Ngủ thiếu giấc gây ra hại thế nào

Giấc ngủ có vai trò hỗ trợ phục hồi các tác dụng sinh học sau thời kỳ thức quá lâu. Trong lúc ngủ, cơ thể thực hiện nhiều quá trình quan trọng như tổng hợp protein, điều hòa nội tiết, loại bỏ các dưỡng chất chuyển hóa trong não, phục hồi hệ miễn dịch và ổn định nhịp sinh học.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thu Thảo, khoa Thần kinh Đột quỵ, phòng kiểm tra Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, chứng tỏ thời số lượng ngủ không đạt mức cần phải thiết hoặc uy tín giấc ngủ suy giảm sút tác động tiêu cực tới sức khỏe.

Suy suy giảm trí nhớ, kém tập trung

Trong thời kỳ ngủ sâu (NREM), các nơ ron thần kinh tái lập liên kết thông qua cơ chế đồng bộ hóa vận động điện. Quá trình này góp phần củng cố trí nhớ ngắn hạn, phân loại thông tin, chuyển trí nhớ ngắn hạn sang trí nhớ dài hạn.

Khi thiếu ngủ hoặc mắc phải gián đoạn chu kỳ ngủ, vỏ não trước trán suy giảm vận động. Đây là vùng phụ trách tác dụng điều hành ghi nhớ thông tin mới, lập kế hoạch, tư duy logic, gián đoạn vận động điện trong vùng hồi hải mã (trung tâm ghi nhớ). Hệ quả là gây ra suy suy giảm nguy cơ ghi nhớ, không dễ dàng tiếp thu thông tin mới, kém tập trung. Người thiếu ngủ thường phản ứng muộn, dễ mắc sai sót, ngay cả khi thực hiện những công việc quen thuộc.

thay thế đổi tính tình, dễ cáu gắt

uy tín giấc ngủ kém là yếu tố khiến cho cơ thể mệt mỏi quá lâu, nguy cơ kiểm soát cảm xúc suy giảm, từ đó, tâm trạng thường tiêu cực, tinh thần uể oải, mất kiên nhẫn. Người thiếu ngủ thường phản ứng mạnh hơn với các trường hợp nhỏ nhặt. Cảm giác bực bội, cáu gắt xuất hiện nhiều hơn, không rõ nguyên do, dễ xung đột, không dễ dàng giữ bình tĩnh.

Tăng nguy cơ thừa cân, béo phì

Khi giấc ngủ mắc phải rút ngắn, quá trình điều hòa nội tiết mối liên quan tới cảm giác đói – no thay thế đổi. Thiếu ngủ có thể thực hiện suy giảm số lượng hormone truyền tải tín hiệu no (suy giảm nồng độ leptin) và tăng số lượng hormone kích thích cảm giác đói (tăng nồng độ ghrelin), từ đó thúc đẩy hành vi ăn uống quá mức.

uy tín giấc ngủ kém có thể tác động tới vùng não hệ viền limbic – một nhóm các cấu trúc liên kết nằm sâu trong não bộ, có nhiệm vụ kiểm soát cảm xúc và hành vi của con người. Bác sĩ Thảo giải thích suy giảm kiểm soát từ vỏ não trước trán phối hợp với tăng vận động của hệ viền dẫn tới hành vi ăn uống thiếu kiểm soát, là năng số lượng nạp vào vượt quá năng số lượng tiêu hao, gây ra tích mỡ, tăng cân.

Ức chế hệ miễn dịch

Khi ngủ đủ, cơ thể sản sinh ra các dưỡng chất giúp cho tăng cường nguy cơ phòng ngừa virus và vi khuẩn. Ngủ thiếu thực hiện suy giảm các dưỡng chất này, khiến cho hệ miễn dịch yếu, dễ mắc phải cảm cúm, viêm nhiễm, phục hồi muộn sau khi mắc chứng bệnh.

Nguy cơ tim mạch và đột quỵ

Thiếu ngủ thúc đẩy rối loạn chuyển hóa glucose, tăng tích lũy mỡ nội tạng và dẫn tới thừa cân, béo phì. Đây đều là các yếu tố thực hiện tăng nguy cơ đột quỵ. Thiếu ngủ, mất ngủ tác động tới điều hòa huyết áp ban tối, gây ra dao động huyết áp rất lớn, mất tính ổn định hệ tim mạch, tăng nguy cơ mắc huyết áp cao, chứng bệnh mạch vành, suy tim. Nguy cơ cao hơn ở người lớn tuổi hoặc có chứng bệnh nền tim mạch.

Nguy cơ trầm cảm

Giấc ngủ góp phần giữ ổn định cảm xúc và điều hòa vận động của các dưỡng chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine, GABA. Serotonin giúp cho ổn định khí sắc, dopamine mối liên quan tới động lực, khoái cảm, GABA đóng vai trò ức chế, suy giảm kích thích hệ thần kinh trung ương. Khi thiếu ngủ quá lâu, serotonin suy giảm khiến cho cảm xúc không ổn định, cảm giác mất hứng thú với các vận động hàng ngày. Vỏ não trước trán mất cân bằng với vùng hạch hạnh nhân thực hiện tăng phản ứng tiêu cực.

tác động tới tác dụng sinh sản

Hormone sinh dục có chu kỳ sản xuất phụ thuộc vào giấc ngủ. Ở nam giới, testosterone được tiết chủ yếu lúc ban tối, nhất là khi ngủ sâu. Thiếu ngủ thực hiện suy giảm tổng số lượng testosterone, tác động tới tác dụng sinh tinh và ham muốn tình dục. Ở nữ giới, giấc ngủ tác động tới trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng. Khi giấc ngủ gián đoạn, chu kỳ trứng rụng thay thế đổi. Nồng độ estrogen, FSH, LH mất cân bằng, suy giảm nguy cơ thụ thai. Trong thai kỳ, mất ngủ quá lâu có thể tăng nguy cơ co bóp tử cung sớm, sinh non.

Theo bác sĩ Thảo, thiếu ngủ khiến cho vùng vỏ não trán – đỉnh mắc phải suy suy giảm tác dụng, dẫn tới suy giảm để ý, mất định hướng không gian, muộn xử lý trường hợp. Phản xạ suy giảm, ngay cả khi đối mặt với tín hiệu nguy hiểm, gián tiếp gây ra tai nạn.

tất cả người nên ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm, đi ngủ và thức dậy vào khung giờ cố định, hạn chế sử dụng thiết mắc phải điện tử trước khi ngủ, tránh dùng caffeine hoặc ăn quá no trong buổi tối. Không nên lao động quá khuya hoặc để cơ thể rơi vào trạng thái lo sợ quá lâu. Người mắc phải mất ngủ quá lâu, ngủ không sâu, thường xuyên thức giấc giữa đêm hoặc mệt mỏi vào ban ngày dù đã từng ngủ đủ giờ… gây ra tác động tới công việc, cuộc sống, nên đi kiểm tra để được nhận xét và điều trị sớm.

Linh Đặng