnh.
Khi người căn bệnh hiểu rằng “cái chết là chắc hẳn”, họ bắt đầu trầm cảm tới mức tuyệt vọng và suy sụp. tất cả họ trở nên im lặng, từ chối gặp người thân hoặc bạn bè, dành nhiều thời gian để khóc và đau đớn buồn. Lúc này, bác sĩ thường hay gia đình khó khăn tiếp xúc với họ nhất.
“Nhiều người căn bệnh tới thời kỳ này không vực dậy được, họ đau đớn buồn tới cuối đời”, chị Nhung chia sẻ.
thời kỳ cuối, người căn bệnh chấp nhận căn bệnh tật, thậm chí cái chết. Khi không còn gì để mất, họ bắt đầu tìm hiểu các kỹ thuật điều trị, quyết tâm phối hợp với bác sĩ để vượt qua căn căn bệnh.
“Trên thực tế, qua hơn 10 năm điều trị, tôi xuất hiện người căn bệnh nào cũng trải qua 5 cung bậc cảm xúc đó. Tuy nhiên, tùy từng người sẽ trải qua mỗi gian đoạn dài thường hay ngắn. Tâm lý của người căn bệnh rất đa kiểu, việc của bác sĩ là nắm được tâm lý đó để rút ngắn thời kỳ tiêu cực, thúc đẩy và nếu để lâu thời gian tích cực”, bác sĩ nói, thêm rằng cũng có một tỷ lệ không thể phục hồi và số không không khác từ chối điều trị để tìm các phương pháp không không khác mà họ tin là đúng.
người căn bệnh xạ trị tại phòng kiểm tra 108. Ảnh: phòng kiểm tra mang đến
hàng đầu vì nỗi đau đớn tâm lý này, các chuyên gia mang tâm nguyện cố gắng đưa thông tin một cách nhẹ nhàng nhất tới với người căn bệnh. Có lúc, bác sĩ buộc phải nói suy giảm, nói tránh, thậm chí nói dối ngay cả khi người căn bệnh không còn mảy may hy vọng sống.
Một chuyên gia đầu ngành ung thư không muốn nêu danh tính, nhắc lại câu chuyện người phụ nữ mắc ung thư phổi gan đoạn cuối. Trước khi được chẩn đoán, chị có gia đình và công việc ổn định, không có tiền sử về các vấn đề sức khỏe tâm thần. Khi biết mình mắc ung thư thời kỳ 4, chị suy sụp rất nhanh và cố gắng tìm tới cái chết do lo sợ tương lai ba đứa con bơ vơ khi mất mẹ.
“Tôi phải nhìn vào mắt chị và cố gắng động viên sẽ ‘ổn cả thôi’ mặc dù tôi biết thời gian của chị còn rất ít”, vị bác sĩ nhắc. Nhờ sự động viên của bác sĩ và gia đình, người mẹ từng ổn định tâm lý và quyết tâm điều trị dù chỉ còn một ngày để sống.
Hoặc, trong quá trình trị căn bệnh, để tạo cảm giác yên tâm cho người căn bệnh, bác sĩ Nhung chia sẻ chị luôn hỏi “mấy ngày nay bác có ăn ngủ được không? Lần xạ trị trước thế nào?”. tới quy trình truyền hóa hoạt chất sẽ gây nên rụng tóc, bác sĩ cảnh báo trước cho người căn bệnh về tình trạng này, tránh họ gặp phải sốc. “Bác ơi, quy trình này sẽ rụng tóc, để đạt được hữu hiệu thì không có cách nào không không khác cả”, bác sĩ Nhung dặn dò người căn bệnh, kèm theo tư vấn cách lựa chọn và đội tóc giả. Cuối cùng, bác sĩ dỗ dành “bác yên tâm, sau kết thúc quá trình điều trị, tóc sẽ mọc lại còn đẹp hơn tóc cũ”.
Bằng trải nghiệm cá nhân, bác sĩ Nhung nói nghệ thuật ở đây là rút ngắn tiêu cực và thúc đẩy tích cực. “Có những điều không thế đổi được, người căn bệnh buộc phải chấp nhận. Còn những điều có thể thế đổi sẽ ở phía trước – đó chủ yếu là tiếp nhận điều trị giúp cho nâng cao hữu hiệu, nếu để lâu và nâng cao uy tín sống”, bác sĩ nói.
Đó cũng là tâm nguyện của nhiều bác sĩ ung thư trong quá trình trị trị cho người căn bệnh. Hiểu rõ tâm lý, lưu ý các dấu hiệu căn bệnh tâm thần (nếu có) để tầm soát và điều trị sớm sẽ mở ra những điều kiện sống tích cực cho người căn bệnh, theo bác sĩ Nhung.
