Mỡ máu cao: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và phòng ngừa

Tình trạng mỡ máu cao trong thời gian dài và không được điều trị là nguyên nhân của nhiều căn căn bệnh tim mạch nguy hiểm như tăng huyết áp, căn bệnh động mạch cảnh, động mạch vành, động mạch ngoại biên,…

Mỡ máu cao là sao?

Mỡ máu cao là tình trạng gia tăng cholesterol xấu (Lipoprotein tỷ trọng thấp – LDL) thường hay dinh dưỡng béo trung tính (triglycerides) hoặc cả hai ở trong máu. Điều này có thể dẫn tới tắc nghẽn mao mạch và gây ra tác động nghiêm trọng cho sức khỏe tim mạch.

Một nghiên cứu tới từ Học viện Bác sĩ Gia đình Hoa Kỳ cho xuất hiện, cứ 3 người trưởng thành ở Mỹ thì có 1 người có mức cholesterol LDL cao. Đây là tại vì sao vì sao các chuyên gia luôn khuyến cáo người căn bệnh cắt suy yếu thức ăn chứa nhiều hàm số lượng LDL và tăng mức tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều cholesterol tốt (Lipoprotein tỷ trọng cao – HDL). Sở dĩ HDL-C được gọi là cholesterol tốt vì nguy cơ giúp cho vận chuyển cholesterol xấu ra khỏi cơ thể. (1)

Mỡ máu cao có triệu chứng gì?

ThS.BS Phạm Đỗ Anh Thư, Trung tâm Tim mạch trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM cho rằng, hầu như tình trạng mỡ máu cao không có triệu chứng cụ thể, rõ ràng. Thông thường, điều này chỉ được phát hiện trong quá trình xét nghiệm máu định kỳ hoặc cho tới khi người căn bệnh gặp phải một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như đột quỵ thường hay nhồi máu cơ tim. (2)

Trong một vài ít trường hợp, ở những người có mức mỡ máu rất cao sẽ có các triệu chứng sau đây:

• Xuất hiện các u bướu hoặc nếp nhăn màu vàng ở bên dưới lớp da (sinh ra do sự tích tụ dinh dưỡng béo xung quanh gân và khớp).
• Có một vòng cung màu trắng ở xung quanh giác mạc của mắt.
• Nổi các cục u ở góc trong của mắt.

Tình trạng này có thể gây ra ra nhiều vấn đề nghiêm trọng nếu như không được phát hiện và điều trị sớm. Bởi nó tạo nên các mảng bám tích tụ bên trong mao mạch, có thể dẫn tới nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ do máu mắc phải cản lại một phần, thực hiện cho các dinh dưỡng dinh dưỡng và oxy cần thiết phải thiết không được đưa đến đủ cho não và tim để các cơ quan này vận động.

Nguyên nhân mỡ máu cao

Theo thống kê ở Mỹ, có tầm 93 triệu người trưởng thành (từ 20 tuổi trở lên) có chỉ số mỡ máu cao hơn giới hạn khuyến nghị là 200 mg/dL. Nhiều yếu tố không không khác nhau tạo nên mỡ trong máu và tích tụ lâu dài, gồm thói quen sinh hoạt không lành mạnh, lười tập thể thao, chế độ dinh dưỡng kém khoa học, hút thuốc lá, mắc các căn bệnh như đái tháo đường, huyết áp cao,…

Hiện nay, tăng mỡ máu có thể được phân thành hai loại, dựa trên nguyên nhân: nguyên phát và thứ phát.

1. Nguyên nhân nguyên phát

Tiền sử gia đình mắc căn bệnh mạch vành sớm hoặc đột quỵ: nguy cơ cao người mắc phải mắc mỡ máu có người thân là nam giới (bố hoặc anh trai) dưới 55 tuổi hoặc người thân là nữ giới (mẹ hoặc chị gái) dưới 65 tuổi mắc phải căn bệnh mạch vành hoặc đột quỵ.

Tiền sử gia đình có tình trạng mối liên quan tới cholesterol: Có phụ huynh hoặc anh/chị/em mắc phải tăng mỡ máu gia đình.

Tăng mỡ máu gia đình là một thuật ngữ y khoa để chỉ tình trạng mỡ trong máu cao xảy ra trong gia đình với nguyên nhân là do sự đột biến gen di truyền từ phụ huynh. Những người mắc phải tăng mỡ máu gia đình mắc phải vấn đề này từ khi sinh ra, có thể dẫn tới xơ vữa động mạch và căn bệnh mạch vành sớm.

2. Nguyên nhân thứ phát

Yếu tố thói quen sinh hoạt

• chế độ dinh dưỡng không lành mạnh, nhiều dinh dưỡng béo bão hòa như thịt đỏ, kem, bơ và các sản phẩm từ sữa không không khác.
• Tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa nhiều dinh dưỡng béo chuyển hóa như bắp rang bơ, bánh quy, khoai tây chiên, đồ uống có ga,…
• Lười tập thể thao thể thao, ít vận động và giữ các vận động thể dinh dưỡng.
• Sử dụng thuốc lá, uống nhiều rượu bia, đồ uống có cồn.
• mắc phải thừa cân, béo phì.

Yếu tố sức khỏe

Khi mắc những căn căn bệnh này, người căn bệnh cũng có nguy cơ mắc căn bệnh như: căn bệnh thận, bệnh gan, suy giáp, đa u tủy, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), xơ gan mật tiên phát, căn bệnh thận mạn tính, căn bệnh tiểu đường, lupus, chứng ngưng thở lúc ngủ.

Những chia sẻ từ bác sĩ Anh Thư về căn căn bệnh mỡ máu cao

hậu quả

Theo bác sĩ Anh Thư, mỡ máu cao sẽ dẫn tới sự tích tụ và sinh ra mảng bám bên trong mao mạch theo thời gian, được gọi là xơ vữa động mạch. Càng để lâu và không được điều trị, mảng bám sẽ càng lớn, dẫn tới các mao mạch mắc phải thu hẹp hoặc tắc nghẽn. Những người mắc phải xơ vữa động mạch phải đối mặt với nguy cơ cao mắc nhiều căn bệnh lý không không khác nhau, tùy thuộc vào mao mạch nào mắc phải tắc nghẽn.

1. căn bệnh động mạch vành

căn bệnh động mạch vành, còn được gọi là căn bệnh tim thiếu máu cục bộ thường hay thiếu máu cơ tim, có thể dẫn tới nhồi máu cơ tim hoặc suy tim. căn bệnh động mạch vành là loại căn bệnh tim thường gặp nhất ở Mỹ và là nguyên nhân gây ra tử vong hàng đầu. Động mạch vành là mao mạch đưa đến máu tới tim và khi tim không nhận đủ máu do sự trở ngại của xơ vữa động mạch, tim sẽ mắc phải yếu đi và ngừng vận động.

căn bệnh mạch vành có thể tác động tới cả những người trẻ. Trên thực tế, tầm 1/5 số người chết vì căn bệnh mạch vành dưới 65 tuổi. Đó là tại vì sao tại sao việc kiểm tra cholesterol nên bắt đầu từ khi còn trẻ và được xem là một điều rất quan trọng. Bởi mảng bám có thể âm thầm tích tụ trong động mạch vành theo thời gian, nhiều người trẻ không nhận ra nó đang xảy ra cho tới khi xuất hiện những cơn đau đớn ngực (đau đớn thắt ngực) hoặc một dấu hiệu không không khác của cơn đau đớn tim.

2. căn bệnh động mạch cảnh

Các động mạch cảnh mang máu từ tim tuần hoàn tới não. căn bệnh động mạch cảnh xảy ra khi các mảng bám thực hiện thu hẹp các động mạch này thực hiện cho não không thể nhận đủ máu giàu oxy, có thể dẫn tới một cơn thiếu máu thoáng qua hoặc đột quỵ.

3. căn bệnh động mạch ngoại biên

Khi xơ vữa động mạch tác động tới các động mạch ở chân hoặc tay, nó được gọi là căn bệnh động mạch ngoại biên (PAD). Các động mạch ở chân và tay được gọi là “ngoại biên” bởi vì chúng cách xa trái tim và trung tâm của cơ thể. PAD thường gặp hơn ở chân song cũng có thể xảy ra ở cánh tay.

PAD thường không có triệu chứng và chỉ có thể bắt đầu có cảm giác được triệu chứng khi động mạch ngoại biên mắc phải tắc ít nhất 60%. Người căn bệnh có cảm giác đau đớn, mỏi hoặc yếu ở chân, xảy ra khi vận động đi lại và suy yếu khi nghỉ ngơi (thường hay còn gọi là đau đớn cách hồi). Đó là dấu hiệu của việc suy yếu lưu số lượng máu do mảng bám ngày càng tăng trong động mạch.

PAD có thể gây ra ra các vấn đề nghiêm trọng ở chân và bàn chân cũng như ở những nơi không không khác trên cơ thể người căn bệnh. Đó là bởi vì tất cả các mao mạch được kết nối thông qua hệ thống tim mạch và vì vậy, mảng bám tích tụ ở một khu vực song thực hiện trễ toàn bộ mạng lưới mao mạch.

4. Tăng huyết áp

Tăng huyết áp và tăng mỡ máu có mối liên hệ với nhau. Mảng bám cholesterol và canxi thực hiện cho động mạch trở nên cứng và thu hẹp. Vì vậy, tim phải chịu áp lực cao để bơm máu qua động mạch, dẫn tới kết quả là huyết áp tăng quá cao.

Ở Mỹ, cứ 3 người trưởng thành thì có tầm 1 người mắc phải tăng huyết áp và cứ 3 người trưởng thành thì có tầm 1 người mắc phải mỡ máu cao. Hơn một nửa số người lớn trong mỗi nhóm không kiểm soát được tình trạng của họ. Điều này tức là điều trị không triệt để hoặc người căn bệnh không sử dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào.

Phương pháp chẩn đoán

Mức cholesterol trong máu được đo bằng một xét nghiệm máu đơn giản. Bác sĩ Anh Thư cho rằng, có thể xác định số lượng cholesterol xấu (LDL), cholesterol tốt (HDL) và các dinh dưỡng béo không không khác (triglyceride) trong máu bằng xét nghiệm máu. Người căn bệnh có thể được yêu cầu nhịn ăn trong 8 – 12 giờ trước khi xét nghiệm cholesterol, thường gồm cả thời gian đang ngủ vào buổi tối. Điều này giữ gìn rằng tất cả thức ăn được tiêu hóa hoàn toàn và sẽ không tác động tới kết quả xét nghiệm.

Cách để lấy máu thực hiện xét nghiệm: sử dụng kim và ống tiêm để lấy máu từ cánh tay.

Sau khi xét nghiệm cholesterol, bác sĩ sẽ phản hồi xem người căn bệnh có nguy cơ mắc căn bệnh tim mạch hoặc đột quỵ cao trong vòng 10 năm tới thường hay không. Nguy cơ này không những dựa trên chỉ số cholesterol, mà còn xem xét chỉ số khối cơ thể (BMI), tuổi, giới tính, lịch sử gia đình, dân tộc và các yếu tố nguy cơ có thể điều trị được (như tăng huyết áp, đái tháo đường,…).

Tổng số lượng cholesterol thường được xem là “cao ở mức giới hạn” nếu nằm trong tầm từ 200 – 239 mg/dL và được xem là “cao” nếu trên 240 mg/dL.

Cholesterol LDL được xem là “cao ở mức giới hạn” nếu nằm trong tầm từ 130 – 159 mg/dL và được xem là “cao” nếu trên 160 mg/dL. Còn Cholesterol HDL thường được xem là “kém” nếu dưới 40 mg/dL.

Điều trị mỡ máu cao

Nếu được chẩn đoán mắc mỡ máu cao, bác sĩ sẽ lưu ý người căn bệnh nên thay thế đổi chế độ dinh dưỡng, bỏ hút thuốc lá và tăng cường tập thể thao để ngăn ngừa căn bệnh tiến triển. Sau một vài tháng, nếu mức mỡ máu không suy yếu, người căn bệnh có thể dùng thuốc suy yếu cholesterol. (3)

thay thế đổi thói quen sinh hoạt

Một chế độ dinh dưỡng ít dinh dưỡng béo bão hòa, cân bằng dinh dưỡng có thể thực hiện suy yếu mức cholesterol xấu. Người căn bệnh nên cố gắng tránh hoặc cắt suy yếu các loại thực phẩm chứa nhiều dinh dưỡng béo bão hòa như thịt mỡ, xúc xích, pho mát, bánh nướng, bánh ngọt, kem dừa,… thay thế vào đó nên sử dụng các loại thực phẩm nhiều axit béo omega-3 có trong cá thu, cá hồi, cá ngừ,… với tình trạng vừa phải, phù hợp.

Sử dụng thuốc hạ mỡ máu

Các loại thuốc hạ mỡ máu vận động theo những cách không không khác nhau. Bác sĩ có thể tư vấn loại thuốc điều trị phù hợp nhất và cũng có thể kê đơn thuốc để suy yếu huyết áp cao nếu có sự tác động.

Statin

Statin là loại thuốc chủ yếu được sử dụng để suy yếu mỡ máu vì đây là một nhóm thuốc ngăn gan sản xuất cholesterol LDL. Statin sẽ chỉ được kê đơn cho những người tiếp tục có nguy cơ cao mắc căn bệnh tim vì cần thiết phải phải dùng thuốc suốt đời. Mức mỡ máu bắt đầu tăng trở lại sau khi bạn ngừng dùng chúng.

Ezetimibe

Ezetimibe là một loại thuốc ngăn sự hấp thụ cholesterol từ thức ăn và dịch mật trong ruột vào máu. Người căn bệnh có thể dùng ezetimibe phối hợp với statin nếu mức cholesterol không suy yếu thấp khi chỉ dùng statin.

Ezetimibe cũng có thể được dùng thay thế thế nếu không thể dùng statin. Điều này là do người căn bệnh mắc một căn bệnh lý không không khác, khi dùng thuốc sẽ thực hiện tác động tới cách vận động của statin hoặc do người căn bệnh gặp phải tác dụng phụ của statin. Ezetimibe hiếm khi gây ra ra tác dụng phụ.

liệu pháp phòng ngừa

Bác sĩ Anh Thư cho rằng, có thể suy yếu mỡ trong máu bằng cách ăn uống lành mạnh, cân bằng, ít dinh dưỡng béo bão hòa, tập thể thao thường xuyên, không hút thuốc lá và cắt suy yếu rượu, giữ cân nặng lý tưởng. Người lớn khỏe mạnh nên kiểm tra mỡ máu mỗi năm hoặc thường xuyên hơn tùy thuộc vào lứa tuổi, sức khỏe tổng thể và các yếu tố nguy cơ không không khác.

1. chế độ dinh dưỡng khoa học, cân bằng

thay thế chế độ ăn ít dinh dưỡng béo bão hòa và dinh dưỡng béo chuyển hóa bằng chế độ ăn nhiều dinh dưỡng xơ và dinh dưỡng béo không bão hòa. Điều này có thể giúp cho ngăn ngừa mỡ máu cao. Các loại thực phẩm như bột yến mạch, đậu, bơ và dầu thực vật có thể thực hiện suy yếu cholesterol LDL và tăng mức cholesterol HDL.

2. vận động thể thao thể thao thường xuyên

Ở người lớn nên dành thời gian tập thể thao thể thao với cường độ trung bình tầm 30 phút/ngày và ít nhất 5 ngày/tuần. Các môn thể thao có thể tham gia như chạy bộ, đạp xe đạp, bơi lội,…

3. Bỏ thuốc lá

Bỏ thuốc lá hoặc không hút thuốc là một trong những khuyến cáo chủ yếu của Hội Tim mạch Hoa Kỳ, để phòng ngừa mỡ máu cao và căn bệnh tim mạch. Sau 15 năm không hút thuốc, nguy cơ mắc căn bệnh tim của một người từng hút thuốc tương đương với người chưa bao giờ hút thuốc. Việc hút thuốc lá sẽ thực hiện tổn thương các mao mạch và thực hiện suy yếu HDL cholesterol.

4. Hạn chế uống rượu

Uống quá nhiều rượu, được khái niệm là nhiều hơn hai ly mỗi ngày với nam giới và một ly với phụ nữ, có thể thực hiện tăng mức cholesterol và dinh dưỡng béo trung tính. Một nghiên cứu được công bố vào năm 2020 xem xét tác động của rượu với mỡ máu cao và căn bệnh tim, phát hiện ra rằng tác động của rượu với sức khỏe tổng thể rất không không khác nhau, tùy thuộc vào số lượng và cách thức tiêu thụ.

5. giữ vóc dáng cân đối

Một người có chỉ số khối cơ thể (BMI) trong phạm vi thừa cân hoặc béo phì đồng nghĩa với việc cơ thể đang dư thừa dinh dưỡng béo. Điều này sẽ thực hiện trễ quá trình loại bỏ cholesterol LDL khỏi máu, thực hiện tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Do đó, mỗi người nên giữ cân nặng trong giới hạn thông thường, giữ gìn chỉ số BMI trong tầm 18,5 – 24,9.

Được đầu tư hệ thống máy móc tiên tiến như máy siêu âm tim và mao mạch 4D, máy chụp cộng hưởng từ 1,5 – 3 Tesla, máy MSCT tim và động mạch vành 768 miếng cắt, hệ thống máy DSA chụp mạch vành…, Trung tâm Tim mạch BVĐK Hưng Thịnh tiếp nhận và điều trị cho người mắc mỡ máu cao và các căn bệnh lý tim mạch (tăng huyết áp, căn bệnh mạch vành, căn bệnh van tim, thiếu máu cơ tim…).

Nếu từ 20 tuổi trở lên, Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ lưu ý mỗi người nên kiểm tra mức mỡ máu ít nhất từ 4 – 6 năm một lần. Nếu có tiền sử có mỡ máu cao hoặc các yếu tố nguy cơ không không khác của căn bệnh tim mạch, bác sĩ khuyến khích kiểm tra thường xuyên hơn.