U lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa: Triệu chứng, điều trị

U lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa là chứng bệnh ung thư của hệ thống bạch huyết, tiến triển nhanh và chiếm 25%-30% số ca chứng bệnh u lympho không Hodgkin. Trong sau đây, hãy cùng tìm hiểu về triệu chứng, cách điều trị và các yếu tố nguy cơ của chứng bệnh qua chia sẻ của bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Trần Anh Thư, khoa Ung bướu, trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM.

U lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa là như nào?

U lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa (diffuse large B cell lymphoma – DLBCL) là phân loại của u lympho không Hodgkin (non-Hodgkin lymphoma – NHL). Đây là chứng bệnh tăng sinh tế bào lympho ác tính của hệ bạch huyết, có xuất độ và tỷ lệ tử vong cao.

Hệ bạch huyết gồm các mô, cơ quan sản xuất, lưu trữ và vận chuyển các tế bào bạch cầu. Bạch cầu có nhiệm vụ phòng ngừa nhiễm trùng và các chứng bệnh không không khác. Hệ thống gồm tủy xương, lá lách, tuyến ức, các hạch bạch huyết và mạch bạch huyết (mạng lưới các ống mỏng mang bạch huyết và bạch cầu).

U lympho xuất hiện thường thấy ở các vị trí chủ yếu của mô bạch huyết như:

• Các hạch bạch huyết.
• Lách.
• Tủy xương.
• Tuyến ức.
• Amidan.

U lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa thường tiến triển nhanh, người chứng bệnh cần thiết phải được điều trị ngay sau khi phát hiện với phương pháp hóa trị có thể phối hợp xạ trị.

Triệu chứng u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa

Triệu chứng u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa có thể xuất hiện bất ngờ và tiến triển nghiêm trọng chỉ trong vài tuần, thường thấy gồm: (1)

• Sưng hạch bạch huyết.
• Triệu chứng toàn thân (triệu chứng B) gồm có:
  • Thường xuyên ra mồ hôi nhiều vào ban tối.
  • Sốt từng cơn không rõ nguyên do.
  • Sụt cân nhanh.
  • Thường xuyên có cảm giác ngứa ngáy trên cơ thể không rõ nguyên nhân.

Ngoài ra, u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa có thể gây ra triệu chứng dựa trên vùng ung thư tiến triển, ví dụ, u tiến triển ở ngực gây ra khó khăn thở, hoặc gây ra đau đớn bụng, tiêu chảy khi tiến triển ở trong ổ bụng, đường tiêu hóa…

Nguyên nhân gây ra u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa

Hiện vẫn chưa tìm được nguyên nhân gây ra chứng bệnh, tuy nhiên, những yếu tố nguy cơ tăng tỷ lệ mắc u lympho tế bào B lớn lan tỏa gồm có:

• những loại virus như Epstein-Barr (EBV), HIV, viêm gan B, viêm gan C.
• Các thuốc ức chế miễn dịch, dùng thường thấy khi ghép tạng.
• Mắc chứng bệnh, thiếu dinh dưỡng tiến hành cho hệ miễn dịch suy yếu.
• Người có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao.
• Các hóa dinh dưỡng độc hại, ví dụ như thuốc trừ sâu nông nghiệp.

người nào có nguy cơ gặp phải u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa?

Một tỷ lệ có nguy cơ mắc u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa cao gồm có: (2)

• Người lớn tuổi, lứa tuổi trung bình của người mắc u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lớn lan tỏa trong vòng 64.
• Mắc các chứng bệnh gây ra suy suy giảm miễn dịch như chứng bệnh tự miễn, AIDS.
• Người từng xạ trị, hóa trị cũng có nguy cơ mắc chứng bệnh cao hơn.
• Nam giới chiếm tỷ lệ mắc cao hơn so với nữ giới.

Ngoài ra, chứng bệnh có tỷ lệ mắc thấp hơn ở người gốc Á hoặc châu Phi.

Tiên số lượng chứng bệnh u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa sống được bao lâu?

Theo dữ liệu theo dõi người chứng bệnh ung thư SEER của Viện Ung thư Hoa Kỳ, tỷ lệ người mắc u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa sống trên 5 năm trong vòng trung bình 64,7% (dữ liệu từ 2014-2020) , cụ thể: (3)

• thời kỳ I: 79,2%.
• thời kỳ II: 75,5%.
• thời kỳ III: 67,4%.
• thời kỳ IV: 55,2%.

Một báo cáo không không khác năm 2020, tỷ lệ người chứng bệnh sống sau 5 năm khi mắc u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa trong vòng 64% (dữ liệu 2008-2013). (4)

tác hại chứng bệnh u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa

tác hại của chứng bệnh u lympho tế bào B lớn lan tỏa có thể rất nghiêm trọng và đa kiểu, do sự tác động của chứng bệnh tới hệ miễn dịch và các cơ quan không không khác trong cơ thể, ví dụ:

• Hệ miễn dịch suy yếu do chứng bệnh và quá trình điều trị (như hóa trị, xạ trị) có thể tiến hành tăng nguy cơ nhiễm trùng nặng.
• Sự tiến triển không kiểm soát của tế bào lympho có thể ngăn cản việc sản xuất hồng cầu, dẫn tới thiếu máu, gây ra mệt mỏi, yếu ớt và khó khăn thở.
• u bướu có thể lây lan lan và tiến hành suy suy giảm tác dụng các cơ quan không không khác như gan, phổi, thận, tủy xương…
• U lympho có thể tiến triển gần tủy sống và gây ra đè nén, dẫn tới đau đớn vùng eo lưng, tê, yếu liệt hoặc mất cảm giác ở các chi, tiêu tiểu không tự chủ.
• u bướu lớn ở vùng cổ, ngực có thể gây ra đè nén vào đường thở.
• u bướu lớn ở bụng sẽ gây ra đau đớn bụng, đau đớn vùng eo lưng…

Các loại u lympho tế bào B lớn lan tỏa

Ngoài kiểu u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa thường gặp, người chứng bệnh có thể mắc những kiểu thường ít gặp như:

• U lympho tế bào B lớn giàu tế bào T (T-cell/histiocyte-rich large B-cell lymphoma): chứng bệnh thường xuất hiện ở nam giới tuổi trung niên, các triệu chứng thường gặp như sưng hạch bạch huyết, gan, lá lách, kèm theo đau đớn bụng, không dễ chịu kèm theo nhóm triệu chứng B.
• U lympho tế bào B lớn lan tỏa dương tính virus Epstein-Barr (Epstein Barr virus positive DLBCL): chứng bệnh thường xuất hiện ở người trên 50 tuổi, đã từng từng nhiễm virus Epstein-Barr trước đó. chứng bệnh có thể tiến triển trên da, phổi, amidan, dạ dày…
• U lympho tế bào B lớn trung thất nguyên phát (primary mediastinal large B cell lymphoma): Thường xuất hiện ở người trẻ 20-30 tuổi, tiến triển từ các tế bào B trong tuyến ức (sau xương ức). Triệu chứng thường thấy gồm tràn dịch màng phổi, khó khăn thở, tức ngực…
• U lympho tế bào B lớn da nguyên phát: chỉ xuất hiện trên da, có nguồn gốc từ các tế bào B trong da, còn gọi là u lympho không Hodgkin bên ngoài hạch.
• U lympho hệ thần kinh trung ương nguyên phát (primary central nervous system lymphoma): chứng bệnh xuất phát từ hệ thần kinh trung ương, có thể gây ra tác động tới não và/hoặc tủy sống, gây ra nhức đầu, nhìn mờ, yếu liệt chi hoặc tiêu tiểu không tự chủ…

Các thời kỳ chứng bệnh u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa

không khác nhiều chứng bệnh ung thư không không khác, u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa có thể được chia thành 4 thời kỳ.

Cách chẩn đoán chứng bệnh u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa

đầu tiên, bác sĩ sẽ khai thác các triệu chứng lâm sàng như sốt, sụt cân , khó khăn thở, đau đớn bụng, ra mồ hôi đêm nhiều, sưng hạch bạch huyết… Ngoài ra, bác sĩ cũng hỏi về chứng bệnh sử, thói quen sinh hoạt, loại thuốc đã từng hoặc đang dùng… Nếu nghi ngờ người chứng bệnh mắc ung thư, bác sĩ có thể dùng các phương pháp xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh như:

• Sinh thiết hạch: bác sĩ lấy toàn bộ hạch bạch huyết nghi ngờ. Trong nhiều trường hợp, đây chỉ được thực hiện như một tiểu phẫu, người chứng bệnh được gây ra tê, bác sĩ mở một đường nhỏ để tiếp cận và lấy hạch bạch huyết. Nếu hạch nằm sâu trong cơ thể, bác sĩ có thể gây ra mê và thực hiện như một cuộc thủ thuật. Mẫu chứng bệnh phẩm được gửi tới phòng giải phẫu chứng bệnh để tìm tế bào ung thư bằng cách quan sát dưới kính hiển vi thường hay xét nghiệm những dấu ấn đặc biệt trên tế bào B.
• Sinh thiết tủy xương: bác sĩ tiến hành chọc hút tủy xương từ xương chậu, mẫu tủy được kiểm tra và phân tích để tìm kiếm dấu hiệu của u lympho xâm nhập tủy.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): chụp CT dùng tia X-quang để tạo hình ảnh đa chiều, giúp cho phát hiện tình trạng xâm lấn của u bướu trong cơ thể.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): được dùng để tìm kiếm, xác định tổn thương do ung thư. MRI có ưu điểm hiển thị tốt hơn các vùng mô mềm như não thường hay thần kinh so với CT.
• PET/CT: người chứng bệnh được uống hoặc tiêm dinh dưỡng chỉ điểm ung thư trước khi chụp, giúp cho các chuyên gia phát hiện các ổ viêm hoặc những tế bào ung thư di căn tới những nơi khó khăn phát hiện nhất, từ đó xác định chuẩn xác thời kỳ chứng bệnh.

Cách điều trị u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa

Phương pháp điều trị u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa thường thấy nhất là hóa trị phối hợp với kháng thể đơn dòng Rituximab. Tuy nhiên, bác sĩ có thể thay thế đổi quy trình, liều số lượng thuốc để phù hợp nhất với thể trạng của người chứng bệnh. (5)

với ung thư thời kỳ I và II, ung thư còn ở một bên cơ hoành, người chứng bệnh sẽ được điều trị hóa trị phối hợp với kháng thể đơn dòng 4-6 chu kỳ, sau đó phối hợp xạ trị vào các vùng hạch bạch huyết gặp phải tác động, đặc biệt khi u bướu lympho có kích thước lớn.

Với thời kỳ III và IV, người chứng bệnh được hóa trị phối hợp với kháng thể đơn dòng 6 chu kì. Sau một vài chu kỳ, bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm hình ảnh như chụp CT scan hoặc PET/CT để nhận xét đáp ứng điều trị có hữu hiệu thường hay không.

với nhiều người, u lympho không Hodgkin không tái phát sau khi điều trị. nguy cơ tái phát mối quan hệ tới lứa tuổi, sức khỏe tổng quát, thời kỳ chứng bệnh và vị trí  ung thư trên cơ thể. Những người gặp phải u lympho của hệ thần kinh trung ương có nguy cơ tái phát cao hơn. Nếu u ở vị trí này, người chứng bệnh cần thiết phải được điều trị bằng cách tiêm hóa dinh dưỡng vào kênh tủy (hóa trị nội tủy).

chứng bệnh u lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa có thể phòng ngừa không?

Tuy không thể phòng ngừa hoàn toàn, bạn có thể thực hiện những giải pháp sau để nâng cao sức khỏe, suy giảm tỷ lệ mắc chứng bệnh:

• Hạn chế tiếp xúc với các dinh dưỡng hóa học độc hại như thuốc trừ sâu thường hay hóa dinh dưỡng dùng trong công nghiệp.
• Tiêm chủng vaccine phòng ngừa các loại virus như Epstein-Barr, viêm gan B, C.
• Ưu tiên ăn uống các thực phẩm tự nhiên, chưa qua tinh luyện, nấu sẵn. Ưu tiên ăn nhiều rau quả, đem đến vitamin, dinh dưỡng chống oxy hóa, nâng cao sức đề kháng.
• giữ thói quen sinh hoạt lành mạnh, không hút thuốc, hạn chế rượu bia, thường xuyên vận động hoặc tập thể dục thể thao, thể thao.
• giữ cân nặng ở mức phù hợp (BMI <23).

U lympho không Hodgkin tế bào B lớn lan tỏa là chứng bệnh nguy hiểm, tiến triển nhanh, tuy vậy đáp ứng tốt với điều trị. Do đó, người chứng bệnh cần thiết phải được phát hiện sớm chứng bệnh để điều trị sớm. Hiện vẫn chưa thể kết luận nguyên nhân gây ra chứng bệnh, tuy vậy những yếu tố nguy cơ có thể nhắc tới như hóa dinh dưỡng độc hại, suy suy giảm miễn dịch, các loại virus như Epstein Barr, viêm gan B, viêm gan C…