căn bệnh vảy cá thông thường tương đối phổ quát, tỷ lệ mắc từ 1/250-1/1000 người, thường không gây nên tác động tới sức khỏe. Tuy nhiên, ngoài kiểu căn bệnh da vảy cá thông thường (Ichthyosis Vulgaris), căn bệnh còn nhiều kiểu gây nên tác động lớn tới sức khỏe người mắc. Trong sau đây, hãy cùng tìm hiểu khái quát về căn bệnh vảy cá qua chia sẻ của bác sĩ nội trú chuyên khoa I Phan Sơn Long, Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM.
căn bệnh da vảy cá là như thế nào?
căn bệnh vảy cá thường da vảy cá (Ichthyosis) là tình trạng da khô, bong tróc, xuất hiện nhiều vảy da trên cơ thể, căn bệnh có thể do bẩm sinh hoặc mắc phải, khó khăn điều trị khỏi hoàn toàn. căn bệnh vảy cá thông thường không gây nên nguy hiểm cho cơ thể. Tuy nhiên, một vài kiểu căn bệnh nghiêm trọng có thể tác động lớn tới sức khỏe, thậm chí tính mạng người mắc.
căn bệnh da vảy cá được đặt tên dựa trên chữ “ichthy” trong tiếng Hy Lạp, tức là “cá”. Có ít nhất 20 kiểu căn bệnh vảy cá không tương tự nhau, toàn bộ đều mang tính di truyền, có thể xuất hiện ngay sau khi sinh hoặc trong quá trình trưởng thành.
Phân loại căn bệnh da khô vảy cá
Như từng nói, có rất nhiều kiểu căn bệnh vảy cá, dưới đây là một vài kiểu căn bệnh phổ quát:
- căn bệnh vảy cá thông thường (Ichthyosis Vulgaris): Đây là kiểu căn bệnh vảy cá phổ quát nhất (vulgaris tức là phổ quát), chủ yếu do di truyền. căn bệnh xuất hiện với tỷ lệ 1/250-1/1000 người. Nguyên nhân do đột biến gen FLG, tác động tới việc sản xuất protein filaggrin. Filaggrin cần thiết phải thiết cho việc liên kết sợi keratin trên lớp biểu bì, tạo thành hàng rào giữ an toàn da, giữ độ ẩm, pH của da. kiểu nhẹ của Ichthyosis Vulgaris có thể chỉ được triệu chứng dưới tình trạng da khô. (1)
- căn bệnh vảy cá kiểu phiến mỏng (Lamellar Ichthyosis): (2) Trẻ khi sinh ra được bao phủ trong 1 lớp màng trong suốt (màng collodion) và dần khô lại. Vảy da có thể bao phủ với hình kiểu lớn, thô, có thể dày hoặc mỏng trên toàn bộ cơ thể. căn bệnh có thể do đột biến nhiều gen như TGM1, ABCA12, ALOXE3…
- Đỏ da kiểu vảy cá bẩm sinh (Congenital Ichthyosiform Erythroderma – CIE): Vảy da dày, sần sùi. Trẻ sơ sinh có làn da đỏ và có bọng nước, dần tiến triển thành các kiểu căn bệnh vảy cá rõ ràng. căn bệnh có thể gây nên bọng nước và nhiễm trùng da thường xuyên. Nguyên nhân do các đột biến gen tương tự căn bệnh vảy cá kiểu phiến mỏng.
- căn bệnh vảy cá liên di truyền lặn mối quan hệ nhiễm sắc thể X (X-linked Ichthyosis): Do đột biến gen STS, vảy thường lớn, sẫm màu, thô ráp căn bệnh chủ yếu gặp ở bé trai.
- căn bệnh vảy cá harlequin (Harlequin Ichthyosis): Do đột biến gen ABCA12, trẻ sơ sinh kèm theo lớp vảy da rất dày kèm theo nhiều vết nứt sâu trên toàn cơ thể. Trẻ mắc căn bệnh thường sinh non, có thể kèm theo nhiều dị kiểu như lật mí mắt, môi hướng ra ngoài (lip eversion), thiểu sản mũi…
Nguyên nhân gặp phải da vảy cá
căn bệnh vảy cá có cả nguyên nhân bẩm sinh lẫn mắc phải, cụ thể:
1. Nguyên nhân do bẩm sinh
Nguyên nhân bẩm sinh chủ yếu do đột biến các gen như TGM1, ABCA12, GLG, ALOXE3, STS… Mỗi loại đột biến gen có thể dẫn tới các kiểu căn bệnh không tương tự nhau. căn bệnh có thể có từ lúc mới sinh hoặc dần xuất hiện và tiến triển sau sinh. Đặc biệt, căn bệnh vảy cá mối quan hệ tới nhiễm sắc thể X hầu như chỉ gặp ở nam giới.
2. Nguyên nhân thứ phát
căn bệnh vảy cá có thể là triệu chứng sớm của một vài căn bệnh như căn bệnh phong, suy giáp, u lympho, AIDS, đa u tủy… Ngoài ra, một vài loại thuốc có thể gây nên tình trạng vảy cá trên da như axit nicotinic, triparaanol, butyrophenones. Với nguyên nhân mắc phải, chủ yếu người căn bệnh chỉ gặp kiểu vảy cá thông thường.
Triệu công nhận biết căn bệnh khô da vảy cá
Tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng căn bệnh mà triệu chứng căn bệnh vảy cá có thể không tương tự nhau ở mỗi người, dưới đây là một vài triệu chứng phổ quát:
Triệu chứng thường gặp
Triệu chứng của căn bệnh vảy cá do di truyền rất đa kiểu, mỗi kiểu căn bệnh (đột biến gen) lại gây nên triệu chứng không tương tự nhau, phổ quát gồm:
- căn bệnh vảy cá thông thường:
- Da khô, bong tróc nhẹ, lòng bàn tay khô, nếp lằn sâu. Da đầu có thể bong vảy, rụng tóc, dày sừng nang lông, không gây nên tổn thương đường rãnh giữa các đốm vảy.
- Tổn thương gặp ở mặt ngoài của chi (tay, chân) và đầu.
- Có thể gặp kèm với các căn bệnh như viêm da cơ địa, hen phế quản, viêm mũi dị ứng.
- căn bệnh thường không ngứa ngáy, da khô, thô ráp và tiến triển nặng hơn vào mùa đông.
- Triệu chứng thường thuyên suy nhược dần khi tới tuổi mới lớn.
- căn bệnh vảy cá phiến mỏng:
- Vảy da lớn, thô, xuất hiện trên toàn bộ cơ thể.
- Có thể đi kèm tuột mi mắt (thường ngửa mi), suy nhược tiết mồ hôi, rụng tóc.
- trẻ nhỏ có thể gặp các triệu chứng như mất nước, mất cân bằng điện giải, nhiễm trùng nhiều vùng da, thân nhiệt không ổn định. (3)
- Người lớn gặp tình trạng móng tay, chân không thường thì, lòng bàn tay/chân dày.
- Đỏ da kiểu vảy cá bẩm sinh (CIE) còn gọi căn bệnh dày sừng ly thượng bì hoặc da vảy cá bẩm sinh có bọng nước: (4)
- Trẻ sơ sinh có triệu chứng tương tự bỏng, đỏ da toàn thân, tạo thành có bọng nước mềm, da bong thành mảng lớn. Có thể khiến cho trẻ sơ sinh tử vong do bội nhiễm.
- Sau 2-4 năm, bọng nước dần thế thế bởi lớp sừng vàng, nâu, đen.
- Có thể lan toàn thân hoặc có kiểu như bớt da.
- Da thường có mùi không dễ chịu do bội nhiễm và dày sừng nếu để lâu, khiến cho người căn bệnh khó khăn hòa nhập với cộng đồng.
- Người trưởng thành có thể chuyển thành thể đỏ da toàn thân không có bọng nước.
- căn bệnh vảy cá liên di truyền lặn mối quan hệ nhiễm sắc thể X:
- toàn bộ xuất hiện ở nam giới, vảy da màu nâu, to và dày hơn vảy cá thông thường, không xuất hiện với các căn bệnh cơ địa, dị ứng như vảy cá thông thường.
- Lòng bàn tay thường thì.
- Không xuất hiện dày sừng nang lông.
- căn bệnh không tiến triển thường thuyên suy nhược theo tuổi, nặng hơn vào mùa đông.
- Đỏ da toàn thân không bọng nước (vảy cá harlequin):
- căn bệnh dày sừng sẽ nặng nhất, trẻ thường sinh non và chết khi sinh,trẻ kém tiến triển, da phủ nhiều mảng dày sừng với các vết nứt sâu.
- căn bệnh có thể đi kèm với tật tuột mi, tuột môi, thiểu sản mũi, đa ối, mất nước, nhiễm trùng, suy hô hấp…
Với căn bệnh vảy cá mắc phải do thuốc hoặc căn bệnh hệ thống, triệu chứng thường nhẹ hơn bẩm sinh và tương tự với căn bệnh vảy cá thông thường. Tuy nhiên, người căn bệnh có thể gặp tình trạng ngứa ngáy (căn bệnh vảy cá thông thường ít khi ngứa ngáy). căn bệnh vảy cá mắc phải có thể hết nếu điều trị nguyên nhân gây nên căn bệnh.
Da gặp phải vảy cá khi nào cần thiết phải gặp bác sĩ
với các căn bệnh vảy cá bẩm sinh, bác sĩ thường phát hiện căn bệnh ngay từ khi mới sinh và lên quy trình điều trị, chăm sóc cụ thể để giữ an toàn sức khỏe của trẻ. Ở kiểu căn bệnh tiến triển muộn hoặc mắc phải, người căn bệnh nên trực tiếp tới thăm khám tại các địa điểm y tế có chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da sớm từ khi xuất hiện triệu chứng. Việc điều trị sớm có thể hạn chế triệu chứng, tăng nguy cơ điều trị căn bệnh thành tựu.
Phương pháp chẩn đoán căn bệnh vảy cá
căn bệnh thường được chẩn đoán thông qua các triệu chứng lâm sàng, đặc tính mô căn bệnh học và các căn bệnh đi kèm. Việc xác định các dị tật, triệu chứng rõ ràng rất quan trọng để phân loại đúng kiểu căn bệnh. Mặt không tương tự, bác sĩ có thể cần thiết phải thêm tiền sử căn bệnh của các thành viên trong gia đình, các loại thuốc đang dùng, xét nghiệm máu thường nước bọt để tìm đột biến gen. Với thai nhi, bác sĩ có thể dùng kỹ thuật chọc ối xét nghiệm. Ngoài ra, xét nghiệm di truyền trước khi mang thai có thể được dùng để dự đoán nguy cơ mắc căn bệnh của thai nhi.
Những giải pháp điều trị căn bệnh tốt nhất
căn bệnh da vảy cá có nhiều phương pháp điều trị, tùy thuộc vào kiểu và tình trạng căn bệnh:
1. Điều trị bằng thuốc
Gần như không có cách điều trị khỏi hẳn căn bệnh vảy cá di truyền, điều trị thường nhằm tăng lên triệu chứng, hạn nấu chứng như bội nhiễm. Với căn bệnh vảy cá mắc phải, cần thiết phải điều trị nguyên nhân gây nên căn bệnh (ví dụ do thuốc, căn bệnh hệ thống) để điều trị căn bệnh vảy cá.
Bác sĩ có thể kê thuốc thoa hoặc uống để tăng nguy cơ bạt sừng (loại bỏ các lớp vảy) trên da và dưỡng ẩm, giữ an toàn da. Do da tổn thương, hàng rào giữ an toàn tự nhiên của da sẽ tác động, bác sĩ có thể điều trị dự phòng nhiễm trùng bằng thuốc đường uống để ngăn vi khuẩn bội nhiễm gây nên mụn mủ, đau đớn đớn, gây nên mùi hôi. Ngoài ra, bác sĩ có thể kê một vài loại sữa tắm, xà bông tắm có nguy cơ khử trùng như chlorhexidine.
2. Chú trọng dưỡng da mỗi ngày
Dưỡng ẩm rất quan trọng với người mắc căn bệnh vảy cá, giúp cho thực hiện mềm da và suy nhược triệu chứng như khô da, vảy da. Người căn bệnh cần thiết phải dưỡng ẩm ngay sau khi vệ sinh da, lúc da còn ẩm và sạch sừng, vi khuẩn. Nên dùng các loại dưỡng ẩm được chỉ định bởi bác sĩ, hạn chế nguy cơ gặp tác dụng phụ, dị ứng, kích ứng… do sức khỏe da của người căn bệnh vảy cá không tốt.
3. Bổ sung dưỡng dưỡng chất, vitamin
bồi bổ cơ thể rất quan trọng với người căn bệnh vảy cá, đặc biệt với trẻ nhỏ mắc các kiểu căn bệnh nặng như CIE thường vảy cá harlequin. Người căn bệnh, đặc biệt trẻ nhỏ cần thiết phải bổ sung nhiều năng số lượng, protein để cơ thể tiến triển thường thì. Ngoài ra, cần thiết phải bổ sung thêm các khoáng dưỡng chất, vitamin (dinh dưỡng vi số lượng) để tăng sức đề kháng, suy nhược nguy cơ tác hại (như bội nhiễm), tăng lên tình trạng viêm nhiễm nếu có.
Có thể phòng ngừa căn bệnh vảy cá được không?
Gần như không có cách phòng ngừa trước căn bệnh vảy cá, nói cả căn bệnh vảy cá thông thường. Tuy nhiên, người căn bệnh và bác sĩ có thể điều trị để hạn nấu chứng, tăng lên uy tín sống của người căn bệnh. (5)
tác động của căn bệnh vảy nến tới uy tín cuộc sống
căn bệnh vảy cá thông thường (Ichthyosis Vulgaris) tương đối phổ quát, thường gây nên mất thẩm mỹ da, không dễ chịu do da khô ráp tuy nhiên ít khi tác động tới sức khỏe tổng quát thường đe dọa tính mạng người căn bệnh. Trong khi các kiểu căn bệnh vảy cá phiến mỏng, vảy cá harlequin, vảy cá có bọng nước có thể ảnh lớn tới nguy cơ sinh hoạt, sức khỏe, đi cùng với nhiều căn bệnh, dị tật thường thậm chí đe dọa tính mạng người căn bệnh, đặc biệt trẻ sơ sinh. Ngoài ra, người căn bệnh khiến cho cũng khó khăn hòa nhập với cộng đồng hơn do hạn chế về sức khỏe, tổn thương do căn bệnh thường tự ti về ngoại hình.
một vài vấn đề thường gặp
1. căn bệnh da khô vảy cá có lây lan không?
căn bệnh da khô vảy cá không lây lan từ người sang người tuy nhiên có thể lan rộng trên nhiều vùng, thậm chí toàn bộ cơ thể. Thế nên, người căn bệnh và những người xung quanh không cần thiết phải lo lắng về việc căn bệnh lây lan nhiễm.
2. gặp phải da vảy cá có di truyền không?
căn bệnh da vảy cá chủ yếu do di truyền, nói cả khi phụ huynh không mắc căn bệnh, tuy nhiên gen lặn gây nên căn bệnh vẫn có thể khiến cho đời con mắc căn bệnh. Do đó, việc xét nghiệm gen có thể giúp cho dự phòng trước nguy cơ mắc nhiều căn bệnh ở trẻ nhỏ, gồm cả các đột biến gen căn bệnh vảy cá.
3. căn bệnh da vảy cá có dễ điều trị không?
căn bệnh da vảy cá di truyền thường không thể điều trị khỏi hẳn hoàn toàn. Việc điều trị chủ yếu giúp cho kiểm soát triệu chứng và nguy cơ sức khỏe do căn bệnh. Trong trường hợp căn bệnh vảy cá mắc phải, có thể khỏi căn bệnh nếu điều trị nguyên nhân gây nên căn bệnh.
4. Nên thăm khám và điều trị da khô vảy cá ở đâu?
Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM là địa chỉ thăm khám và điều trị căn bệnh da khô vảy cá uy tín tại TP.HCM với hệ thống y bác sĩ được đào tạo chuyên sâu, giàu kinh nghiệm điều trị các căn bệnh da liễu và các phương pháp thẩm mỹ da tiên tiến nhất. các chuyên gia còn có sự hỗ trợ của các loại thuốc và thiết gặp phải tiên tiến tiêu chuẩn thế giới, giúp cho quá trình thăm khám và điều trị tốt nhất hơn. Ngoài ra, khách hàng có thể tới Phòng thăm khám Đa khoa Hưng Thịnh Quận 7 để thăm khám và điều trị căn bệnh trong ngày. Phòng thăm khám sở hữu đầy đủ những trang thiết gặp phải cần thiết phải thiết để đáp ứng tốt, tốt nhất nhu cầu thăm khám, điều trị thường thực hiện đẹp trong ngày.
HỆ THỐNG trung tâm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Vừa rồi là một vài thông tin tổng quát về căn bệnh vảy cá, căn bệnh chủ yếu do di truyền với nhiều kiểu căn bệnh tương ứng với các đột biến gen cụ thể. căn bệnh vảy cá thông thường là kiểu phổ quát nhất, ít gây nên tác động tới sức khỏe. một vài căn bệnh vảy cá di truyền thường ít gặp có thể gây nên tác động lớn tới thẩm mỹ da, sức khỏe, thậm chí tính mạng người căn bệnh, đặc biệt với trẻ sơ sinh. Đa số các phương pháp điều trị căn bệnh thường tập trung vào kiểm soát tác hại và tăng uy tín sống của người căn bệnh.
