Viêm môi: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, phòng ngừa

Viêm môi là tình trạng viêm nhiễm khiến cho da môi trở nên đỏ, khô, đóng vảy, ngứa ngáy. Viêm môi có nhiều dạng như: viêm môi loại chàm (loại viêm môi thường gặp nhất, thường gặp ở những người có tiền sử dị ứng), viêm môi góc cạnh, viêm môi nhiễm trùng, viêm môi ánh sáng (thường gặp hơn ở các khu vực địa lý có bức xạ tia cực tím cao), viêm môi tuyến, viêm môi hạt (ít gặp, tác động tới tầm 0,08% dân số). Vậy nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, phòng ngừa viêm môi như thế nào?

Viêm môi là như thế nào?

Viêm môi là tình trạng da môi trở nên đỏ, khô, đóng vảy, ngứa ngáy. Có nhiều nguyên nhân gây nên viêm môi như: nhiễm trùng, dị ứng, ảnh hưởng bởi dinh dưỡng kích thích, thói quen liếm môi.

Viêm môi thường được chẩn đoán bằng cách dựa vào tiền sử chứng bệnh, kiểm tra miệng, môi của người bệnh. Nếu nghi ngờ dị ứng, chứng bệnh viêm nhiễm hoặc chứng bệnh ác tính (ung thư), bác sĩ sẽ chỉ định làm các xét nghiệm không không khác như: test dị ứng hoặc sinh thiết da. Tùy vào nguyên nhân gây nên bệnh, bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị khác nhau. (1)

Nguyên nhân viêm môi

Có nhiều nguyên nhân gây nên viêm môi như: do ánh sáng, dị ứng tiếp xúc, tác dụng phụ của thuốc, Lupus ban đỏ, dày sừng actinic, lichen… hoặc không rõ nguyên nhân. Do đó, cần thiết phải tìm ra nguyên nhân gây nên bệnh để có phương pháp điều trị tốt nhất.

Triệu chứng viêm môi

Viêm môi có nhiều dạng không không khác nhau tuy vậy thường có chung triệu chứng: khô môi, đỏ, sưng tấy, bong tróc, nứt môi, ngứa ngáy, rát, đóng vảy ở khóe miệng, đổi màu môi. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm môi sẽ dẫn tới nhiễm trùng thứ cấp do vi khuẩn xâm nhập vào vết nứt hoặc trầy xước trên da dễ để lại sẹo, đổi màu, dày môi.

Các loại viêm da môi

Có các loại viêm da môi thường hiện nay gặp như:

1. Chàm môi

Viêm môi chàm là loại viêm môi thường gặp nhất. Đây là dạng viêm môi không lây nhiễm nhiễm, gây nên ra bởi phản ứng miễn dịch không thông thường. Viêm môi chàm thường gặp ở những người có cơ địa dị ứng như: dị ứng thực phẩm, hen suyễn, viêm mũi dị ứng…

Các triệu chứng của viêm môi chàm xảy ra khi người bệnh tiếp xúc với các tác nhân kích thích gây nên dị ứng hoặc gây nên kích ứng da. Tùy thuộc vào nguyên nhân, triệu chứng sẽ lâu dần nhiều tuần tới nhiều tháng.

Các dấu hiệu nhận biết chàm môi bao gồm:

• Da môi khô ráp, căng cứng, đau đớn tức.
• Có các nốt mụn nước li ti trên môi.
• Da môi đóng vảy, dễ bong tróc.
• gây nên ngứa ngáy ngáy dữ dội.
• Miệng khó khăn cử động, căng cứng.
• một vài dấu hiệu không không khác: môi ửng đỏ, sưng tấy, có cảm giác căng tức. Nếu chứng bệnh chuyển sang thời kỳ bội nhiễm sẽ khiến cho khu vực xung quanh môi có mủ, lở loét.

2. Viêm khoé môi

Viêm khoé môi là loại viêm môi tác động tới khóe miệng, xảy ra khi nước bọt tích tụ trong các kẽ hở hoặc trong quá trình bay hơi, hút độ ẩm dư thừa từ da khiến cho da khô, nứt nẻ. Nhiễm trùng thứ cấp gồm có nhiễm nấm Candida albicans (gây nên nhiễm trùng miệng, nấm men) hoặc vi khuẩn Staphylococcus aureus (gây nên nhiễm trùng tụ cầu khuẩn).

Viêm khoé môi thường không còn nữa trong vòng 2 tuần khi được điều trị tuy vậy có thể tồn tại trong nhiều tuần nếu không được điều trị.

một vài người dễ viêm khoé môi hơn như: người chứng bệnh tiểu đường, người thiếu sắt hoặc vitamin B, người mang răng giả, dùng các loại thuốc gây nên khô da như: Accutane (isotretinoin), trẻ nhỏ chảy nước dãi thường hay mút ngón tay cái hoặc liếm môi.

3. Viêm môi dị ứng

Viêm môi tiếp xúc dị ứng hoặc kích ứng là chứng bệnh viêm da tiếp xúc do phản ứng của môi tăng nhạy cảm với dinh dưỡng gây nên dị ứng hoặc kích ứng. (2)

Phản ứng dị ứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch nhạy cảm với dinh dưỡng gây nên dị ứng nào đó. một vài nguyên nhân của viêm môi dị ứng gồm có:

• Kem đánh răng, các sản phẩm chăm sóc răng miệng không không khác (thực hiện sạch răng giả, nước súc miệng, tăm xỉa răng, chỉ nha khoa).
• một vài loại thuốc như: neomycin hoặc bacitracin.
• Dụng cụ phục hồi răng, thiết mắc phải chỉnh nha, thiết mắc phải y tế.
• Kem chống nắng, nước hoa.
• một vài loại thực phẩm như: trái cây họ cam quýt hoặc quế.
• Chất propylene glycol, bao cao su.
• Các thành phần trong son môi như: dầu thầu dầu, vỏ sò, thuốc nhuộm azo, dầu mè, ozon hóa dầu ô liu, dinh dưỡng bảo quản.

4. Viêm môi nhiễm trùng

• Viêm môi do virus: chủ yếu do virus herpes simplex gây nên ra. Nhiễm herpes nguyên phát (viêm lợi-miệng do herpes) gây nên viêm môi miệng lan toả, loét đau đớn, nổi mụn nước quanh miệng, đóng vảy dẫn tới khó khăn nuốt, sốt, nổi hạch cổ. Viêm môi Herpes thường tái phát, triệu chứng dưới loại cụm mụn nước kèm theo cảm giác nóng rát. Các mụn nước vỡ để lại vết loét, đóng vảy, có thể sẽ khỏi sau 7 ngày.
• Viêm môi do vi khuẩn: thường gặp do nhiễm vi khuẩn Streptococcus hoặc Staphylococcus nhóm A.
• Viêm môi do nấm Candida gây nên ra: có triệu chứng ban đỏ, phù môi gây nên đau đớn, đôi lúc có vết nứt, thường đi kèm nhiễm nấm Candida giả mạc hoặc viêm miệng mạn tính, viêm góc môi. Cách chẩn đoán được xác nhận bằng cách lấy mẫu chứng bệnh phẩm để kiểm tra nấm.
• Viêm môi do ký sinh trùng Leishmania: xuất hiện sẩn hoặc mảng ban đỏ từ từ to ra gây nên loét môi.

5. Viêm môi ánh sáng

Viêm môi ánh sáng là tình trạng tăng sinh tế bào sừng không điển hình do tiếp xúc với ánh nắng trong thời gian dài. chứng bệnh thường hay gặp ở nam giới, những người thường xuyên lao động ngoài trời (nên còn được gọi là chứng bệnh môi thuỷ thủ, môi của nông dân), ưu thế ở người có da sáng màu. (3)

triệu chứng đa loại, thế đổi theo từng thời kỳ chứng bệnh, thường hay gặp ở môi dưới – nơi có mật độ tiếp xúc UV cao, môi khô dai dẳng, bong vảy, nứt loét môi, viêm đau đớn, vùng ranh giới giữa môi dưới và vùng da xung quanh xu hướng mất hoặc không rõ. chứng bệnh có thể tiến triển thành ung thư, tầm 10-20% trường hợp trong vòng 20 năm.

6. Viêm môi do thuốc

Viêm môi do thuốc là nhiều loại thuốc cũng gây nên tác động trên vùng môi và niêm mạc miệng gây nên khô đỏ, tróc vảy, nứt môi… thường gặp do thuốc retinoid đường toàn thân như: etretinate thường hay isotretinoin.

Các loại viêm môi ít gặp bao gồm

7. Viêm môi tróc vảy

Viêm môi tróc vảy là tình trạng môi mắc phải viêm, bong vảy ở viền môi, không lan ra phía bên ngoài với nguyên nhân chưa xác định được. Biểu hiện của viêm môi tróc vảy bao gồm:

Viêm nhẹ: bong vảy nhẹ thường hay tái đi tái lại. Khi vảy bong khiến bề mặt môi đỏ, hơi rát hoặc đau đớn nhẹ. Viêm môi bong vảy mạn tính thường gặp hơn do một vài chứng bệnh về da gây nên ra. Môi viêm đỏ vảy dày lên hết lớp này tới lớp không không khác thực hiện thành những vảy to dày, nền ở dưới đỏ tươi, ướt át. Nếu viêm môi lâu dần sẽ gây nên nứt nẻ môi, ra máu. Một tỷ lệ viêm môi còn kèm theo nứt kẽ mép thực hiện tác động tới việc ăn uống, nói cười của người chứng bệnh. Lưu ý không liếm môi, bóc vảy trên môi để tránh gây nên chảy máu, nhiễm trùng.

8. Viêm môi tuyến

Viêm môi tuyến là tình trạng viêm mạn tính, ít gặp. Viêm môi tuyến đơn giản có các triệu chứng như: môi dưới dày lên vừa phải với các lỗ ống tuyến mắc phải giãn do viêm, từ đó nước bọt nhầy sẽ được chảy ra. phái mạnh lớn tuổi thường mắc phải tác động nhất tuy vậy xảy ra ở người trẻ tuổi, hoặc nữ. Ở loại mưng mủ nghiêm trọng hơn (viêm môi Volkmann), môi to ra kèm theo đau đớn dễ dẫn tới nhiễm trùng sâu, gây nên áp xe.

9. Viêm môi u hạt

Viêm môi u hạt là tình trạng ít gặp gây nên sưng môi. Vết sưng có thể xuất hiện ở môi trên, môi dưới hoặc cả 2 môi, các nốt giống như cục u lớn hoặc hạch dưới da môi. Các u bướu lành tính (không phải ung thư), vết sưng đôi lúc lan ra má. Viêm môi hạt có thể vô căn (không có nguyên nhân), không lây nhiễm nhiễm, thường không đau đớn. (4)

Viêm môi có nguy hiểm không?

Viêm môi thường là chứng bệnh lành tính, chứng bệnh có thể tự khỏi nếu thế đổi một vài thói quen sinh hoạt, lao động. Tuy nhiên, người bệnh nên đến bác sĩ chuyên khoa da liễu khám để được chẩn đoán, có phương pháp điều trị tùy vào tình trạng bệnh.

Yếu tố rủi ro tăng nguy cơ mắc chứng bệnh viêm môi

Yếu tố rủi ro tăng khả năng mắc bệnh viêm môi như:

• Người có màu da sáng hơn cũng có nhiều nguy cơ mắc bệnh hơn.
• Người sống ở vùng khí hậu đầy nắng hoặc làm việc ngoài nắng: người thực hiện vườn, ngư dân hoặc vận động viên…
• Người có hệ miễn dịch yếu có nguy cơ mắc bệnh viêm môi cao hơn.
• chứng bệnh bạch tạng cũng có thể thực hiện tăng nguy cơ viêm môi.

Khi nào cần thiết phải gặp bác sĩ?

Ở thời kỳ đầu, viêm da môi có thể chỉ nứt nẻ. Nếu bạn nhận xuất hiện một cái gì đó trên môi như có vảy, trông không khác như mắc phải bỏng hoặc chuyển sang màu trắng, có mụn nước, mụn mủ, môi sưng nề, đau đớn rát, loét miệng, tổn thương lan ra ngoài viền môi… người bệnh nên đi thăm khám bác sĩ để có phương pháp điều trị thích hợp.

Phương pháp chẩn đoán chứng bệnh viêm môi

Bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da thường có thể chẩn đoán viêm da môi chỉ bằng cách thăm thăm khám, hỏi về tiền sử bệnh, một số trường hợp sẽ được chỉ định thực hiện xét nghiệm phù hợp, đôi lúc phải sinh thiết da (lấy một mảnh mô nhỏ từ phần da bệnh của môi để phân tích trong phòng thí nghiệm).

Cách trị viêm môi tốt nhất

Có nhiều cách chữa viêm môi hiệu quả, tuy nhiên, bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân gây nên bệnh, triệu chứng để có phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp điều trị viêm môi bao gồm:

1. Không dùng thuốc

• Tránh các yếu tố nguyên nhân gây nên viêm, tránh tiếp xúc với các dinh dưỡng gây nên dị ứng, dinh dưỡng kích thích, các loại thực phẩm nhiều dinh dưỡng tạo màu tạo mùi… Nếu lao động thường xuyên dưới ánh sáng mặt trời nên sử dụng các loại kem dưỡng ẩm cho môi, kem chống nắng, đeo khẩu trang, đội nón rộng vành.
• thế đổi thói quen sinh hoạt, không liếm môi, cắn môi thường hay rửa môi quá nhiều thực hiện bong tróc lớp niêm mạc môi. Uống nước bằng ống hút để giữ an toàn môi trước các loại thức uống thực hiện bong lớp giữ an toàn môi gây nên tổn thương môi.
• Uống nước nhiều, tăng cường các loại thực phẩm giàu vitamin, rau xanh để có da môi khỏe đẹp, giữ an toàn môi khỏi các kích thích xấu bên ngoài.
• Không hút thuốc lá, hạn chế uống nhiều rượu bia, tránh sử dụng các loại mỹ phẩm có thành phần thực hiện mỏng da. Có giải pháp chống nắng khi dùng các loại thuốc ức chế miễn dịch, thuốc kháng viêm.
• Nếu viêm môi xảy ra thường xuyên với các triệu chứng viêm loét lâu dần, cần thiết phải đưa người chứng bệnh tới gặp bác sĩ da liễu để được điều trị kịp thời.

2. Dùng thuốc

• Dùng các kem dưỡng ẩm phù hợp trong các trường hợp khô môi, môi bong tróc. Các trường hợp viêm môi cấp tính sẽ lành lại sau vài ngày nếu tuân thủ dưỡng ẩm, tránh tiếp xúc với tác nhân gây nên kích thích.
• Điều trị corticoid tại chỗ, thuốc ức chế calcineurin, các thuốc kháng histamin để khắc phục triệu chứng ngứa ngáy rát, bong tróc môi.
• Nếu viêm môi do nấm nên sử dụng kem thoa trị nấm Miconazole hoặc Clotrimazole 2 lần/ngày, dùng trong 1 – 3 tuần; lâu dần hơn theo chỉ định của bác sĩ.
• Viêm môi do nhiễm khuẩn: sử dụng các thuốc thoa Mupirocin, Fucidin, trong trường hợp nặng phải dùng thuốc đường toàn thân.
• Nếu viêm môi nặng gây nên đau đớn rát nên sử dụng các loại thuốc suy yếu đau đớn đường uống như: Diclofenac, Paracetamol…
• Điều trị nguyên nhân ở người chứng bệnh có các chứng bệnh toàn thân như: lupus ban đỏ, chứng bệnh Crohn, điều trị các rối loạn tâm lý, các chứng bệnh mối liên quan tuyến nước bọt…

giải pháp phòng ngừa viêm môi

một vài biện pháp phòng ngừa viêm môi bao gồm:

• Uống nhiều nước, bổ sung các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng xơ.
• Dùng kem dưỡng ẩm hoặc son dưỡng ngăn môi nứt nẻ, chống tác hại của tia cực tím với môi. Thường xuyên dùng son dưỡng chống nắng, đeo khẩu trang, đội nón rộng vành để giữ an toàn mặt, môi khi đi ngoài trời nắng.
• Hạn chế dùng nước súc miệng có hoạt tính sát khuẩn mạnh, đổi kem đánh răng, ưu tiên chọn lựa loại không chứa flour.
• Không liếm môi vì dễ khiến cho môi khô hơn.

Các thắc mắc mối liên quan về tình trạng môi mắc phải viêm sưng

Một số câu hỏi mối liên quan về tình trạng môi bị viêm sưng như:

1. Viêm môi có tự trị tại nhà được không?

Nếu viêm môi nhẹ có thể dùng thuốc điều trị tại nhà. Tuy nhiên, mỗi loại viêm môi sẽ có những phương pháp điều trị khác nhau, do đó nên đến bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ da khám sớm để có phương pháp điều trị phù hợp, tránh bị nhiễm trùng, tốn thời gian điều trị.

2. Viêm môi có lây nhiễm không?

Tùy vào loại viêm môi có thể lây nhiễm hoặc không lây nhiễm. Với viêm môi hạt không lây nhiễm nhiễm, thường không đau đớn.

Viêm môi chàm có thể tiến triển nếu mắc phải chàm ở những nơi không không khác trên cơ thể hoặc nếu người bệnh có phản ứng dị ứng với thứ gì đó.

Viêm môi nhiễm trùng do virus herpes simplex hoặc nhiễm trùng do vi khuẩn liên cầu nhóm A gây nên ra có thể lây nhiễm lan.

3. Viêm môi nên kiêng gì, ăn gì?

Một số thực phẩm người bị viêm môi, đặc biệt người bị viêm môi chàm cần kiêng như:

• Môi mắc phải chàm do hải sản hoặc thịt gà, bò cần thiết phải kiêng ăn các thực phẩm này: nếu ăn hải sản, trường hợp nhẹ, người chứng bệnh sẽ mắc phải nổi mụn li ti, tấy đỏ da, gây nên ngứa ngáy ngáy, không dễ chịu. Một tỷ lệ, người chứng bệnh mắc phải kích ứng nặng, vết chàm ở môi sẽ nhanh chóng lan rộng và có thể gây nên nhiễm trùng da.

• Hạn chế ăn trứng, thực phẩm lên men: với người chứng bệnh có cơ thể quá nhạy cảm, sau khi ăn vào sẽ tăng nguy cơ mắc phải ngứa ngáy, nổi mụn, không dễ chịu ở môi, có thể lan rộng ra toàn thân.

• Nên kiêng những thức ăn cay, nóng (ớt, tiêu): vì sẽ kích thích vùng da ở miệng nhanh chóng lở loét, viêm nhiễm nặng hơn.

Với viêm môi chàm cần thiết phải bổ sung cho cơ thể các dinh dưỡng dinh dưỡng thiết yếu, tăng cường sức đề kháng, ngăn triệu chứng tiến triển từ các loại thực phẩm như:

• Nên ăn rau xanh, trái cây: các thực phẩm này chứa rất nhiều vitamin, giúp cho suy yếu tình trạng ngứa ngáy, không dễ chịu ở bề mặt da. Rau xanh giúp hỗ trợ thực hiện dịu vết loét, hạn chế vết chàm lan rộng sang vùng da xung quanh.

• Bổ sung thực phẩm chứa kẽm: giúp cho thực hiện lành các tổn thương trên vùng da môi, kích thích quá trình sản sinh các tế bào da, giúp cho vết thương nhanh chóng phục hồi. một vài loại thực phẩm chứa kẽm người chứng bệnh nên ăn như: bột yến mạch, đậu Hà Lan, gạo lức, đậu phộng…

• Cung cấp thực phẩm giàu vitamin A, B, C, E: có tác dụng tốt trong việc thúc đẩy hệ thống miễn dịch của cơ thể, tăng cường các kháng thể nhanh chóng ức chế vùng viêm. Vitamin E giúp cho dưỡng ẩm da, thực hiện mềm da môi. một vài loại thực phẩm chứa nhiều vitamin như: cà rốt, đu đủ, chanh tươi, bưởi, cam…

4. Viêm môi trị ở đâu tốt?

Nếu có những dấu hiệu bất thường mối liên quan đến viêm môi, người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da để khám là cách chữa trị tốt nhất, mau lành, tránh để lại sẹo.

Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, địa điểm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM quy tụ hệ thống chuyên gia hàng đầu, bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm trong điều trị các chứng bệnh về da như: viêm môi, mụn trứng cá, vảy nến, chàm (viêm da cơ địa), mề đay, zona, lang ben, viêm da tiết bã, ghẻ, hắc lào, mụn thịt, nấm da đầu, chứng bệnh lây nhiễm qua đường tình dục, nhiễm ký sinh trùng…

Viêm môi gây nên ngứa, khó chịu, sưng đỏ, đau đớn rát ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt hàng ngày. Do đó, người bệnh nên đến bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da khám khi môi có những triệu chứng bất thường để được điều trị kịp thời, tránh viêm môi lan rộng hoặc nhiễm trùng, để lại sẹo.