Thiếu máu do thiếu sắt là tình trạng thường gặp trong thai kỳ, nếu không được phát hiện sớm và điều chỉnh sớm có thể tiến hành cho mẹ bầu và thai nhi có nguy cơ cao gặp những hậu quả nguy hiểm như sinh non hoặc trẻ sơ sinh nhẹ cân. Vậy cần phải ăn gì bổ sung sắt cho phụ nữ mang thai để giữ gìn sức khỏe và sự tiến triển của thai nhi?
ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng, Trung tâm Thông tin Y khoa khu vực y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM gợi ý các thực phẩm chứa nhiều sắt cho phụ nữ mang thai trong bài viết dưới đây.
Vai trò của sắt trong thai kỳ
Theo Hiệp hội Sản Phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), phụ nữ mang thai nên có menu uống cân bằng, đặc biệt lưu ý tới nhu cầu hàng ngày với những hoạt chất dinh dưỡng. trong số đó, sắt và acid folic là một trong những dưỡng hoạt chất quan trọng nhất. (1)
Khi mang thai, cơ thể mẹ cần phải gấp đôi số lượng sắt so với thông thường để tạo thêm các tế bào hồng cầu. Các tế bào hồng cầu này giúp cho mang oxy tới các cơ quan và mô của cơ thể mẹ, cũng như tới thai nhi.
Sắt giữ vai trò vô cùng quan trọng trong suốt thai kỳ, đặc biệt ở tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba (3 tháng giữa và 3 tháng cuối). Tuy nhiên, vì cơ thể không tự sản xuất ra sắt nên mẹ cần phải hấp thụ sắt từ thực phẩm và các hoạt chất bổ sung. Để phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt thai kỳ, Bộ Y Tế Việt Nam khuyến cáo phụ nữ mang thai nên bổ sung 60 miligam (mg) sắt mỗi ngày.
Tham khảo: Cách bổ sung sắt cho phụ nữ mang thai mang thai
Tác hại của việc thiếu sắt khi mang thai
thông thường, cơ thể sẽ sử dụng sắt để tạo ra huyết sắc tố, còn gọi là hemoglobin – một loại protein trong hồng cầu mang oxy từ phổi tới khắp các cơ quan và mô trong cơ thể.
Khi mang thai, số lượng máu trong cơ thể mẹ tăng lên, do đó số lượng sắt cũng cần phải tăng theo. Cơ thể mẹ sẽ sử dụng sắt để tạo ra nhiều máu hơn nhằm mang tới oxy cho thai nhi. Nếu mẹ không có đủ số lượng sắt dự trữ hoặc không nhận đủ hoạt chất sắt khi mang thai sẽ dễ rơi vào trường hợp thiếu máu do thiếu sắt.
Thống kê cho xuất hiện, có tới 52% phụ nữ mang thai ở các nước tiến triển không bổ sung đủ hoạt chất sắt theo nhu cầu khuyến nghị.
Thai nhi trong bụng mẹ cần phải đủ số lượng sắt, vitamin B12 và acid folic để tiến triển. Vì thế, thiếu máu do thiếu sắt có thể tác động tới sự tiến triển của thai nhi, nhất là trong tam cá nguyệt thứ nhất (3 tháng đầu của thai kỳ). (2)
Nếu tình trạng thiếu máu do thiếu sắt không được điều trị, diễn tiến nghiêm trọng trong thai kỳ có thể tiến hành tăng nguy cơ sinh non trước tuần thứ 37 của thai kỳ. Thiếu máu do thiếu sắt trong thai kỳ cũng mối quan hệ tới việc trẻ sơ sinh sinh ra mắc phải nhẹ cân và mẹ dễ mắc phải trầm cảm sau sinh. những nghiên cứu cho xuất hiện, mẹ mắc phải thiếu máu do thiếu sắt tiến hành tăng nguy cơ tử vong ở trẻ sơ sinh trước hoặc sau khi sinh. (3)
Mẹ bầu có nguy cơ cao mắc phải thiếu máu do thiếu sắt khi mang thai nếu nằm trong các trường hợp sau:
- khoảng tầm cách giữa hai lần mang thai quá gần nhau.
- Mang song thai hoặc đa thai.
- Thường xuyên mắc phải nôn mửa do ốm nghén.
- Cơ thể không tiêu thụ được các loại thực phẩm chứa nhiều sắt cho phụ nữ mang thai.
- Tiền sử thiếu máu trước khi mang thai.
- mắc phải rong kinh hoặc cường kinh, số lượng máu kinh nguyệt nhiều trước khi mang thai.
Các triệu chứng điển hình của thiếu máu do thiếu máu giúp cho mẹ sớm nhận biết là:
- Mệt mỏi, suy nhược cơ thể.
- Chóng mặt hoặc choáng váng.
- đau đớn đầu.
- Da nhợt nhạt hoặc vàng.
- mắc phải hụt hơi.
Đặc biệt, khi mắc phải thiếu máu do thiếu sắt nghiêm trọng, mẹ có thể gặp các triệu chứng như:
- Nhịp tim nhanh.
- Huyết áp thấp.
- không dễ tập trung.
Tuy nhiên, các triệu chứng của thiếu máu còn tương đối mờ hồ và dễ nhầm lẫn với các triệu chứng ốm nghén đầu thai kỳ. Do đó, bất nhắc có xuất hiện triệu chứng thiếu máu thường hay không, mẹ cũng nên kiểm tra thai định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để được tiến hành xét nghiệm máu, sàng lọc chứng bệnh thiếu máu khi mang thai.
Nên ăn gì bổ sung sắt cho phụ nữ mang thai?
menu uống khi mang thai không những nhằm mang tới dinh dưỡng cho thai nhi, mà còn giúp cho cơ thể mẹ luôn khỏe mạnh trước những thay thế đổi trong thai kỳ. Mặc dù ăn cho hai người tuy vậy không có nghĩa mẹ cần phải ăn gấp đôi so với trước khi mang thai. Mẹ chỉ cần phải tăng số lượng calo hấp thụ cũng như những khoáng hoạt chất và vitamin nhất định. Một trong những khoáng hoạt chất quan trọng mẹ cần phải tăng cường trong thai kỳ là sắt.
Cơ thể mẹ không thể tự nhiên tạo ra sắt, mà cần phải bổ sung thông qua menu uống hoặc các hoạt chất bổ sung. Sắt tìm xuất hiện trong thực phẩm ở hai kiểu là sắt heme và sắt non-heme. trong số đó, sắt non-heme xuất hiện tự nhiên trong các loại thực vật cũng như thịt, hải sản và gia cầm. Còn sắt heme chỉ xuất hiện trong thịt, hải sản và gia cầm. (4)
Dưới đây là danh sách các loại thực phẩm chứa nhiều sắt cho phụ nữ mang thai tham khảo:
1. Thịt bò
Thịt bò được biết tới là thực phẩm giàu dinh dưỡng và chứa hàm số lượng sắt cao, trung bình trong 100 gram (g) thịt bò chứa khoảng tầm 2 mg sắt. Tuy nhiên, hàm số lượng sắt trong thịt bò phân bố không đồng đều, mẹ nên lựa chọn phần thịt bò nạc để hấp thụ được nhiều sắt hơn.
Để an toàn, mẹ không nên ăn thịt bò tái hoặc chưa nấu chín bởi nguy cơ nhiễm vi khuẩn. Thịt bò được xem là chủ yếu hoàn toàn khi được nấu ở nhiệt độ 160°F (71°C).
2. Các loại thịt đỏ
Ngoài thịt bò, những loại thịt đỏ không tương tự như thịt lợn, thịt dê, thịt cừu… cũng chứa hàm số lượng sắt khổng lồ giúp cho mẹ bầu bổ sung máu, tránh tình trạng thiếu máu. Trong thịt đỏ cũng chứa nhiều protein, B6, B12, kẽm và nhất là choline – một dưỡng hoạt chất quan trọng giúp cho kích thích não bộ thai nhi tiến triển.
3. Nội tạng động vật
Các loại nội tạng động vật như gan, tim, thận và não cũng chứa nhiều hoạt chất sắt. Trong 100 g gan bò chứa khoảng tầm 5 mg hoạt chất sắt, mang tới 27% hoạt chất sắt cho cơ thể. Ngoài ra, nội tạng động vật còn giàu protein, vitamin A, vitamin B, đồng, selen và nhất là choline rất tốt cho sự tạo ra và tiến triển trí não của thai nhi.
4. Thịt gà
Nhiều mẹ bầu cho rằng thịt gà là một loại thịt trắng nên không tăng cường hoạt chất sắt, tuy vậy đùi gà là một ngoại lệ. Phần chân gà và cổ gà vận động nhiều hơn các cơ quan không tương tự như ức gà, tiêu thụ nhiều oxy hơn nên hàm số lượng heme cao hơn, màu thịt đỏ hơn và hàm số lượng sắt sẽ cao hơn so với các phần không tương tự.
Tuy nhiên, cũng tương tự như thịt bò, mẹ cần phải ăn thịt gà được nấu chín hoàn toàn ở nhiệt độ 165°F (73,8°C) để tránh nhiễm vi khuẩn nguy hiểm như listeria.
5. Cá hồi
Cá hồi cũng là một nguồn mang tới sắt tốt cho cơ thể, trong 100 mg cá hồi chứa khoảng tầm 0,7 mg sắt. Ngoài ra, cá hồi còn chứa nhiều axit béo omega-3 và các hoạt chất dinh dưỡng không tương tự cho một thai kỳ khỏe mạnh. Hàm số lượng thủy ngân trong cá hồi cung thấp hơn những loại cá không tương tự như cá ngừ và cá kiếm, nên mẹ bầu có thể tiêu thụ an toàn miễn là được nấu chín hoàn toàn ở nhiệt độ 145°F (62,8°C).
6. Hải sản
cộng với cá hồi, những loại cá và hải sản không tương tự có hàm số lượng hoạt chất sắt phong phú và an toàn cho mẹ bầu là tôm, cua, ghẹ, sò, ốc, cá da trơn, cá mòi, cá trích…
7. Cải bó xôi
Cải bó xôi (thường hay còn gọi là rau chân vịt, rau bina) đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe vì chứa rất ít calo. Trong 100 g cải bó xôi chứa khoảng tầm 2,7 mg sắt cùng nhiều khoáng hoạt chất và vitamin không tương tự, nhất là vitamin C nhờ đó hỗ trợ cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn. Ngoài ra, cải bó xôi cũng chứa rất nhiều hoạt chất chống oxy hóa giúp cho kháng viêm và giữ an toàn tế bào cho cơ thể.
8. Bông cải xanh
Trong các loại rau, bông cải xanh là loại rau chứa nhiều sắt giúp cho tăng cường máu cho mẹ và thai nhi. Ngoài ra, bông cải xanh còn chứa nhiều vitamin C, vitamin K, hoạt chất xơ… có công dụng tăng cường hệ tiêu hóa hữu hiệu, suy giảm tình trạng nóng trong hoặc táo bón ở mẹ bầu.
9. Các loại đậu
Các loại đậu như đậu lăng, đậu nành, đậu phộng, đậu Hà Lan… là nguồn mang tới hoạt chất sắt, hoạt chất xơ và protein dồi dào cho mẹ bầu. Một cốc đậu lăng nấu sẵn có thể mang tới 6,6 mg hoạt chất sắt hàng ngày. Không những thế, các loại đậu có thể được nấu thành những món ăn vặt dinh dưỡng, giúp cho mẹ mang tới đủ dưỡng hoạt chất quan trọng tuy vậy không tiêu thụ quá nhiều calo.
10. Lòng đỏ trứng gà
Ăn gì bổ sung sắt cho phụ nữ mang thai không thể không nhắc tới lòng đỏ trứng gà. Lòng đỏ trứng gà là nguồn mang tới sắt, canxi, protein và hoạt chất khoáng rất tốt cho mẹ bầu và thai nhi. Mẹ nên ăn khoảng tầm 2-3 trứng mỗi tuần để mang tới nhiều dưỡng hoạt chất tốt cho mẹ và bé.
11. Chuối
Chuối là một loại trái cây thơm ngon và dinh dưỡng cho mẹ bầu. Trong chuối chứa hàm số lượng cao các dưỡng hoạt chất như sắt, vitamin và khoáng hoạt chất rất tốt cho mẹ và thai nhi. Vì thế, mẹ có thể ăn chuối mỗi ngày để ngăn ngừa tình trạng thiếu máu, cũng như suy giảm tình trạng không dễ tiêu và táo bón thường gặp trong thai kỳ.
12. Cháo yến mạch
Yến mạch chứa hàm số lượng sắt, protein, canxi, hoạt chất xơ hòa tan, photpho, magie… dồi dào, do đó mẹ bầu bổ sung yến mạch khi mang thai vừa mang tới dưỡng hoạt chất cần phải thiết cho thai nhi, vừa ngăn ngừa được tình trạng thiếu máu. Ngoài ra, yến mạch giàu hoạt chất xơ nên sẽ hạn chế tình trạng không dễ tiêu, táo bón ở mẹ bầu.
13. Bí đỏ
Bí đỏ thường hay còn gọi là bí ngô rất giàu hàm số lượng sắt và kẽm. Ngoài ra, trong bí đỏ còn chứa tinh bột, carotene, protein, canxi, photpho, hoạt chất xơ và các loại vitamin như B, C, K, T… tuy vậy lại ít calo và hoạt chất béo. Mẹ có thể nấu bí đỏ thành nhiều món ngon như canh, cháo, soup, chè hoặc các món hầm vừa bổ dưỡng, tốt cho hệ tiêu hóa vừa đỡ ngán.
14. Các loại hạt
Một trong những thực phẩm giàu sắt cho phụ nữ mang thai không thể không nhắc tới các loại hạt như hạt macca, hạt óc chó, hạt điều, hạnh nhân, hạt bí đỏ… Nhâm nhi các loại hạt trong bữa phụ vừa giúp cho mẹ bầu tránh cảm giác buồn miệng, vừa ngăn ngừa tình trạng thiếu máu khi mang thai.
15. Socola đen
Socola đen chứa nhiều dưỡng hoạt chất hơn so với socola sữa. Trong socola đen chứa hơn 600 hoạt chất thiết yếu như sắt, magie, hoạt chất chống oxy hóa… Tuy nhiên, socola cũng có thành phần cafein, vì thế mẹ cần phải lưu ý tới số lượng cafein tiêu thụ trong một ngày để tránh gây nên ra tác động không tốt tới thai nhi, cũng như gây nên ra tình trạng ợ nóng ở mẹ bầu.
Có nên sử dụng thuốc bổ sung sắt cho phụ nữ mang thai?
Như từng chia sẻ, khi mang thai cơ thể mẹ cần phải số lượng sắt gấp đôi để ngăn ngừa tình trạng thiếu máu do thiếu sắt, tránh những hậu quả nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.
Thực phẩm là nguồn bổ sung hoạt chất sắt phong phú và an toàn cho mẹ, tuy vậy thực tế cho xuất hiện toàn bộ mẹ bầu đều không dung nạp đủ sắt từ thực phẩm trong menu uống hàng ngày. Vì thế, để giữ gìn nhu cầu sắt mỗi ngày, việc sử dụng thuốc bổ sung sắt là cần phải thiết.
Thuốc bổ sung sắt cho mẹ bầu có 2 kiểu là sắt vô cơ (vd sắt sulfate) và sắt hữu cơ (vd sắt bisglycinate). trong số đó, sắt hữu cơ có ưu điểm là dễ hấp thu và ít gây nên táo bón hơn so với sắt vô cơ.
Việc sử dụng thuốc bổ sung sắt giúp cho mẹ giữ gìn cơ thể nạp đủ số lượng sắt mỗi ngày, tuy nhiên việc sử dụng thuốc trong thai kỳ cần phải có chỉ định của bác sĩ. Mẹ không nên tự ý mua thuốc bổ sung sắt về sử dụng khi chưa nhận được tư vấn và chỉ định liều số lượng phù hợp từ bác sĩ.
số lượng sắt phụ nữ mang thai cần phải mỗi ngày cho cơ thể khỏe mạnh
Nhu cầu sắt khuyến nghị hàng ngày ở phụ nữ trong lứa tuổi sinh nở không mang thai là khoảng tầm 18 mg. Nếu đang mang thai, số lượng khuyến nghị hàng ngày tăng lên tối thiểu là 27 mg.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phụ nữ lần đầu tiên phát hiện mang thai nên uống ngay viên sắt mỗi ngày, liều số lượng là 60 mg sắt kèm theo 400 mcg acid folic, uống lâu ngày tới sau khi sinh 1 tháng. Đồng thời bổ sung thêm các loại thực phẩm giàu sắt và acid folic cho phụ nữ mang thai.
Với những mẹ bầu được chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt, bác sĩ sẽ chỉ định bổ sung 50-100 mg/ngày. Thậm chí, nhiều trường hợp thiếu máu nghiêm trọng cần phải điều trị tại viện 2-3 tháng bằng cách tiêm truyền tĩnh mạch để giữ gìn số lượng máu cần phải thiết ở mức ổn định.
Tuy nhiên, nồng độ sắt quá cao khi mang thai cũng tiến hành tăng nguy cơ sinh non, cũng như các chứng bệnh lý như đái tháo đường thai kỳ và tăng huyết áp. Nồng độ sắt quá cao trong thời gian dài có thể gây nên hại cho các cơ quan, nhất là thận.
Vì thế, mẹ bầu cần phải tham khảo và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn bổ sung sắt trong thai kỳ của bác sĩ, tránh bổ sung sắt quá liều số lượng cho phép trong thời gian dài. Nhất là các trường hợp thiếu máu không do thiếu sắt như thiếu máu do chứng bệnh Thalassemia, thiếu máu huyết tán, thiếu máu do nhiễm độc chì, suy tủy… không được sử dụng thuốc có sắt.
Để đặt hẹn thăm kiểm tra và tư vấn với các chuyên gia – bác sĩ Sản Phụ khoa tại Hệ thống khu vực y tế Đa khoa Hưng Thịnh, mẹ vui lòng liên hệ tới:
HỆ THỐNG khu vực y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Những lưu ý phụ nữ mang thai cần phải biết
Sắt là hoạt chất dinh dưỡng không dễ hấp thụ, vì thế mẹ nên uống viên thuốc bổ sung sắt lúc đói kèm với các loại nước giàu vitamin C như cam, quả chanh… để tăng cường hấp thụ sắt. Hoặc uống sắt sau 1-2 giờ để cơ thể hấp thụ sắt tốt nhất.
Không uống thuốc bổ sung sắt cùng thời điểm với sữa, thuốc bổ sung canxi hoặc thực phẩm giàu canxi vì tại sao canxi có thể trở ngại nguy cơ hấp thụ sắt. Thời điểm uống canxi và sắt phải cách xa nhau.
Ngoài ra, khi uống thuốc bổ sung sắt, mẹ cần phải uống nhiều nước và ăn nhiều thực phẩm giàu hoạt chất xơ để phòng ngừa chứng táo bón trong thai kỳ. Mẹ chỉ nên uống nước lọc, tránh uống trà hoặc cà phê vì sẽ tiến hành suy giảm sự hấp thụ sắt.
Quan trọng nhất, mẹ cần phải tham khảo ý kiến và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ về liều số lượng sắt sử dụng trong thai kỳ để giữ gìn sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi.
Hy vọng qua dưới đây mẹ từng biết ăn gì bổ sung sắt cho phụ nữ mang thai để mang tới đủ dưỡng hoạt chất quan trọng này, giữ gìn sức khỏe của mẹ và sự tiến triển của thai nhi. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc bận tâm nào không tương tự, mẹ có thể liên hệ tới hotline Hệ
