Hội chứng Stevens Johnson Nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị

Hội chứng Stevens Johnson có triệu chứng rõ ràng là những nốt lở loét ở các lỗ tự nhiên của cơ thể như mắt, mũi, miệng, họng, đường tiểu… Là loại căn bệnh ít gặp, tỷ lệ 2/1.000.000 người nhưng mà tới 5% – 30% ca tử vong.

Hội chứng Stevens-Johnson là sao?

Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là tình trạng da nghiêm trọng rõ ràng bởi những nốt ban đỏ trên da, nốt bóng nước, sau đó bong tróc. Những vùng da xung quanh mắt, cơ quan sinh dục và miệng cũng mắc phải tác động. Nếu không may mắc phải tình trạng này, trường hợp nặng, người mắc căn bệnh có thể sẽ phải nhập viện điều trị. (1)

Nhiều người cho rằng SJS và hoại tử thượng bì nhiễm độc (toxic epidermal necrolysis – TEN) là hai căn bệnh, nhưng mà số không tương tự lại coi chúng là một căn bệnh nhưng mà ở tình trạng nặng nhẹ không tương tự nhau. Hội chứng Stevens Johnson gây nên ra những triệu chứng ít dữ dội hơn TEN. Ví như tình trạng lột da ở người căn bệnh SJS có thể tác động ít hơn 10% cơ thể thì với người mắc TEN, tình trạng tác động lên tới hơn 30% cơ thể. Tuy nhiên, cả hai tình trạng này đều có nguy cơ đe dọa tới tính mạng.

Những tên gọi không tương tự của hội chứng này gồm có:

• Hội chứng Lyell
• Stevens-Johnson/ hoại tử biểu bì nhiễm độc
• Stevens-Johnson phổ hoại tử biểu bì nhiễm độc
• Stevens-Johnson do thuốc
• Stevens-Johnson do mycoplasma gây nên ra (nếu sự liên quan tới một nguyên nhân cụ thể)

Triệu chứng thường gặp

Hội chứng Stevens Johnson có triệu chứng rõ ràng là những nốt lở loét ở các lỗ tự nhiên của cơ thể như mắt, mũi, miệng, họng, đường tiểu… với nữ giới, tình trạng lở loét âm hộ, bộ phận sinh dục nữ có thể xảy ra kèm ra máu. Còn ở nam giới, ngoài những vị trí thông thường, tình trạng loét còn có thể xuất hiện ở vị trí đường tiểu với triệu chứng rát, buốt khi đi tiểu. Ngoài ra, các triệu chứng không tương tự gồm có:

• Ban đỏ trên da
• Sốt
• đau đớn cơ
• Ho
• Da bong tróc da
• Chảy nước dãi (do không dễ dàng khăn khi ngậm miệng)
• Sung huyết kết mạc

Nguyên nhân gây nên căn bệnh Stevens Johnson

Những yếu tố nguy cơ tiến triển hội chứng Stevens-Johnson có thể tới từ sự phối hợp của nhiều yếu tố gồm có môi trường và di truyền. Nếu như yếu tố môi trường có thể thực hiện cho gen được kích hoạt thì nguyên nhân di truyền lại tới từ các kháng nguyên bạch cầu người (HLA) cụ thể, thực hiện tăng nguy cơ tiến triển SJS hoặc TEN ở một người.

Ngoài ra, phản ứng dị ứng với thuốc là nguyên nhân thường gặp của hội chứng này. Tất cả các loại thuốc đều có nguy cơ gây nên dị ứng với những tình trạng không tương tự nhau. những loại thuốc có nguy cơ “cao” gây nên căn bệnh là: (2)

• Allopurinol
• Trimethoprim-sulfamethoxazole
• thuốc kháng sinh sulfonamid
• Aminopenicillin
• Cephalosporin
• Quinolon
• Carbamazepine
• Phenytoin
• Phenobarbital và nhóm thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) thuộc họ Oxicam.

Những nguyên nhân ít gặp không tương tự có thể nói tới: nhiễm virus (virus Herpes, HIV, viêm gan A), mắc căn bệnh nhiễm khuẩn (viêm não, viêm màng não, nhiễm khuẩn răng miệng, viêm phổi), mắc căn bệnh ký sinh trùng, căn bệnh miễn dịch (lupus ban đỏ…), rối loạn nội tiết trong thời kỳ mang thai/rối loạn kinh nguyệt…

Thời gian xảy ra phản ứng dị ứng cũng tùy vào loại thuốc và phản ứng của người căn bệnh. Phản ứng dị ứng có thể xảy ra ngay sau khi uống thuốc khoảng tầm 30 – 60 phút, hoặc sau 3 – 14 ngày.

thành phần dễ mắc căn bệnh

Thống kê cho xuất hiện nhóm người dễ mắc phải hội chứng Steven-Johnson gồm có:

• trẻ nhỏ
• Người lớn dưới 30 tuổi/ nhóm người không tương tự
• Người già
• Tỷ lệ nam mắc căn bệnh Steven-Johnson nhiều hơn nữ
• Trẻ mắc phải tình trạng nhiễm trùng (như viêm phổi)
• Người lớn đang sử dụng một trong số các loại thuốc nói trên hoặc thuốc không tương tự

Khi nào cần phải gặp bác sĩ?

Tất cả các loại thuốc đều có nguy cơ gây nên dị ứng với tình trạng không tương tự nhau. Do đó, sau khi uống thuốc xuất hiện có triệu chứng nổi mẩn ngứa ngáy, nổi ban da thì nên ngưng dùng thuốc sớm và tái xét nghiệm ngay để được bác sĩ tư vấn cụ thể. Điều này giúp cho người căn bệnh tránh nguy cơ đối diện với hậu quả nặng nề, thậm chí tử vong.

hậu quả

Tử vong là hậu quả nặng nhất với các trường hợp mắc hội chứng Stevens-Johnson. Thống kê vào năm 2016, tại Ý cho xuất hiện tỷ lệ tử vong do SJS là 16,9%; do TEN là 29,4%. Năm 2021, tại Nhật, tỷ lệ tử vong là 13,6% với TEN. Điều đáng nói, hai quốc gia này đều có nền y khoa tiên tiến và hồi sức giỏi trên thế giới. Ngoài ra, các hậu quả không tương tự gồm có: nhiễm trùng huyết, sốc phản vệ, suy đa tạng, viêm phổi…(3)

Phương pháp chẩn đoán SJS

Việc chẩn đoán hội chứng Stevens-Johnson có thể thông qua các cách sau:

• Xem xét vùng da và niêm mạc mắc phải tác động (có sự xuất hiện của ít nhất hai vết loét tại các vùng da xung quanh các lỗ tự nhiên).
• Theo tình trạng đau đớn của người căn bệnh
• tình trạng tổn thương da
• Sinh thiết da
• Trong một tỷ lệ, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để xem xét tình trạng nhiễm trùng thường hay dị ứng ở người căn bệnh.

Điều trị hội chứng Stevens-Johnson như thế nào?

Điều trị hội chứng Stevens-Johnson gồm có: (4)

• Ngừng ngay việc uống loại thuốc đã từng gây nên ra tình trạng dị ứng
• thay thế thế dưỡng chất điện giải bằng dịch truyền tĩnh mạch (IV)
• Sử dụng băng gạc không dính trên vùng da mắc phải tổn thương
• Sử dụng thực phẩm có hàm số lượng calo cao, tăng sức đề kháng để thúc đẩy quá trình điều trị lành căn bệnh
• Sử dụng thuốc kháng sinh, kháng histamin khi cần phải thiết để ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Dùng thuốc suy giảm đau đớn
• Điều trị tại khu vực y tế/ phòng chăm sóc đặc biệt/ phòng bỏng
• hệ thống bác sĩ tham gia điều trị có thể gồm có bác sĩ da liễu, bác sĩ hồi sức tích cực, bác sĩ mắt (trường hợp tổn thương ở mắt).
• Trong một tỷ lệ, điều trị bằng immunoglobulin IV, cyclosporin, steroid IV hoặc ghép màng ối (cho mắt)

căn bệnh có phòng ngừa được không?

Hội chứng Stevens-Johnson không thể phòng ngừa bởi nguyên nhân chủ yếu tới từ thuốc uống. Cách phòng ngừa tốt nhất là không nên sử dụng loại thuốc đã từng từng gây nên ra tình trạng dị ứng. Bởi nếu uống lại thuốc đó lần 2 thì nguy cơ cao sẽ xảy ra tình trạng lột da, diễn tiến sẽ nặng nề hơn so với lần dị ứng đầu, thậm chí đối diện nguy cơ tử vong.

Mỗi người căn bệnh mắc hội chứng Stevens-Johnson có thể cho ra các triệu chứng không tương tự nhau. Phần da tổn thương có thể liền lại sau vài tuần, nhưng mà quá trình phục hồi có thể mất vài tháng nếu người căn bệnh có các triệu chứng nghiêm trọng. những phản ứng lâu dài có thể tiến triển, gồm có:

• Da: khô, ngứa ngáy, thay thế đổi màu da.
• Mắt: sưng và / hoặc khô mạn tính, kích ứng mạn tính, không dễ dàng nhìn, nhạy cảm với ánh sáng (sợ ánh sáng).
• Đổ quá nhiều mồ hôi.
• Tổn thương phổi, căn bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen suyễn.
• Mất hoặc biến loại móng.
• Rụng tóc (rụng tóc).
• Khô màng nhầy, có thể gây nên ra vấn đề khi đi tiểu.
• Hội chứng mệt mỏi mạn tính.
• Gặp vấn đề với vị giác

Ngoài ra, người căn bệnh sau khi điều trị khỏi căn bệnh Stevens-Johnson, cần phải lưu ý giữ sạch vùng da nổi bóng nước. thực hiện sạch bằng povidine hoặc xanh methylen nếu nốt bóng nước còn hở. Nếu nốt bóng nước đã từng đóng mài thì chỉ cần phải giữ vệ sinh sạch sẽ. Ưu tiên ăn uống nhóm thực phẩm tăng sức đề kháng để cơ thể mau phục hồi.

Tiến sĩ bác sĩ Đặng Thị Ngọc Bích là người đặt viên gạch đầu tiên, xây dựng và đẩy mạnh công tác vừa khám chữa bệnh về da và thẩm mỹ da tại hệ thống BVĐK Hưng Thịnh TP.HCM. Đặc biệt, BVĐK Hưng Thịnh TP.HCM với lợi thế trang thiết bị máy móc hiện đại, hệ thống y bác sĩ, kỹ thuật viên có tay nghề cao cùng địa điểm thuận lợi để người dân khám các bệnh về da và thẩm mỹ da an toàn, hiệu quả.

Để đặt lịch xét nghiệm và điều trị với bác sĩ Da Liễu thuộc Hệ thống khu vực y tế Đa khoa Hưng Thịnh, bạn có thể lựa chọn lựa các cách sau đây:

Hội chứng Stevens Johnson tuy tương đối ít gặp nhưng mà tỷ lệ tử vong tương đối cao. Vì vậy, khi nhận xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào của căn bệnh cần phải tới ngay khu vực y tế hoặc khu vực y tế gần nhất để được xét nghiệm, chẩn đoán và có phương pháp điều trị sớm.