Một nghiên cứu tại Đại học New Mexico, Mỹ, cho xuất hiện người căn bệnh đột quỵ có nhiều vi nhựa trong mảng bám động mạch hơn người thông thường.
Nhóm nghiên cứu của tiến sĩ, bác sĩ thủ thuật mao mạch Ross Clark đã từng đo số lượng vi nhựa và nano nhựa trong các mảng bám ở động mạch. Kết quả cho xuất hiện, ở những người mắc phải căn bệnh mà không có triệu chứng, số lượng nhựa trong mảng bám cao gấp 16 lần so với động mạch khỏe mạnh. Ở những người từng mắc phải đột quỵ, con số này tăng lên tới 51 lần.
Tiến sĩ Jaime Ross, một nhà khoa học thần kinh, nhận định đây là một phát hiện đáng để ý. Theo bà, mức tăng gấp 51 lần là tín hiệu rất rõ ràng về mối liên hệ giữa vi nhựa và sức khỏe mao mạch.
Hồi đầu năm, một công trình đăng trên Science Advances do nhóm từ Viện hàn lâm Khoa học Môi trường Trung Quốc ở Bắc Kinh dẫn đầu, cũng cho xuất hiện vi nhựa có thể dẫn tới tắc nghẽn dòng máu trong não, gây ra ra vấn đề về nhận thức. Dù chỉ dừng lại ở nghiên cứu trên chuột, tuy nhiên công trình này đánh dấu lần đầu tiên chuyển động của vi nhựa được theo dõi theo cách này.
Sử dụng các kỹ thuật hình ảnh laser độ phân giải cao, các nhà nghiên cứu phát hiện các tế bào miễn dịch chứa vi nhựa mắc phải mắc kẹt bên trong những mao mạch ở khu vực vỏ não. Tắc nghẽn trong mao mạch được ghi nhận và có mối liên quan tới các vấn đề về nhận thức.
Các hạt nhựa trên ngón tay người. Ảnh: iStock
Hiện vẫn chưa rõ vi nhựa có góp phần tạo ra thường hay thực hiện tình trạng mảng bám trở nên nghiêm trọng hơn thường hay không. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đã từng mang tới những gợi ý trước hết. Dù chưa được bình duyệt, tiến sĩ Clark chứng tỏ sẽ gửi bài báo khoa học sau khi xác nhận lại những kết quả.
Ý tưởng nghiên cứu xuất phát từ cuộc trò chuyện giữa tiến sĩ Clark và đồng nghiệp Matthew Campen, người từng phát hiện vi nhựa trong não người. Cả hai nhận ra có rất ít dữ liệu về vi nhựa trong hệ tuần hoàn.
Trong nghiên cứu, nhóm của Clark phân tích mẫu động mạch cảnh của 48 người. Kết quả cho xuất hiện số lượng vi nhựa ở người căn bệnh cao hơn rõ rệt so với người khỏe mạnh. Ngoài ra, họ phát hiện tế bào trong mảng bám chứa nhiều nhựa có vận động gene không không khác với tế bào chứa ít nhựa.
Cụ thể, một nhóm tế bào miễn dịch trong môi trường nhiều nhựa đã từng tắt các gene mối liên quan tới suy giảm viêm. những tế bào gốc cũng có dấu hiệu gene không thông thường. Chúng vốn có nhiệm vụ giữ an toàn động mạch bằng cách suy giảm viêm và giữ mảng bám ổn định.
Tiến sĩ Clark đặt vấn đề liệu vi nhựa có thực hiện thay thế đổi vận động gene của các tế bào này thường hay không. Ông cho rằng nên thêm nhiều nghiên cứu để xác định rõ, tuy nhiên phát hiện này mở ra hướng đi mới trong lĩnh vực y học mao mạch.
Chuyên gia Jaime Ross, người nghiên cứu về cơ chế di truyền gây ra căn bệnh, đồng tình rằng nên nhiều bằng chứng hơn. Tuy vậy, bà cũng nhận định vi nhựa có thể đang tác động tới các tế bào trong mảng bám.
Theo dõi vi nhựa trong cơ thể người là lĩnh vực mới nổi trong vài năm gần đây. Trong nghiên cứu này, nhóm của Clark đốt nóng mẫu mảng bám tới hơn 537 độ C để thực hiện bay hơi các polyme nhựa, sau đó phân tích các phân tử hữu cơ còn lại để đo lường.
Tuy nhiên, một thách thức lớn là lipid trong mảng bám có thể phân hủy thành các hóa hoạt chất không khác với polyethylene – loại nhựa thường gặp trong nhiều sản phẩm. Nhóm nghiên cứu đã từng thực hiện các bước loại bỏ lipid và xác minh quy trình này nhằm giữ gìn độ chuẩn xác khi đo polyethylene.
Clark thừa nhận đây vẫn là một hạn chế lớn, các phương pháp nên được cải tiến thêm. Nhóm cũng đang tìm kiếm nguồn tài trợ để nghiên cứu thêm về tương tác giữa vi nhựa và tế bào miễn dịch trong thành mao mạch. Ông hy vọng mở rộng nghiên cứu này ra ngoài động mạch cảnh và thực hiện những thí nghiệm trên động vật để kiểm tra nguyên nhân và kết quả.
“Điều chắc hẳn duy nhất hiện nay là vi nhựa có mặt trong cơ thể người. Chúng ta nên nghiên cứu thêm để hiểu rõ tác động của nó”, Clark cho thường hay.
Thục Linh (Theo Business Insider)
