Theo GLOBOCAN năm 2020, số ca mắc và tử vong do ung thư trên thế giới đều có xu hướng gia tăng. Ở Việt Nam, có trong vòng 182.563 ca mắc mới, trong số đó có 122.690 ca tử vong do ung thư. Ước tính, cứ 100.000 người thì có 159 người mắc ung thư và 106 người tử vong do ung thư (1). Vậy ung thư có thể phòng ngừa được không? Có những cách phòng tránh ung thư nào? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp cụ thể các vấn đề trên.
Yếu tố nguy cơ gây nên chứng bệnh ung thư
Yếu tố nguy cơ gây nên chứng bệnh ung thư xuất phát từ sự thay đổi của các tế bào thông thường thành tế bào ung thư trong nhiều thời kỳ, thường tiến triển từ tổn thương tiền ung thư thành u bướu ác tính. Sự thay đổi này là kết quả của sự tương tác giữa các yếu tố di truyền của người chứng bệnh và 3 loại tác nhân bên ngoài, cụ thể: (2)
- Vật lý: tia cực tím và bức xạ ion hóa.
- Hóa học: amiăng (hoạt chất dùng trong công nghiệp xây dựng, sản xuất má phanh, đóng tàu thủy, có tính cách nhiệt, cách điện, cách âm), aflatoxin (thành phần của khói thuốc lá, rượu, có trong thực phẩm mốc) và asen (hoạt chất gây nên ô nhiễm nguồn nước).
- Sinh học: nhiễm virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), tỷ lệ mắc ung thư tăng đáng nói theo tuổi tác, nguyên nhân tới từ sự tích tụ các yếu tố nguy cơ gây nên ung thư và cơ chế tự sửa chữa trị của tế bào kém tốt nhất do tuổi tác.
Có thể phòng ngừa ung thư không?
Có thể phòng ngừa ung thư, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có thể ngăn ngừa từ 30%-50% số ca tử vong do ung thư bằng cách suy yếu bớt hoặc hạn chế các yếu tố nguy cơ chủ yếu, gồm: (3)
- Không hút thuốc lá
- Hạn chế rượu bia
- giữ cân nặng khoa học
- Tập thể dục thể thao thường xuyên
- Phòng ngừa các yếu tố nguy cơ mối liên quan tới nhiễm trùng
Hướng dẫn cách phòng tránh ung thư thường gặp
Các cách phòng tránh ung thư thường gặp như:
1. chế độ sinh hoạt lành mạnh
Việc giữ chế độ sinh hoạt lành mạnh là một trong những cách phòng chống ung thư dễ thực hiện. Bạn nên ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế ăn thịt đỏ và thịt nấu sẵn. Từ đó cắt suy yếu số lượng hoạt chất béo xấu (hoạt chất béo bão hòa và hoạt chất béo chuyển hóa) và ưu tiên chọn lựa hoạt chất béo lành mạnh (hoạt chất béo không bão hòa, gồm hoạt chất béo đa và hoạt chất béo đơn, thuộc nhóm hoạt chất béo tốt, có nhiều lợi ích quan trọng với cơ thể). (4)
- Sử dụng trái cây và rau quả như một phần của bữa ăn, cho trái cây vào ngũ cốc, ăn nhiều rau như 1 bữa ăn nhẹ.
- Ưu tiên thịt gà, cá hoặc đậu thế vì thịt đỏ và thịt nấu sẵn.
- chọn lựa ngũ cốc nguyên hạt và bánh mì nguyên hạt thế vì ngũ cốc có đường và bánh mì trắng.
- Ưu tiên các món ăn được tiến hành từ dầu ô liu hoặc dầu hạt cải, có nhiều hoạt chất béo lành mạnh.
- Cắt suy yếu thức ăn nhanh và thức ăn nhẹ mua tại cửa hàng (như bánh quy).
- Xem xét bổ sung những loại vitamin tổng hợp nếu bạn thường xuyên gặp phải thiếu.
2. Tập thể dục thể thao thường xuyên
vận động thể hoạt chất thường xuyên cũng là một trong những cách phòng tránh ung thư tốt nhất. Bạn nên tập thể dục thể thao ít nhất 30 phút/ngày để giữ gìn tốt nhất phòng ngừa ung thư.
- chọn lựa các vận động bạn thích, gồm: tập thể dục thể thao, đi bộ, tiến hành vườn và khiêu vũ.
- Tạo thói quen tập thể dục thể thao bằng cách dành ra một thời điểm cố định trong ngày để tập luyện, có thể đi tới phòng tập vào giờ ăn trưa hoặc đi dạo sau bữa tối.
- giữ sự vui vẻ và động lực bằng cách tập thể dục thể thao cùng ai đó.
- Thường xuyên đưa gia đình đi công viên, đi dạo và chơi các trò chơi vận động.
3. giữ cân nặng khoa học
Cách phòng tránh ung thư tiếp theo là giữ cân nặng khoa học, giúp cho suy yếu nguy cơ mắc chứng bệnh ung thư. Đầu tiên, nếu bạn thừa cân, hãy tập trung vào việc không tăng cân nữa. Sau đó, bạn cần phải cố gắng suy yếu cân bằng cách vận động, ăn uống khoa học để tăng cường sức khỏe.
- Giới hạn thời gian ngồi trước tivi và máy tính
- Ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt
- chọn lựa khẩu phần ít hơn, ăn muộn hơn và hạn chế đồ uống có đường
4. Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trực tiếp
Tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời có thể dẫn tới ung thư da. Tổn thương da thường bắt đầu sớm ở thời thơ ấu, vì vậy điều quan trọng là giữ an toàn da của trẻ.
- Tránh xa ánh sáng mặt trời trực tiếp trong thời điểm từ 10 giờ-16 giờ.
- Sử dụng mũ, áo sơ mi dài tay và kem chống nắng có SPF 30 trở lên.
- để ý giữ an toàn da cho bé, luôn xoa kem chống nắng và mặc quần áo phù hợp.
5. Tránh tiếp xúc hóa hoạt chất và môi trường độc hại
Cách phòng tránh ung thư tiếp theo là tránh tiếp xúc không cần phải thiết với bức xạ, các độc tố công nghiệp và môi trường như: sợi amiăng, benzen, amin thơm và polychlorinated biphenyls (PCBs). (5)
6. Không hút thuốc
Thuốc lá gây nên ra nhiều loại ung thư và các vấn đề nghiêm trọng không tương tự. Hỗn hợp khói thuốc lá có hơn 7.000 hóa hoạt chất độc hại, ít nhất 70 hoạt chất có thể gây nên ung thư ở động vật và con người. Nói chuyện với con bạn về sự nguy hiểm của việc hút thuốc, ngăn chúng tiếp xúc với thuốc lá cũng như khói thuốc lá thụ động.
7. Không uống nhiều rượu bia
Rượu là hoạt chất độc hại, kích thích thần kinh và thuộc hoạt chất gây nên ung thư nhóm 1, tăng nguy cơ tiến triển những loại ung thư như: thực quản, gan, đại trực tràng và vú. Do đó:
- chọn lựa đồ uống không cồn trong các bữa ăn và bữa tiệc
- Hạn chế những dịp uống rượu, bia
8. Tránh lây lan nhiễm các chứng bệnh tình dục
Các chứng bệnh lây lan truyền qua đường tình dục như: HPV, viêm gan và HIV có thể gây nên những chứng bệnh ung thư không tương tự nhau. giữ an toàn chủ yếu mình trước các chứng bệnh nhiễm virus trên bằng cách thực hành tình dục an toàn, tuân thủ các khuyến nghị về tiêm vaccin HPV cho trẻ nhỏ và người lớn.
9. Tiêm chủng vaccin đầy đủ
Tiêm chủng vaccin đầy đủ giúp cho giữ an toàn cơ thể ngăn ngừa những chứng bệnh nhiễm virus, cũng là cách phòng ngừa ung thư, cụ thể:
Viêm gan B tiến hành tăng nguy cơ tiến triển ung thư gan. Người trưởng thành có nguy cơ cao gặp phải viêm gan B khi quan hệ tình dục không lành mạnh, gặp phải nhiễm trùng lây lan truyền qua đường tình dục. Tiếp xúc trực tiếp với máu của người chứng bệnh viêm gan B. Tiếp xúc với các thiết gặp phải y tế gặp phải, thiết gặp phải nhiễm khuẩn hoặc không vô trùng. (6)
HPV là loại virus lây lan truyền bằng đường tình dục, có thể gây nên ung thư cổ tử cung, ung thư cơ quan sinh dục và ung thư tế bào vảy ở đầu và cổ. Thuốc chủng ngừa HPV được khuyến cáo cho bé gái và bé trai từ 11-12 tuổi. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) từng phê duyệt việc sử dụng vaccin Gardasil 9 cho nam và nữ từ 9-45 tuổi.
10. nâng cao uy tín giấc ngủ
Mặc dù mối liên hệ giữa giấc ngủ với ung thư chưa thực sự rõ ràng tuy nhiên giấc ngủ kém và thiếu giấc có mối liên quan tới tăng cân, là một yếu tố nguy cơ gây nên ung thư.
11. Bổ sung đủ vitamin D
Nhiều chuyên gia hiện khuyến khích bạn nên nạp vào cơ thể 800 – 1.000 IU (đơn vị đo lường số lượng vitamin và hormone cho cơ thể ) vitamin D mỗi ngày, mục tiêu này gần như không thể đạt được qua đường ăn uống. Vitamin D giúp cho suy yếu nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, ung thư đại tràng và các u bướu ác tính không tương tự.
12. kiểm tra sức khỏe định kỳ
những xét nghiệm sàng lọc quan trọng giúp cho phát hiện ung thư sớm, hỗ trợ việc điều trị tốt nhất hơn, tiết kiệm giá thành đáng nói. những lứa tuổi nên tầm soát ung thư như:
- Tuổi 30: ung thư cổ tử cung
- Tuổi 40: ung thư vú
- Tuổi 45-50: ung thư đại tràng, ung thư tuyến tiền liệt
- Tuổi 50 trở lên: ung thư phổi (dành cho người hút thuốc hoặc từng từng hút thuốc)
Tầm soát ung thư cho người có nguy cơ cao tại BVĐK Hưng Thịnh
Phát hiện sớm ung thư giúp cho tăng đáng nói điều kiện điều trị chứng bệnh thành tựu. Điều quan trọng để phát hiện sớm ung thư là chẩn đoán sớm và tầm soát. Chẩn đoán sớm tập trung vào phát hiện các triệu chứng nghi ngờ của người chứng bệnh sớm, trong khi tầm soát gồm xét nghiệm những người khỏe mạnh để xác định những người gặp phải ung thư trước khi có bất kỳ triệu chứng nào. (7)
BVĐK Hưng Thịnh đầu tư trang thiết gặp phải, máy móc tiên tiến theo tiêu chuẩn quốc tế, cùng hệ thống chuyên gia giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, tầm soát phát hiện sớm ung thư giúp cho nhiều người chứng bệnh được điều trị khỏi, nhiều ngày sự sống.
- Hệ thống chụp cắt lớp vi tính (CT) 768 miếng cắt, tích hợp trí tuệ nhân tạo AI, cho hình ảnh sắc nét.
- Máy chụp cộng hưởng từ (MRI) sử dụng công nghệ “ma trận sinh học toàn phần” của Đức giúp cho chẩn đoán chuẩn xác, suy yếu tiếng ồn tới 97% và rút ngắn 50% thời gian chụp so với quy trình chuẩn.
- Hệ thống X-quang kỹ thuật số treo trần tốt nhất gấp 3 lần so với máy chụp X-quang thông thường.
- Hệ thống chụp nhũ ảnh kỹ thuật số cắt lớp (nhũ ảnh 3D) giúp cho tăng tỷ lệ phát hiện ung thư lên tới 40%, đồng thời suy yếu tỷ lệ dương tính giả lên tới 40% với liều xạ sử dụng rất thấp.
- Hệ thống máy Siêu âm 3D đàn hồi Real time đưa đến nhiều thông tin giá trị như: biến loại cấu trúc, độ cứng và vi mạch tân sinh trong sang thương…
- Hệ thống nội soi Fuji 7000 giúp cho phóng đại lên tới 140 lần, hỗ trợ quan sát đa loại những tổn thương đường tiêu hóa dù kích thước rất nhỏ, không dễ dàng hoặc không thể nhìn bằng mắt thường hoặc những thiết gặp phải cũ.
- Hệ thống nội soi Xion (Đức) với tác dụng PIET spectro phát hiện cấu trúc u bướu, định hướng sinh thiết, giúp cho tầm soát ung thư vòm họng – hốc mũi – hạ họng – thanh quản.
- Hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa – miễn dịch, vi sinh, sinh học phân tử, huyết học tiên tiến như: Cobas 6500, Roche Cobas system; máy khí máu Roche Cobas b211; hệ thống máy xét nghiệm nước tiểu Roche Cobas u411, u601, u701…
Khoa Ung bướu BVĐK Hưng Thịnh TP.HCM phối hợp chặt chẽ với các chuyên khoa Sản Phụ khoa, Tiết niệu, Hô hấp, Tim mạch – Lồng ngực, Ngoại Vú, Tai – Mũi – Họng, Nội soi – thủ thuật Nội soi tiêu hóa, Dinh dưỡng, Tâm lý,… đưa ra quy trình điều trị đa mô thức, cá thể hóa cho từng người chứng bệnh, vừa nâng đỡ tổng trạng sức khỏe, tâm lý vừa điều trị toàn diện, triệt để cho người chứng bệnh.
HỆ THỐNG phòng kiểm tra ĐA KHOA Hưng Thịnh
Việc sử dụng tốt nhất các cách phòng tránh ung thư như: thói quen sinh hoạt lành mạnh, chế độ sinh hoạt khoa học, nhiều rau xanh, ít thịt đỏ và hoạt chất béo bão hòa… giúp cho suy yếu đáng nói nguy cơ mắc chứng bệnh ung thư. Ngoài ra, việc sàng lọc ung thư định kỳ và tiêm phòng vaccin phòng ngừa các loại virus có mối liên quan tới ung thư như HPV và viêm gan B cũng góp phần đẩy lùi căn chứng bệnh nguy hiểm này.
