Công thức máu PLT (thường hay công thức tiểu cầu) có vai trò quan trọng trong việc giúp cho bác sĩ chẩn đoán một vài chứng bệnh lý mối quan hệ tới tình trạng rối loạn đông máu, chứng bệnh đa u tủy xương, ung thư máu… Vậy công thức máu PLT là như nào? nên thực hiện sao để giữ chỉ số PLT thường thì?
Lưu ý: Bài viết linh hoạt dùng “công thức máu PLT” và “công thức tiểu cầu” để gần gũi theo cách hiểu hoặc tìm kiếm thông tin của người dân.
Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM.
Công thức máu PLT là như nào?
Công thức máu PLT (Platelet Count) là chỉ số được sử dụng để đếm số số lượng tế bào tiểu cầu hiện có trong máu. Chỉ số PLT trong công thức máu góp phần cho thấy tình trạng sức khỏe của một người. Nếu chỉ số này suy yếu thấp hoặc tăng cao quá mức đều phản ánh nguy cơ mắc phải một vài chứng bệnh lý nhất định.
Tiểu cầu là một loại tế bào máu, được tạo ra từ tủy xương, chuyển vào máu Tiếp đó đi tới khắp nơi trong cơ thể. Tiểu cầu có công dụng chủ yếu là cầm máu thông qua quá trình đông máu. Tiểu cầu sẽ phản ứng khi thành mao mạch mắc phải tổn thương. Chúng kết tụ, tập hợp lại để trị lành thành mạch. Các tiểu cầu được kích hoạt cũng gửi tín hiệu thu hút thêm tiểu cầu tới hỗ trợ cho việc cầm máu.
Vì sao nên xét nghiệm công thức máu PLT?
Xét nghiệm công thức máu PLT được thực hiện để giúp cho phản hồi nguy cơ đông máu [1]. Kỹ thuật xét nghiệm này có thể được thực hiện riêng lẻ hoặc được đưa vào bảng xét nghiệm đa công dụng, ví như khi xét nghiệm công thức máu toàn phần.
Xét nghiệm công thức tiểu cầu có thể được thực hiện như một phần của xét nghiệm công thức máu thường quy. Một người có thể được chỉ định thực hiện xét nghiệm công thức máu PLT trong các trường hợp: giúp cho bác sĩ chẩn đoán các tình trạng rối loạn tiểu cầu; phản hồi nguy cơ thấy máu trước khi tiến hành tiểu phẫu; theo dõi người chứng bệnh trong quá trình trị trị, ví dụ như khi dùng thuốc chống đông, hóa trị liệu, điều trị suy yếu tiểu cầu miễn dịch, suy tuỷ xương…
Xét nghiệm công thức tiểu cầu được ứng dụng để giúp cho bác sĩ chẩn đoán chứng bệnh, xác định tác nhân dẫn tới tình trạng thấy máu quá mức hoặc đông máu quá mức. Số số lượng tiểu cầu trong máu quá cao thường hay quá thấp đều có thể tiềm ẩn các rủi ro, từ không dẫn tới bất kỳ vấn đề sức khỏe đáng lo ngại nào tới các vấn đề rất nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.
Xét nghiệm công thức máu PLT cũng được tiến hành để giúp cho bác sĩ chẩn đoán một người có mắc chứng bệnh về tình trạng đông máu thường hay không. Việc thực hiện kỹ thuật xét nghiệm này thường xuyên sẽ cho phép bác sĩ kiểm tra tốt nhất của những loại thuốc thực hiện suy yếu hoặc tăng nguy cơ tạo ra cục máu đông.
Ai nên đi xét nghiệm công thức máu PLT?
Một tỷ lệ có thể được bác sĩ chỉ định thực hiện kỹ thuật xét nghiệm công thức máu PLT:
- Người có dấu hiệu mắc phải thấy máu không thường thì tuy nhiên không rõ tại vì sao.
- Người thường có chấm xuất huyết hoặc vết bầm tím trên cơ thể tuy nhiên không rõ tại vì sao.
- Người có vết thương dù nhỏ tuy nhiên thấy máu không ngừng và rất không dễ dàng để cầm máu.
- Người mắc phải xuất huyết mạn tính hoặc xuất huyết dạ dày.
- Người mắc các chứng bệnh lý như suy yếu tiểu cầu miễn dịch, lupus, đa u tủy xương, ung thư máu… nên thực hiện xét nghiệm công thức tiểu cầu để giúp cho bác sĩ theo dõi, phản hồi tốt nhất điều trị.
- Người mắc chứng bệnh về thận.
- Người đang xạ trị hoặc hóa trị.
- Người mắc phải thấy máu không thường thì ở nướu, miệng, mũi…
- Phụ nữ có số lượng kinh nguyệt nhiều (cường kinh), thấy máu bộ phận sinh dục nữ không thường thì.
- Người xuất hiện có lẫn máu trong nước tiểu hoặc phân nghi do thấy máu từ bọng đái, trực tràng.
- Người mắc phải suy nhược, chóng mặt, đau đớn đầu bất ngờ.
- Người mắc phải đau đớn ngực, tim đập nhanh, đánh trống ngực.
- Người mắc phải ngứa ngáy ran ở chân và tay.
- Người mắc phải đau đớn, nóng, sưng ở một hoặc nhiều chi.
- Người mắc phải sốt xuất huyết nên được theo dõi tiểu cầu hàng ngày.
- Người dùng các loại thuốc như sulfa, digoxin, nitroglycerine, valium, quinidine…
Quy trình xét nghiệm công thức máu PLT
Quy trình xét nghiệm công thức tiểu cầu thường tiếp diễn theo các bước sau:
- Bước 1: Bác sĩ tiến hành thăm xét nghiệm sơ bộ và chỉ định cho người chứng bệnh thực hiện xét nghiệm.
- Bước 2: Người chứng bệnh được lấy mẫu máu từ tĩnh mạch thông qua ống kim tiêm chuyên dụng.
- Bước 3: Mẫu máu được bảo quản trong ống nghiệm kín, sau đó được đưa vào máy xét nghiệm chuyên dụng để phân tích.
- Bước 4: Kết quả xét nghiệm được trả cho người chứng bệnh. Bác sĩ tiến hành xem xét, đưa ra kết luận chi tiết về thể trạng, chứng bệnh lý của người chứng bệnh (nếu có).
Người chứng bệnh có thể thực hiện xét nghiệm công thức máu PLT ở các địa điểm y tế uy tín như trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh, Phòng xét nghiệm Đa khoa Hưng Thịnh Quận 7. Những địa điểm y tế này chuyên thăm xét nghiệm, xét nghiệm, chẩn đoán, trị trị tốt nhất các chứng bệnh lý về máu; quy tụ hệ thống bác sĩ dày dặn kinh nghiệm; được trang mắc phải nhiều máy móc tiên tiến như hệ thống máy xét nghiệm tổng quát, xét nghiệm máu tiên tiến…
>> Tham khảo thêm về xét nghiệm: Công thức máu WBC
Hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm công thức máu PLT
Tiểu cầu được đo trên mỗi microlit máu, cách đọc kết quả xét nghiệm công thức máu PLT như sau:
Ý nghĩa các giá trị chỉ số PLT trong công thức máu
Chỉ số PLT trong công thức máu có ý nghĩa lớn trong việc chẩn đoán, trị trị chứng bệnh lý mối quan hệ tới vấn đề đông máu. Thông qua kết quả xét nghiệm công thức máu PLT, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chuẩn xác.
1. Trường hợp chỉ số PLT thấp
Chỉ số PLT thấp khi số số lượng tiểu cầu dưới 150,000 trên mỗi microlit máu. Dấu hiệu hàng đầu khi số số lượng tiểu cầu thấp là thấy máu. Người chứng bệnh có thể mắc phải thấy máu tự phát, xuất hiện ở bất kỳ cơ quan nào trên cơ thể, có thể gồm có: sự xuất hiện của các chấm xuất huyết, vết bầm tím, nâu hoặc đỏ, xảy ra thường xuyên, đơn giản; mắc phải thấy máu cam; thấy máu bộ phận sinh dục nữ số lượng nhiều không thường thì nhất là trong kỳ kinh nguyệt.
Vấn đề này đặc biệt nguy hiểm nếu người chứng bệnh mắc phải thấy máu do tai nạn, bởi quá trình cầm máu sẽ gặp không dễ dàng khăn, dẫn tới tình trạng sốc vì mất quá nhiều máu.
Tác nhân thường thấy thực hiện suy yếu số số lượng tiểu cầu gồm có những loại virus như sởi, viêm gan, HIV, virus EBV (gây ra chứng bệnh bạch cầu đơn nhân); những loại thuốc như thuốc kháng histamin H2, aspirin; do tuỷ xương mắc phải ức chế; những chứng bệnh lý tự miễn như chứng bệnh Crohn, lupus; hóa trị thực hiện tổn thương tuỷ xương, khiến cho cơ thể suy yếu sản xuất tiểu cầu.
Số số lượng tiểu cầu cũng có xu hướng suy yếu theo tuổi tác. Với người lớn tuổi, số số lượng tiểu cầu ở mức thấp hơn trước đây hoặc thấp hơn thường thì có thể không phải là vấn đề đáng lo ngại (nhất là khi không có triệu chứng nào không không khác).
2. Trường hợp chỉ số PLT cao
Chỉ số PLT cao khi số số lượng tiểu cầu ở mức hơn 450,000 trên mỗi microlit máu. Số số lượng tiểu cầu cao chủ yếu mối quan hệ tới sự tạo ra cục máu đông, thực hiện nghẽn mạch, ngăn cản quá trình tuần hoàn máu, thậm chí có thể dẫn tới tình trạng đột quỵ. Khi cục máu đông di chuyển sang tim có thể thực hiện tắc nghẽn mao mạch trong tim, dẫn tới hậu quả nhồi máu cơ tim.
một vài tình trạng tạm thời có thể khiến cho số số lượng tiểu cầu tăng cao hơn thường thì. Nếu điều này xảy ra, bác sĩ có thể chỉ định cho người chứng bệnh thực hiện lại xét nghiệm công thức máu PLT vào vài ngày hoặc vài tuần sau đó.
Một vài tại vì sao thường thấy khiến cho mức tiểu cầu tăng cao gồm có: đang phục hồi sau chấn thương trong thời gian gần; khôi phục sau thiếu máu do tiểu phẫu; khôi phục sau khi uống quá nhiều vitamin B12 hoặc thiếu vitamin B12; vận động thể dưỡng chất hoặc thực hiện các việc gắng sức cường độ cao, ví dụ như chạy marathon; dùng thuốc tránh thai… Nếu số số lượng tiểu cầu của một người giữ ở mức cao, có thể là do chứng bệnh lý gây ra ra, ví như thiếu máu thiếu sắt, ung thư, cắt lách, nhiễm trùng…
3. Trường hợp chỉ số PLT thường thì
Với người trưởng thành có sức khỏe thường thì, số số lượng tiểu cầu trong máu thường ở mức 150,000 – 400,000 trên mỗi microlit máu. Tiểu cầu trong máu có số số lượng trung bình là 200,000 trên mỗi microlit máu. Ở điều kiện thường thì, trong 1 lít máu có tầm khoảng 150 – 400 tỷ tế bào tiểu cầu. Số số lượng tiểu cầu sẽ có sự thế đổi nhất định ở các trường hợp không không khác nhau và còn phụ thuộc vào lứa tuổi, giới tính, chủng tộc…
Cách giữ chỉ số PLT thường thì
Để giữ chỉ số PLT thường thì, bạn có thể uống một vài phương pháp như:
- Xét nghiệm và thăm xét nghiệm định kỳ để kiểm tra, phản hồi quá trình trị trị theo chỉ định của bác sĩ.
- uống thực đơn uống sử dụng nhiều thực phẩm có lợi cho sức khỏe như trái cây, rau củ, cá, đậu và ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế dùng thịt đỏ, đồ ngọt, những sản phẩm từ sữa… để giữ số số lượng tiểu cầu ở định mức thường thì.
- uống chế độ sinh hoạt khoa học, ngủ đúng giờ, tập luyện thể dục thể thao thể thao để giữ sức khỏe.
- Dùng những loại thuốc, thực phẩm công dụng hỗ trợ cho quá trình sản sinh máu và tiểu cầu (theo hướng dẫn của bác sĩ).
- Tránh lo âu, lo lắng, giữ tâm trạng thoải mái, không dùng dưỡng chất kích thích.
- Ở trường hợp số số lượng tiểu cầu ở mức rất thấp, người chứng bệnh nên tới gặp bác sĩ thăm xét nghiệm để được tư vấn, chẩn đoán truyền máu hoặc truyền tiểu cầu bổ sung tạm thời, giữ gìn công dụng cho cơ thể.
Những điều nên lưu ý tới chỉ số công thức máu PLT
Khi xét nghiệm công thức máu PLT cho xuất hiện chỉ số tiểu cầu suy yếu thường là dấu hiệu quan trọng cho xuất hiện có thể có sự rối loạn trong quá trình đông máu. Những người chứng bệnh này thường gặp dấu hiệu chung, gồm có: vết thương không dễ dàng cầm máu, xuất hiện những vết bầm tím lớn trên cơ thể chưa rõ tại vì sao, thường xuyên mệt mỏi… Thế nên, bác sĩ có thể chỉ định cho người chứng bệnh thực hiện thêm những kỹ thuật xét nghiệm không không khác để đưa ra chẩn đoán, ví như:
- Xét nghiệm máu: Kỹ thuật xét nghiệm này giúp cho đếm số số lượng tiểu cầu, phát hiện được những loại protein kháng tiểu cầu trong máu.
- Xét nghiệm đông máu: Mẫu máu được bảo quản trong ống hóa dưỡng chất để thực hiện xét nghiệm prothrombin và thromboplastin từng phần.
- Siêu âm bụng: Siêu âm giúp cho kiểm tra sự điều chỉnh và những điểm không thường thì về kích thước của lách. Do lách u xơ là một trong những tác nhân khiến cho chỉ số PLT suy yếu.
- Chọc tủy và sinh thiết tủy xương: uống trong các trường hợp số số lượng tiểu cầu suy yếu hoặc tăng, có thể là do chứng bệnh lý ở tủy xương. Kỹ thuật xét nghiệm này còn có thể giúp cho phát hiện sớm chứng bệnh ung thư máu.
vấn đề thường gặp
một vài vấn đề thường gặp mối quan hệ tới kỹ thuật xét nghiệm công thức máu PLT gồm có:
1. nên sắp gì trước khi lấy máu xét nghiệm PLT?
toàn bộ người chứng bệnh không nên thực hiện sao để sắp cho kỹ thuật xét nghiệm PLT. Ở một tỷ lệ, bác sĩ có thể yêu cầu người chứng bệnh không ăn uống trước khi thực hiện xét nghiệm. Người chứng bệnh nên tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ xem có hướng dẫn nào nên tuân thủ hoặc có loại thuốc nào nên tránh dùng trước khi thực hiện xét nghiệm thường hay không.
2. Xét nghiệm công thức máu PLT có rủi ro nào không?
Xét nghiệm công thức tiểu cầu là kỹ thuật xét nghiệm đơn giản, được thực hiện thường thấy, không tiềm ẩn rủi ro đáng nói nào. Có thể có một vài lượng máu nhỏ chảy ra ở vị trí đâm kim vào tĩnh mạch. Người chứng bệnh cũng có thể xuất hiện một vài vết bầm tím tình trạng nhẹ hoặc cảm xuất hiện đau đớn ở bên trong cánh tay (tuy nhiên không đáng nói).
3. Sợ lấy máu và sợ kim tiêm thực hiện xét nghiệm PLT như thế nào?
một vài người cảm xuất hiện lo lắng khi xuất hiện kim tiêm hoặc trước khi lấy máu, đây là điều thường thì. Bạn hãy cố gắng hít thở sâu để thư giãn trong lúc thực hiện xét nghiệm. Trong lúc lấy máu, người chứng bệnh nên tránh nhìn trực tiếp vào kim tiêm. Bạn cũng có thể nói chuyện với ai đó để đánh lạc hướng hàng đầu mình khi lấy máu.
Để đặt lịch thăm xét nghiệm, điều trị chứng bệnh tại Hệ thống trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh, Phòng xét nghiệm Đa khoa Hưng Thịnh Quận 7, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG trung tâm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Tóm lại, chỉ số PLT giúp cho đếm số số lượng tế bào tiểu cầu hiện có trong máu. Thông qua kết quả xét nghiệm công thức máu PLT, bác sĩ có thể chẩn đoán một vài chứng bệnh lý có mối quan hệ tới sự thấy máu quá mức, đông máu quá mức… Người chứng bệnh nên thực hiện thăm xét nghiệm, nhận chỉ định xét nghiệm PLT tại địa điểm y tế uy tín như Đơn vị Huyết học Lâm sàng, Khoa Nội Tổng hợp, trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh.
