Phình động mạch chủ sau 40 năm hút thuốc lá

Ngày 1/4, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực – mao mạch, địa điểm y tế Đa khoa Tâm Anh TP HCM, chứng tỏ khối phình trở thành do mảng xơ vữa trên thành động mạch chủ gây ra loét, thực hiện cho khu vực này mất đi độ đàn hồi và phồng to ra.

Bác sĩ Dũng cho rằng hút thuốc lá nhiều năm là tác nhân thúc đẩy trở thành các mảng xơ vữa ở động mạch chủ, đồng thời trên nền những mảng xơ vữa này có những tổn thương loét. Đây là vì sao thực hiện cho lòng các động mạch mắc phải hẹp và có thể có hệ lụy của loét động mạch là trở thành túi phình (phình động mạch loại túi) hoặc bóc tách động mạch. Ông Tuyên có tiền sử chứng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) nên tình trạng chứng bệnh phức tạp hơn. Khối phình loại túi, bác sĩ quyết định can thiệp sớm để phòng tránh vỡ gây ra có máu, huyết khối dẫn tới đột quỵ, nhồi máu cơ tim, tắc động mạch chi dưới…

Trước đây, với những tổn thương của động mạch chủ như ông Tuyên, bác sĩ phải tiến hành ca mổ lớn, rạch đường mổ giữa ngực và khử khối phình động mạch chủ, thay thế bằng ống ghép mao mạch nhân tạo. Người chứng bệnh được sử dụng máy tim phổi nhân tạo để thay thế thế tác dụng tim phổi trong thời gian thực hiện mổ. Tim được thực hiện ngừng đập bằng dung dịch liệt tim, thân nhiệt người chứng bệnh được hạ thấp để thực hiện ngừng tuần hoàn khi thực hiện khử và khâu nối thay thế thế đoạn động mạch chủ mắc phải phình. Quá trình này tiềm ẩn những hệ lụy nặng như suy hô hấp, loạn nhịp tim, tổn thương cơ tim do thiếu máu, đột quỵ não. Hiện, bác sĩ chọn lựa đặt stent graft bởi kỹ thuật này xâm lấn tối thiểu suy giảm rủi ro trong, sau mổ.

Túi phình nằm ở vị trí đối diện động mạch dưới đòn trái. Nếu đưa stent graft vào che phủ toàn bộ túi phình thì sẽ che luôn nhánh mao mạch nuôi não, gây ra thiếu máu não. Do đó, êkíp quyết định thủ thuật và can thiệp trong cùng một ngày (thủ thuật Hybrid “2 trong 1”), tránh cho người chứng bệnh phải trải qua nhiều ca mổ về sau.

Thì đầu trong thủ thuật, các chuyên gia thực hiện chuyển vị các nhánh mao mạch nuôi não (động mạch cảnh) và tay (động mạch dưới đòn) bên trái qua đường mổ cổ thay thế vì mở ngực, suy giảm hệ lụy. Êkíp sử dụng mao mạch nhân tạo để nối giữa hai động mạch cảnh, đồng thời tạo miếng nối trực tiếp giữa động mạch cảnh chung và dưới đòn trái.

Ở thì thủ thuật thứ hai, sau khi chụp xác định chuẩn xác vị trí phình, các chuyên gia đưa stent graft từ động mạch đùi lên động mạch chủ để che phủ túi phình mà không tác động tới nhánh mao mạch nuôi não. Nhờ vậy, túi phình không còn chịu áp lực của dòng máu động mạch chủ, ngăn ngừa nguy cơ vỡ. Sau 5 giờ mổ, người chứng bệnh được theo dõi sát về hô hấp, tuần hoàn, ổn định huyết áp, nhịp tim… Sau hai ngày thủ thuật, người chứng bệnh được xuất viện.

mao mạch lớn nhất trong cơ thể là động mạch chủ, xuất phát từ tim và mang máu giàu oxy tới các cơ quan không tương tự như ngực, bụng, tứ chi… Phình động mạch chủ ngực xảy ra khi một đoạn của động mạch chủ chạy qua ngực mắc phải tổn thương, dần suy yếu, phồng to ra. Có hai loại phình động mạch chủ gồm loại thoi (hai mặt của động mạch chủ giãn to đối xứng) và loại túi (mặt bên của động mạch chủ phồng lên, không đối xứng). Khi phình loại túi, nguy cơ vỡ tự nhiên rất cao.

ThS.BS.CKI Lê Chí Hiếu, khoa Ngoại Lồng ngực – mao mạch, địa điểm y tế Đa khoa Tâm Anh TP HCM, chứng tỏ nguyên nhân thường thấy gây ra phình động mạch chủ là xơ vữa động mạch. mao mạch mắc phải lấp đầy bởi mảng xơ vữa sẽ trở nên kém linh hoạt. Các yếu tố nguy cơ không tương tự như di truyền, giới tính nam, tuổi cao (trên 60 tuổi), tiền sử tăng huyết áp, chứng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, chứng bệnh động mạch vành, hút thuốc lá, chấn thương vùng ngực do tai nạn xe cộ, tai nạn lao động…

thói quen sống lành mạnh giúp cho suy giảm xơ vữa động mạch – nguyên nhân hàng đầu gây ra chứng bệnh. Bác sĩ Hiếu khuyến cáo tất cả người giữ chỉ số huyết áp và mức cholesterol trong giới hạn thường thì, ăn uống tốt cho sức khỏe tim mạch, không tiếp xúc với thuốc lá, tập luyện tối thiểu 150 phút mỗi tuần với các bài tập cường độ vừa phải như đi bộ, đạp xe, yoga, khiêu vũ, bơi lội… Kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ, nhất là người có yếu tố nguy cơ phình động mạch chủ ngực.

Thu Hà

*Tên người chứng bệnh đã từng được thay thế đổi