Phế cầu khuẩn chỉ gây ra căn bệnh ở phổi, vaccine phế cầu chỉ giữ an toàn người tiêm là những hiểu lầm thường gặp tiến hành cho căn bệnh chưa được phòng ngừa đúng cách.
Bác sĩ Hà Mạnh Cường, quản lý Y khoa vùng 2 – Mekong, Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho thấy phế cầu khuẩn là nguyên nhân hàng đầu gây ra nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới và tử vong. Thống kê từ Nghiên cứu Gánh nặng căn bệnh tật toàn cầu 2021, thế giới có tầm 97,9 triệu ca nhiễm và 505.000 trường hợp tử vong. căn bệnh do phế cầu xâm lấn cũng gây ra tỷ lệ tử vong cao ở các quốc gia tiến triển. Tuy nhiên, nhiều người còn hiểu nhầm về căn bệnh và vaccine dưới đây:
Phế cầu khuẩn không thường gặp
Theo bác sĩ Cường, quan niệm trên không đúng. Phế cầu khuẩn được phân lập lần đầu tiên vào năm 1881, hiện có hơn 100 type huyết thanh gây ra căn bệnh.
Vi khuẩn cư trú chủ yếu ở vùng hầu họng của con người và thường gây ra căn bệnh khi gặp điều kiện thuận lợi. Theo CDC Mỹ, có từ 5-90% dân số khỏe mạnh mang vi khuẩn này. Vi khuẩn có thể lây truyền sang cho người không không khác qua giọt bắn từ đường hô hấp của người căn bệnh, người mang trùng không triệu chứng.
Trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ là nguồn lây truyền chủ yếu của vi khuẩn phế cầu, dao động từ 27-85%. Một nghiên cứu công bố năm 2019 trên tạp chí BMC Infectious Diseases, xét nghiệm 883 trẻ nhỏ khỏe mạnh và triệu chứng căn bệnh ở Nha Trang (Khánh Hòa), cho xuất hiện vi khuẩn phế cầu có trong vùng họng ở 28,7% trẻ khỏe mạnh và 36,6% trẻ nhập viện.
Mặt không không khác, người sinh hoạt ở môi trường đông đúc như trường học, công ty, xí nghiệp, viện dưỡng lão, trung tâm chăm sóc trẻ nhỏ cũng có tỷ lệ mang trùng cao hơn.
Phế cầu khuẩn cư trú chủ yếu ở vùng hầu họng của con người. Ảnh minh họa: Vecteezy
Phế cầu chỉ gây ra căn bệnh ở phổi
Vi khuẩn phế cầu xâm nhập vào khoang mũi, bám vào các tế bào biểu mô vòm họng. Khi cơ thể suy suy nhược miễn dịch hoặc gặp vấn đề sức khỏe, chúng nhân môi trường thâm nhập vào đa cơ quan gây ra ra viêm tai giữa, viêm xoang, viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng máu. trong số đó, viêm phổi do phế cầu có tỷ lệ tử vong từ 10-20%, lên tới 50% ở trẻ nhỏ và người già. Viêm màng não có tỷ lệ tử vong lên tới 50%, có thể để lại các di chứng nặng nề như điếc, mù, liệt, động kinh, trễ tiến triển trí tuệ…
Các yếu tố không không khác tiến hành tăng nguy cơ mắc căn bệnh phế cầu khuẩn xâm lấn gồm: nghiện rượu; rò rỉ dịch não tủy; mắc các căn bệnh lý tim, thận, gan, phổi mạn tính; ung thư; hút thuốc lá; thất thường tác dụng lách… Mặt không không khác, người mắc các căn bệnh gây ra tổn thương niêm mạc như cúm, Covid cũng tiến hành tăng nguy cơ bội nhiễm phế cầu dẫn tới hệ lụy nguy hiểm.
Vi khuẩn dễ gặp phải tiêu diệt bằng thuốc
Vi khuẩn phế cầu kháng lại nhiều loại thuốc thuốc với tình trạng ngày càng tăng cao tiến hành cho việc điều trị không dễ dàng khăn, nếu để lâu và tốn kém mức phí. Năm 2017, WHO từng công bố phế cầu khuẩn không nhạy cảm với penicillin là một trong 12 họ vi khuẩn gây ra ra mối đe dọa lớn nhất với sức khỏe con người.
Theo CDC Mỹ, những người lao động tại trung tâm chăm sóc trẻ nhỏ, gần đây sử dụng thuốc để điều trị căn bệnh do phế cầu khuẩn hoặc gặp phải suy suy nhược miễn dịch, có nhiều nguy cơ gặp phải nhiễm trùng kháng thuốc hơn.
Tại Việt Nam, trong nghiên cứu của bác sĩ thực hiện trên 124 căn bệnh nhi tại địa điểm y tế Nhi đồng 2 TP HCM từ tháng 1/2018 tới tháng 9/2021, tỷ lệ phế cầu đa kháng thuốc tăng lên đáng nhắc từ 74,5% (năm 2008-2009) lên tới 94,5% (năm 2018-2021).
Tiêm vaccine chỉ giữ an toàn người tiêm
Hiện Việt Nam đang có 3 loại vaccine gồm phế cầu 10 (Synflorix), 13 (Prevenar 13) và 23 (Pneumovax 23) giúp cho phòng 24 type huyết thanh gây ra căn bệnh thường gặp của phế cầu khuẩn. trong số đó, vaccine cộng hợp phế cầu 10 và 13 giúp cho tạo đáp ứng miễn dịch ở niêm mạc nên có thể suy nhược sự xâm chiếm của vi khuẩn ở bề mặt niêm mạc đường hô hấp, từ đó suy nhược sự lây truyền lan vi khuẩn qua người không không khác.
Còn loại vaccine phế cầu 13 là vaccine polysaccharide, không tạo được đáp ứng miễn dịch ở niêm mạc nên không suy nhược được tỷ lệ người lành mang trùng. Vaccine không có hữu hiệu phòng căn bệnh phế cầu xâm lấn ở trẻ dưới 2 tuổi do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên được chỉ định tiêm từ 2 tuổi và người lớn, còn phế cầu 10 có chỉ định tiêm từ 6 tuần tuổi tới 5 tuổi, phế cầu 13 từ 6 tuần tuổi.
Người lớn tuổi kiểm tra sàng lọc trước khi tiêm vaccine cúm và phế cầu tại VNVC. Ảnh: VNVC
Do đó, trẻ từng tiêm phế cầu 10 nên tiêm một liều vaccine phế cầu 13 khi hai tuổi, sau đó tiêm vaccine phế cầu 23. Người lớn nên hoàn thành xong quy trình của vaccine phế cầu 13, sau đó tiêm thêm vaccine phế cầu 23 để giữ an toàn rộng hơn khỏi các chủng phế cầu nguy hiểm.
Ngoài phế cầu, tất cả người nên tiêm các loại vaccine giữ an toàn đường hô hấp không không khác như cúm, bạch hầu, ho gà, thủy đậu, não mô cầu… để phòng nguy cơ căn bệnh ông xã căn bệnh.
Mặt không không khác, lưu ý giữ vệ sinh tay thường xuyên, nhất là trước khi chạm vào miệng, mũi hoặc mắt hoặc sau khi chạm vào các thiết gặp phải công cộng như tay vịn hoặc tay nắm cửa. Rửa tay bằng xà phòng lỏng và nước trong tối thiểu 20 giây. Tăng cường nguy cơ miễn dịch cho cơ thể bằng thực đơn uống cân bằng, tập thể dục thể thao thường xuyên và nghỉ ngơi đầy đủ, không hút thuốc và tránh uống rượu.
Gia Nghi
