Triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Mỗi năm có hơn 180.000 ca mắc mới ung thư thanh quản trên toàn cầu, trong số đó gần 100.000 ca tử vong. Ung thư thanh quản thời kỳ III được xem là thời kỳ muộn, tiên số lượng điều trị kém hơn các thời kỳ trước.

Ung thư thanh quản thời kỳ III là như thế nào?

Thanh quản được chia thành III vùng tương ứng với 3 tên gọi là thượng thanh môn, thanh môn và hạ thanh môn. Tỷ lệ ung thư thanh quản theo vị trí 3 vùng như sau: 30-35% ở thượng thanh môn, 60-65% ở vùng thanh môn và 5% ở vùng hạ thanh môn.

Ung thư thanh quản thời kỳ III là ung thư tiến triển tại vùng, các tế bào ung thư đã từng xâm lấn ra khu vực lân cận, dây thanh có thể đã từng bất động hoặc đã từng di căn hạch bạch huyết vùng cổ; ở thời kỳ này thường các triệu chứng đã từng rõ ràng với tình trạng nghiêm trọng. Ung thư thanh quản thời kỳ 3 có tiên số lượng tương đối kém khả quan. (1)

Ung thư thanh quản thời kỳ III được xem là thời kỳ muộn. Phát hiện căn bệnh thời điểm này thường do các triệu chứng ung thư đã từng rầm rộ với tình trạng nghiêm trọng, người căn bệnh cảm xuất hiện sức khỏe sa sút và tiên số lượng điều trị không tốt như phát hiện vào thời kỳ sớm.

Giải mã phân đoạn T, N, M trong thời kỳ III ung thư thanh quản

Phân thời kỳ ung thư thanh quản dựa theo hướng dẫn của Ủy ban Liên hợp về Ung thư Hoa Kỳ (AJCC – American Joint Committee on Cancer), với phiên bản 8 là phiên bản cập nhật mới nhất vào năm 2017. (2)

u bướu nguyên phát (T)

Tx: u bướu nguyên phát không thể nhận xét được

Tis: Ung thư biểu mô tại chỗ

Thượng thanh môn

• T1: u bướu giới hạn ở một phần thượng thanh môn, dây thanh âm vận động thông thường.
• T2: u bướu xâm lấn niêm mạc của vùng lân cận thượng thanh môn hoặc thanh môn hoặc một phần ngoài thượng thanh môn, tuy nhiên không cố định thanh quản.
• T3: u bướu giới hạn ở thanh quản, có sự hạn chế dây thanh và/hoặc xâm lấn bất kỳ vị trí sau: khoang trước nắp thanh môn, vùng sau sụn thanh quản, khoang cạnh thanh môn và/hoặc vỏ bên trong sụn của tuyến giáp.
• T4: u bướu tiến triển tình trạng vừa phải hoặc rất tiến triển, gồm T4a và T4b.
  • T4a: căn bệnh tại chỗ, tiến triển vừa phải, u bướu xâm lấn qua vỏ ngoài sụn tuyến giáp và/hoặc xâm lấn các mô ngoài thanh quản (khí quản, mô mềm vùng cổ như các cơ sâu ngoài lưỡi (cơ trầm lưỡi, cơ hầu lưỡi, cơ móng lưỡi), cơ ức móng, cơ vai móng, tuyến giáp thường thực quản).
  • T4b: u bướu xâm lấn không gian phía trước cột sống, bao quanh động mạch cảnh hoặc cấu trúc trung thất.

Thanh môn

• T1: Khối giới hạn ở 1 hoặc 2 dây thanh, dây thanh di động thông thường.
  • T1a: u bướu giới hạn ở 1 dây thanh âm.
  • T1b: u bướu mối liên quan cả 2 dây thanh âm.
• T2: u bướu lan tới thượng thanh môn và/hoặc hạ thanh môn, và/hoặc tiến hành hạn chế dây thanh vận động.
• T3: u bướu giới hạn ở thanh quản, dây thanh bất động và/hoặc xâm lấn khoang cận thanh môn và/hoặc vỏ bên trong sụn giáp.
• T4: u bướu tiến triển vừa phải hoặc rất tiến triển, gồm T4a và T4b.
  • T4a: u bướu xâm lấn ra vỏ ngoài sụn tuyến giáp và/hoặc xâm lấn các mô ngoài thanh quản (khí quản, mô mềm vùng cổ như các cơ sâu ngoài lưỡi (cơ trầm lưỡi, cơ hầu lưỡi, cơ móng lưỡi), cơ ức móng, cơ vai móng, tuyến giáp thường thực quản).
  • T4b: u bướu xâm lấn không gian phía trước cột sống, bao quanh động mạch cảnh hoặc cấu trúc trung thất.

Hạ thanh môn

• T1: u bướu giới hạn ở hạ thanh môn.
• T2: u bướu lan tới 1 hoặc 2 dây thanh với dây thanh cử động thông thường hoặc suy suy nhược (không cố định dây thanh).
• T3: u bướu giới hạn ở thanh quản với dây thanh bất động và/hoặc xâm lấn vỏ bên trong của sụn giáp.
• T4: u bướu tiến triển vừa phải hoặc rất tiến triển, gồm T4a và T4b.
  • T4a: u bướu xâm lấn sụn nhẫn hoặc sụn giáp và/hoặc xâm lấn các mô ngoài thanh quản (khí quản, mô mềm vùng cổ như các cơ sâu ngoài lưỡi (cơ trâm lưỡi, cơ hầu lưỡi, cơ móng lưỡi), cơ ức móng, cơ vai móng, tuyến giáp thường thực quản).
  • T4b: u bướu xâm lấn không gian trước cột sống, bao động mạch cảnh hoặc cấu trúc trung thất.

Hạch vùng (N)

• Nx: Không nhận xét được hạch bạch huyết vùng.
• N0: Không có hạch bạch huyết di căn.
• N1: Di căn 1 hạch bạch huyết cùng bên với kích thước ≤ 3cm và chưa phá vỡ vỏ hạch.
• N2: Di căn một hạch cùng bên có kích thước > 3cm và ≤ 6cm, chưa phá vỡ vỏ hạch hoặc di căn nhiều hạch vùng cùng bên với kích thước tối đa ≤ 6cm chưa phá vỡ vỏ hạch hoặc di căn hạch bạch huyết 2 bên hoặc đối bên kích thước lớn nhất ≤ 6cm và chưa phá vỡ vỏ hạch.
  • N2a: Di căn một hạch có kích thước > 3cm và ≤ 6cm và chưa phá vỡ vỏ hạch.
  • N2b: Di căn nhiều hạch vùng cùng bên với kích thước lớn nhất ≤ 6cm và chưa phá vỡ vỏ hạch.
  • N2c: Di căn hạch bạch huyết hai bên hoặc đối bên kích thước tối đa ≤ 6cm và chưa phá vỡ vỏ hạch.
• N3: Di căn hạch kích thước > 6cm và chưa phá vỡ vỏ hạch hoặc di căn tới bất kỳ hạch nào với lâm sàng đã từng phá vỡ vỏ hạch.
  • N3a: Di căn hạch kích thước tối đa > 6cm và chưa phá vỡ vỏ hạch.
  • N3b: Di căn tới bất kỳ hạch bạch huyết nào với lâm sàng đã từng phá vỡ vỏ hạch.

Di căn xa (M)

• M0: Không có bằng chứng tế bào ung thư di căn.
• M1: Ung thư di căn xa.        

Ung thư thanh quản thời kỳ III (T1-2,N1,M0 hoặc T3,N0-1,M0)

• Thượng thanh môn, nếu u bướu có 1 trong 2 điều kiện sau: (3)
  • u bướu giới hạn bên trong thanh quản, dây thanh âm bất động và/hoặc xâm lấn vỏ bên trong của sụn giáp.
  • Di căn 1 hạch bạch huyết vùng cổ cùng bên với u bướu và hạch này ≤ 3cm, chưa phá vỡ vỏ bao hạch.
• Thanh môn, nếu u bướu có 1 trong 2 điều kiện sau:
  • u bướu giới hạn trong thanh quản, dây thanh âm gặp phải bất động và/hoặc xâm lấn vỏ bên trong sụn giáp. Hoặc u bướu xâm lấn các mô xung quanh thanh môn với dây thanh có thể di động hoặc không.
  • Di căn 1 hạch bạch huyết vùng cổ cùng bên với u và kích thước hạch ≤ 3cm, chưa phá vỡ vỏ bao hạch.
• Hạ thanh môn, nếu u bướu có 1 trong 2 điều kiện sau:
  • u bướu giới hạn bên trong thanh quản với dây thanh âm gặp phải bất động.
  • Di căn 1 hạch bạch huyết vùng cổ cùng bên với u và kích thước hạch ≤ 3cm, chưa phá vỡ vỏ bao hạch.

Triệu chứng ung thư thanh quản thời kỳ III

Khàn tiếng lâu ngày là triệu chứng thường gặp của ung thư thanh quản vùng thanh môn, ung thư thanh quản vùng này cũng thường được chẩn đoán ở thời kỳ sớm do khàn tiếng thường thế đổi giọng nói thường xuất hiện sớm. Ung thư thanh quản vùng hạ thanh môn và thượng thanh môn thường được phát hiện ở thời kỳ căn bệnh đã từng tiến triển do ít triệu chứng triệu chứng ở thời kỳ sớm; khi chẩn đoán, căn bệnh thường đã từng lan rộng tại chỗ, tại vùng và di căn hạch bạch huyết lân cận. (4)

Các triệu chứng không tương tự có thể gặp trong căn bệnh ung thư thanh quản thời kỳ 3 gồm:

• Ho khan: Ho lâu ngày lâu năm do hút thuốc, ho ra máu.
• không dễ nuốt: Cảm giác không dễ chịu khi nuốt nước bọt hoặc thức ăn, cảm giác vùng họng gặp phải tắc nghẽn – vướng víu như có dị vật, nuốt đau đớn.
• Các thất thường vùng vùng họng – thế đổi giọng nói lâu ngày và không đáp ứng với điều trị nội khoa thông thường: đau đớn rát họng, sưng vùng vùng họng, khàn giọng, nói không ra hơi – không ra tiếng, giọng nói yếu.
• Rối loạn hô hấp: Thở khò khè, hụt hơi, thở không dễ như vướng vật gì ở cổ hoặc thở ồn ào, thở gấp, thở rít, không dễ thở lâu ngày.

Tiên số lượng tỷ lệ sống sau 5 năm của ung thư thanh quản thời kỳ III

Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh (ONS – Office for National Statistics), tầm 40-50% người mắc căn bệnh ung thư thanh quản thời kỳ III có thể sống sau 5 năm nói từ thời điểm chẩn đoán căn bệnh.

Thực tế tiên số lượng sống người mắc căn bệnh ung thư chỉ mang tính hoạt chất tham khảo. Tiên số lượng sống của ung thư thanh quản phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố thời kỳ căn bệnh tại thời điểm chẩn đoán (tức là dựa vào tình trạng xâm lấn và lan rộng của u bướu, tình trạng tế bào ung thư di căn hạch và di căn xa). Ngoài ra, tiên số lượng sống với người mắc căn bệnh ung thư thanh quản còn phụ thuộc vào các yếu tố như:

• Loại tế bào ung thư và độ mô học tế bào ung thư: Độ mô học mô tả tình trạng thất thường của các tế bào khi quan sát dưới kính hiển vi, cấu trúc tế bào càng thất thường thì độ mô học càng cao, và tiên số lượng căn bệnh sẽ xấu hơn.
• Vị trí của u bướu: u bướu ở vùng thanh môn thường sẽ có tiên số lượng điều trị và phục hồi tốt hơn vùng thượng thường hạ thanh môn.
• Sức khỏe và thể trạng của người căn bệnh: Người căn bệnh càng khỏe mạnh thì càng có nhiều nguy cơ tham gia đầy đủ và đáp ứng tốt quy trình điều trị, tiên số lượng căn bệnh có thể sẽ tốt hơn những người mắc căn bệnh có nhiều căn bệnh nền/hoặc thể trạng không cho phép tham gia đầy đủ các phương pháp điều trị cần thiết phải thiết.
• Nếu người mắc căn bệnh vẫn giữ thói quen hút thuốc lá sau khi đã từng có chẩn đoán ung thư thanh quản: Trường hợp này nguy cơ cao người mắc căn bệnh có thể mắc ung thư thứ hai, từ đó tiên số lượng căn bệnh cũng xấu đi.

Cách chẩn đoán ung thư thanh quản thời kỳ III

Để chẩn đoán xác định ung thư thanh quản thời kỳ III, bác sĩ có thể chỉ định một vài phương pháp như:

Nội soi thanh quản

Bác sĩ sử dụng ống soi nhỏ, có đèn và camera ở phần đầu ống nội soi có thể đưa từ mũi hoặc từ họng để nghiên cứu vùng thanh quản. Hình ảnh thu nhận được sẽ hiển thị trực tiếp trên màn hình. Bác sĩ có thể gây ra tê cục bộ vùng mũi – họng giúp cho người mắc căn bệnh suy nhược bớt cảm giác không dễ chịu và bớt đau đớn.

Trước khi nội soi, bác sĩ sẽ khai thác căn bệnh sử của người căn bệnh, có thể cần thiết phải xét nghiệm máu (công thức máu, công dụng đông máu…), chụp X-quang ngực, chụp CT cắt lớp…  Có thể được yêu cầu ngừng dùng một vài loại thuốc nhất định như thuốc tiến hành loãng máu (gồm cả aspirin), hoặc một vài loại thuốc không tương tự trong vài ngày trước khi nội soi trong trường hợp có sinh thiết. Người căn bệnh cần thiết phải nhịn ăn ít nhất 4 tiếng trước khi nội soi.

Sinh thiết

Sinh thiết mô tế bào học được thực hiện đồng thời trong quá trình nội soi. Một công cụ từ ống nội soi tách một phần mô thất thường để gửi phòng xét nghiệm tiến hành giải phẫu căn bệnh giúp cho xác định loại tế bào lành thường ác tính. Sinh thiết có thể được thực hiện khi nội soi thanh quản. Nếu cần thiết phải thiết, nội soi thanh quản được thực hiện trong điều kiện người mắc căn bệnh được gây ra mê toàn thân ở phòng mổ. người mắc căn bệnh thường xuất viện trong ngày.

Nội soi tai mũi họng

Có thể được dùng để nhận xét toàn bộ vùng tai mũi họng trước và sau điều trị.

Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh

Thường được sử dụng để nhận xét thời kỳ của căn bệnh. một vài xét nghiệm thường được chỉ định gồm:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Phương pháp này sử dụng tia X và máy tính tạo ra hình ảnh ba chiều của thanh quản và các mô xung quanh. Chụp cắt lớp vi tính CT vùng đầu cổ giúp cho xác định tình trạng tác động của u bướu thanh quản, gồm kích thước và tình trạng xâm lấn của u bướu, tình trạng di căn hạch bạch huyết vùng và có thể giúp cho lập kế hoạch xạ trị.
• Cộng hưởng từ (MRI): Chụp cộng hưởng từ thường còn gọi là chụp MRI (tên tiếng anh là Magnetic Resonance Imaging) là phương pháp sử dụng từ trường mạnh, sóng vô tuyến và máy tính để phác họa hình ảnh chi tiết bên trong cơ thể con người; đặc biệt hữu ích trong việc phác họa hình ảnh các mô mềm và hệ thần kinh. MRI vùng đầu cổ giúp cho nhận xét chuẩn xác và khách quan về vị trí u bướu, tình trạng xâm lấn của u bướu vào mô mềm xung quanh cũng như xâm lấn thần kinh, mao mạch; ngoài ra MRI cũng giúp cho nhận xét chi tiết hạch di căn vùng cổ và gợi ý các thất thường không tương tự.
• Siêu âm: Siêu âm hạch vùng cổ là phương pháp sử dụng sóng siêu âm tần số cao để thu lại hình ảnh của cấu trúc bên trong hạch cổ. Sau khi xem xét hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể nhận biết những triệu chứng thất thường (hạch mất cấu trúc, vỡ vỏ bao hoặc xâm lấn cấu trúc xung quanh…) và đưa ra chẩn đoán.

Sinh thiết hạch di căn

Trong trường hợp hạch di căn không dễ xác định bản hoạt chất (lành thường ác tính) trên các xét nghiệm hình ảnh (CT scan, MRI, PET-CT, siêu âm), hoặc hạch không phải hạch vùng, hoặc nghi ngờ có hai ung thư nguyên phát, có thể cần thiết phải phải sinh thiết hạch di căn. Phương pháp sinh thiết có thể là chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA – Fine Neddle Aspiration), hoặc sinh thiết lõi, hoặc sinh thiết trọn hạch.

Cách điều trị ung thư thanh quản thời kỳ III

Việc lựa lựa chọn phương pháp điều trị ung thư thanh quản thời kỳ III phụ thuộc nhiều vào vị trí u bướu trong thanh quản.

Việc điều trị ung thư thanh quản ở thời kỳ tiến triển như thời kỳ III cần thiết phải được thực hiện ở địa điểm y tế có nhiều kinh nghiệm và cần thiết phải được phối hợp nhiều chuyên khoa. Phương pháp điều trị cần thiết phải phải được thảo luận kỹ càng với người mắc căn bệnh và người nhà. (5)

Ngoài yếu tố vị trí u bướu, việc lựa lựa chọn phương pháp điều trị cần thiết phải phải dựa vào tình trạng lan rộng và xâm lấn của khối bướu, các đặc tính riêng biệt của từng người căn bệnh (tuổi, thể trạng, căn bệnh tật đi kèm, hỗ trợ tâm lý xã hội…), các độc tính của điều trị (tiểu phẫu thường hóa-xạ trị), nguy cơ tham gia tích cực vào quá trình phục hồi công dụng nói – nuốt của người mắc căn bệnh sau điều trị…

Việc bảo tồn công dụng thanh quản là vấn đề đang được quan tâm đặc biệt và khuyến cáo rộng rãi; vì thế vai trò của hóa-xạ trị là rất quan trọng với ung thư thanh quản thời kỳ tiến triển như thời kỳ III. đi kèm với việc điều trị thì việc nhận xét đáp ứng sau điều trị cũng là một bước rất quan trọng để bác sĩ lựa lựa chọn phương pháp can thiệp tiếp theo cho người căn bệnh. Vì vậy, người căn bệnh mắc ung thư thanh quản thời kỳ III nên được điều trị tại địa điểm y tế có đầy đủ phương tiện chẩn đoán và điều trị gồm hóa – xạ – phẫu trị. (6)

Điều trị ung thư thanh quản thượng thanh môn thời kỳ III

Nếu u bướu ở thượng thanh môn, điều trị có thể gồm những phương pháp sau đây:

• Hóa trị dẫn đầu sau đó tùy vào tình trạng đáp ứng của căn bệnh sẽ lựa lựa chọn xạ trị thường hóa trị thường tiểu phẫu.
• Hóa trị và xạ trị đồng thời, sau đó tùy vào tình trạng đáp ứng của căn bệnh sẽ lựa lựa chọn tiểu phẫu thường theo dõi.
• Xạ trị đơn thuần (dùng cho người mắc căn bệnh không thể điều trị hóa trị và tiểu phẫu).
• tiểu phẫu cắt một phần hoặc toàn bộ thanh quản kèm cắt tuyến giáp, nạo hạch cổ bên, hạch cổ trung tâm và cạnh khí quản. Tùy vào kết quả giải phẫu căn bệnh sau mổ sẽ lựa lựa chọn phương pháp điều trị tiếp theo là xạ trị hoặc hóa trị đơn thuần thường hóa-xạ trị đồng thời.

Điều trị ung thư thanh quản thanh môn thời kỳ III

Nếu ung thư ở thanh môn, điều trị có thể gồm những phương pháp sau đây:

• Hóa trị và xạ trị đồng thời, sau đó tùy vào đáp ứng của căn bệnh sẽ lựa lựa chọn phương pháp điều trị tiếp theo là tiểu phẫu thường theo dõi.
• Xạ trị đơn thuần (với người căn bệnh không thích hợp để hóa trị)
• tiểu phẫu (cắt thanh quản kèm cắt tuyến giáp (nếu có chỉ định) và nạo hạch cổ cùng bên hoặc hai bên phối hợp nạo hạch trước và cạnh khí quản cùng bên. Tùy vào kết quả giải phẫu căn bệnh sau mổ sẽ lựa lựa chọn phương pháp điều trị tiếp theo sẽ là hóa/xạ trị đơn thuần hoặc hóa-xạ trị đồng thời.
• Hóa trị dẫn đầu sau đó tùy vào tình trạng đáp ứng của căn bệnh sẽ lựa lựa chọn xạ trị thường hóa trị thường tiểu phẫu.
• Liệu pháp nhắm trúng đích (cetuximab), liệu pháp miễn dịch (pembrolizumab thường nivolumab) có thể giúp cho ích trong một tỷ lệ.

Điều trị ung thư thanh quản hạ thanh môn thời kỳ III

• Xạ trị.
• Xạ trị phối hợp với tiểu phẫu.
• Hóa xạ trị đồng thời.

Mỗi người mắc căn bệnh ung thư thanh quản là một cá thể riêng biệt, không ai tương tự ai, việc lựa lựa chọn phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố; vậy nên người mắc căn bệnh và gia đình cần thiết phải chủ động trao đổi với bác sĩ để có được các hướng dẫn điều trị phù hợp nhất.

Sống chung với căn bệnh ung thư thanh quản thời kỳ III

Chế độ dinh dưỡng và điều chỉnh thói quen sống lành mạnh góp phần nâng cao kết quả điều trị cuối cùng của người căn bệnh ung thư, nhất là ung thư thanh quản.

người mắc căn bệnh cần thiết phải lưu ý một vài điểm sau:

• Trong quá trình điều trị, người căn bệnh nên ăn các thực phẩm mềm, xay nhuyễn hoặc nấu kiểu sệt để dễ nhai nuốt. Sau khi đã từng hoàn tất quy trình điều trị, người căn bệnh nên đa kiểu thực đơn hàng ngày, bổ sung các món ăn mà người mắc căn bệnh yêu thích, giữ gìn dinh dưỡng đầy đủ.
• Tránh các loại nước ép, trái cây có tính axit cao hoặc thực phẩm cay nóng.
• Tăng cường rau xanh, trái cây tươi vào thực đơn hàng ngày.
• Người căn bệnh nên dừng hẳn việc hút thuốc, hạn chế sử dụng rượu bia.
• giữ vận động thể dục thể thao, thể thao nhẹ như chạy bộ, tập dưỡng sinh…
• Tái xét nghiệm theo đúng lịch hẹn.

Khoa Ung bướu, BVĐK Hưng Thịnh được đầu tư trang thiết gặp phải tiên tiến, quy tụ hệ thống y bác sĩ chuyên môn cao, dùng quy trình điều trị cá thể hóa theo tiêu chuẩn quốc tế. không những chăm sóc chuyên biệt, hỗ trợ tiếp cận với các chuyên gia y tế hàng đầu ở nước ngoài, các chuyên gia khoa Ung bướu còn phối hợp cùng bác sĩ khoa Dinh dưỡng thiết lập chế độ sinh hoạt trước – trong và sau điều trị nhằm nâng cao tổng trạng cho từng người mắc căn bệnh. Ngoài ra, bác sĩ cũng hỗ trợ tư vấn tâm lý cho người mắc căn bệnh và người thân, giúp cho người mắc căn bệnh vững tâm và lạc quan, tăng tốt nhất điều trị.

Để đăng ký xét nghiệm tầm soát và điều trị ung thư thanh quản, bạn có thể liên hệ theo thông tin:

Ung thư thanh quản thời kỳ III được biết tới là thời kỳ ung thư tiến triển với tiên số lượng tương đối kém khả quan. Tuy nhiên việc tuân thủ quy trình điều trị và xây dựng thói quen sống lành mạnh được xem là yếu tố quan trọng giúp cho chống chọi căn bệnh tật.