12+ yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan thường thấy nhất bạn nên biết

Ung thư gan là căn chứng bệnh có tỷ lệ mắc và tử vong đứng hàng đầu trong các chứng bệnh ung thư tại Việt Nam. Các yếu tố tiến hành tăng nguy cơ mắc ung thư gan tương đối nhiều, những triệu chứng lâm sàng sớm của ung thư gan thường không điển hình nên chứng bệnh rất dễ mắc phải bỏ qua ở thời kỳ đầu nếu không sớm thăm kiểm tra.

yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan phổ biến

tổng quát ung thư gan

Tiến sĩ, Bác sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy, BVĐK Hưng Thịnh Hà Nội cho rằng, ung thư gan là tình trạng các tế bào thông thường trong mô của gan tiến triển, tăng trưởng không kiểm soát và có những thất thường cả về hình thái lẫn công dụng. Các tế bào này tiến triển gây nên tác động tới mô liền kề và có thể lây truyền lan sang các vùng không không khác của gan cũng như các cơ quan bên ngoài gan. Từ đó phá hủy các tế bào gan và tiến hành trở ngại các vận động của cơ quan này. (1)

Theo số liệu thống kê từ Globocan 2020, tỷ lệ mắc mới ung thư gan tại Việt Nam là 26.418 ca mỗi năm, chiếm 14,5% tổng số ung thư. Số ca tử vong do ung thư gan dẫn đầu với 25.272 ca, chiếm 21% tổng số tử vong do ung thư, gấp 3,8 lần tổng số ca tử vong do tai nạn giao thông năm 2020 (6.700 ca). Đây là căn chứng bệnh nguy hiểm không những do tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro có thể gây nên mắc chứng bệnh tuy nhiên dễ xem nhẹ bỏ qua; mà còn do xu hướng ngày càng trẻ hóa, tỷ lệ tử vong cao đe dọa tính mạng của hàng triệu người nếu không được phát hiện sớm và điều trị sớm. 

Không không khác như các tế bào không không khác, tế bào ung thư có thể tách khỏi vị trí trước hết và di chuyển sang các cơ quan trong cơ thể thông qua tĩnh mạch hoặc hệ thống hạch bạch huyết. Khi tới các cơ quan hoặc mô không không khác, chúng có thể bắt đầu tiến triển ở đó. (2) Vì vậy dựa vào căn nguyên sinh ra các tế bào ung thư có trong gan mà ung thư gan được phân tiến hành 2 kiểu: 

  • Ung thư gan thứ phát: tiến triển khi tế bào ung thư từ các cơ quan không không khác di căn tới gan như ung thư phổi, ung thư đại tràng…
  • Ung thư gan nguyên phát: Tế bào ung thư được tạo ra từ trong gan. gồm có 3 loại hàng đầu: ung thư biểu mô tế bào gan (tiến triển từ tế bào gan), ung thư biểu mô đường mật (tiến triển từ đường mật trong gan) và u nguyên bào gan (Hepatoblastoma). trong số đó ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) là thường thấy nhất, có tỷ lệ tử vong cao thứ 3 trong số các ca tử vong do ung thư trên toàn thế giới. Theo thống kê của Bộ Y tế, tại Việt Nam, 90% số ca ung thư gan là ung thư biểu mô tế bào gan. 

dưới đây tập trung vào ung thư gan nguyên phát, nghĩa là ung thư bắt đầu trong các tế bào gan.

Ung thư biểu mô tế bào gan

Ung thư biểu mô tế bào gan là loại ung thư gan thường thấy nhất, có tỷ lệ tử vong cao thứ 3 trong số các ca tử vong do ung thư.

12+ yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan thường thấy nhất

Theo Tiến sĩ Khanh, có nhiều yếu tố rủi ro gây nên ung thư gan, gồm có: 

1. Giới tính, tuổi tác

Ung thư gan chủ yếu xảy ra ở nam giới. Theo thống kê từ Globocan 2020, tại Việt Nam, tỷ lệ ung thư gan ở nam cao hơn gần 3 lần ở nữ (nam giới chiếm 20,5% và nữ chiếm 7,4%). Thông tin từ trường Đại học USC phía Nam California cho xuất hiện, hiện các nhà khoa học đang xem xét vai trò của hormone người nam và nữ để lý giải điều này. Có giả thuyết cho rằng estrogen có tác dụng giữ an toàn với phụ nữ, nhất là trong những năm tiền mãn kinh. một vài nghiên cứu trên động vật thí nghiệm cũng cho xuất hiện nội tiết tố nam androgen có thể góp phần tăng nguy cơ mắc ung thư gan. (3)

Theo Tổ chức Mayfair Diagnostics (Canada), thói quen sống không không khác nhau giữa nam và nữ có thể là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới sự chênh lệch về tỷ lệ mắc ung thư gan ở 2 trường hợp này. Ngoài thói quen hút thuốc, tiêu thụ thức uống có cồn, tác nhân tiềm ẩn gây nên nguy cơ mắc ung thư gan ở nam cao hơn ở nữ còn xuất phát từ việc nam giới ít kiểm tra sức khỏe định kỳ hơn nữ giới.

Đồng thời tuổi tác cũng là yếu tố nguy cơ gây nên mắc ung thư gan do người già dễ mắc phải tổn thương gan hơn người trẻ. Ở Hoa Kỳ, ung thư gan nguyên phát ở người lớn thường xảy ra trên những người hơn 60 tuổi. (4)

2. Chủng tộc/dân tộc

Tại Hoa Kỳ, tỷ lệ người mắc ung thư gan cũng không không khác nhau theo từng chủng tộc, xếp theo thứ tự từ cao tới thấp như sau: Người Mỹ gốc Á và người dân đảo Thái Bình Dương – người gốc Tây Ban Nha/La-tinh – người Mỹ gốc Ấn và thổ dân da đỏ Alaska – người Mỹ gốc Phi – người da trắng. 

Ở Bắc Mỹ, ung thư gan chiếm ít hơn 1% so với các loại ung thư không không khác trong khi ở châu Phi, Đông Nam Á và Trung Quốc chiếm tới 50% các trường hợp ung thư. Để giải thích cho sự không không khác biệt này, các nhà nghiên cứu cho rằng nguy cơ mắc chứng bệnh ung thư gan ở châu Phi và châu Á cao do những người sống trong các khu vực này mang virus viêm gan B và mắc phải xơ gan nhiều hơn. (5)

3. Viêm gan virus mạn tính

Tình trạng nhiễm trùng mạn tính do virus viêm gan B (HBV) hoặc virus viêm gan C (HCV) là yếu tố nguy cơ lớn nhất của ung thư gan trên toàn thế giới. Mỗi năm thế giới có tầm 1.3 triệu ca tử vong do ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) tiến triển từ viêm gan virus mạn tính. (6)

Viêm gan  virus C mạn tính là nguyên nhân thường thấy dẫn tới ung thư biểu mô tế bào gan ở Bắc Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, trong khi ở châu Á và châu Phi, viêm gan virus B mạn tính lại là chứng bệnh tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Nếu mắc phải nhiễm cả HBV và HCV, người chứng bệnh có nguy cơ cao mắc viêm gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan. Thậm chí nguy cơ cao hơn nữa nếu họ là những người nghiện rượu nặng.

HCV và HBV được xác định lây truyền từ người sang người qua 3 đường: máu, tình dục và tiếp xúc trực tiếp với các dịch tiết cơ thể. Đồng thời cũng có thể xảy ra trường hợp lây truyền từ mẹ sang con. 

Các loại virus không không khác như virus viêm gan A và virus viêm gan E cũng có thể gây nên viêm gan tuy nhiên không diễn tiến thành viêm gan mạn tính hoặc xơ gan. Vì thế virus viêm gan A thường E không tiến hành tăng nguy cơ mắc phải ung thư gan.

4. Nghiện rượu bia

toàn bộ những người nghiện rượu nặng đều mắc phải gan nhiễm mỡ. Theo thống kê chưa tới đủ, trong số những người mắc phải gan nhiễm mỡ có 10-35% sẽ tiến triển viêm gan do rượu. tầm 20-40% người viêm gan do rượu tiến triển xơ gan. Trên 20% số người mắc phải gan nhiễm mỡ do rượu tiến triển trực tiếp sang thời kỳ xơ gan. Trong khi người mắc phải xơ gan có nguy cơ cao mắc ung thư gan. (7)

Mỗi ngày một người tiêu thụ trên 30 g rượu, tương đương 375 ml bia sẽ có nguy cơ mắc chứng bệnh viêm gan do rượu. Nếu uống trên 80 g rượu/ngày trong ít nhất 5 năm có nguy cơ mắc chứng bệnh về gan. Nếu uống trên 60 g rượu mỗi ngày trong 2-4 tuần sẽ gây nên ra tình trạng gan nhiễm mỡ ở người khỏe mạnh. Nếu uống trên 80 g/ngày có thể gây nên viêm gan do rượu, trên 160 g/ ngày có thể gây nên xơ gan trong vòng 10 năm. Do vậy nghiện rượu bia tiến hành tăng nguy cơ mắc ung thư gan.

5. Sử dụng thuốc lá

Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ mắc nhiều chứng bệnh ung thư, trong số đó có ung thư gan. Nguy cơ mắc chứng bệnh ung thư gan tỷ lệ thuận với số số lượng thuốc lá tiêu thụ mỗi ngày và số năm người đó từng hút.

Xơ gan là yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan

Xơ gan là yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan thường thấy nhất.

6. Xơ gan

Xơ gan tiến triển khi các tế bào trong mô gan mắc phải tổn thương và để lại sẹo trên gan. Lúc này gan không thể vận động thông thường và dẫn tới nhiều hệ lụy, trong số đó có ung thư. Phần lớn người mắc chứng bệnh ung thư gan đều tiến triển từ xơ gan. Tại Hoa Kỳ, chứng bệnh xơ gan là yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan thường thấy nhất. 

Xơ gan do nhiễm virus viêm gan là một yếu tố tăng nguy cơ ung thư gan. Theo kết quả của nghiên cứu “Ung thư biểu mô tế bào gan trong xơ gan: tỷ lệ mắc và các yếu tố nguy cơ” của khoa Tiêu hóa, Đại học Verona (Verona, Ý) công bố trên Thư viện Y khoa Hoa Kỳ: trong vòng 5 năm, tỷ lệ người mắc HCC từ xơ gan kèm nhiễm HCV ở Nhật Bản là 30%, cao gấp đôi các nước phương Tây với 17%.Trong xơ gan mối liên quan tới HBV, nguy cơ HCC là 15% ở các vùng lưu hành chứng bệnh cao và 10% ở phương Tây. 

Tình trạng đồng nhiễm HBV/HCV và HBV/HDV tiến hành tăng nguy cơ HCC, cao gấp 2 tới 6 lần so với mỗi trường hợp nhiễm riêng lẻ. 

Trường hợp không nhiễm HCV và HBV, tỷ lệ mắc HCC thấp hơn ở người mắc chứng bệnh xơ gan do rượu và người mắc chứng bệnh xơ gan mật tiến triển.

Các nghiên cứu cũng chứng minh ung thư biểu mô tế bào gan hiện là nguyên nhân hàng đầu gây nên tử vong ở những người mắc chứng bệnh xơ gan còn bù. 

7. Béo phì

Béo phì cũng là chứng bệnh tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Do khi mắc phải béo phì, các hoạt chất béo dư thừa tích tụ trong gan dẫn tới tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc xơ gan, từ đó có thể tạo ra ung thư gan. 

8. chứng bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Gan nhiễm mỡ không do rượu là tình trạng thường thấy ở người mắc phải béo phì. Đây là một trong những yếu tố gây nên chứng bệnh ung thư biểu mô tế bào gan ở Hoa Kỳ. Kết quả của một nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí khoa học sciencedirect (Hoa Kỳ) năm 2021 cho xuất hiện tầm 41.2% người mắc chứng bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu tiến triển ung thư gan mắc phải tử vong. 

9. Xơ gan ứ mật nguyên phát

Xơ gan ứ mật nguyên phát là tình trạng mật mắc phải tổn thương, khiến cho dịch mật và các hoạt chất độc không thể đào thải được mắc phải tích tụ lại trong gan, gây nên hại cho gan và tiến hành trầm trọng thêm tình trạng viêm đường mật, từ đó dẫn tới xơ gan. Nhiều nghiên cứu cho xuất hiện những người mắc xơ gan ứ mật nguyên phát tiến triển có nguy cơ mắc ung thư gan cao.

10. Tiểu đường type 2

Người mắc phải tiểu đường type 2 có nguy cơ ung thư gan khi đồng thời mắc phải viêm gan siêu vi mạn tính hoặc nghiện rượu bia. Chưa nói nhóm người mắc tiểu đường type 2 thường có xu hướng thừa cân, béo phì nên có thể gặp nhiều vấn đề về gan như gan nhiễm mỡ thường xơ gan.

11. chứng bệnh chuyển hóa

một vài chứng bệnh chuyển hóa di truyền có thể gây nên ra nguy cơ xơ gan, ung thư gan, chẳng hạn chứng bệnh huyết sắc tố di truyền (hemochromatosis) – một kiểu rối loạn chuyển hóa sắt. 

Thông thường, khi cơ thể dự trữ đủ sắt, ruột sẽ suy yếu hấp thụ khoáng hoạt chất này từ thức ăn và đồ uống để ngăn không cho nồng độ của nó trong máu tăng quá cao. Tuy vậy, những người mắc phải rối loạn chuyển hóa sắt lại hấp thụ nhiều sắt hơn thông thường. Khi cơ thể không thể tiết được số lượng sắt dư thừa, sắt sẽ mắc phải tích tụ lại trong các mô ở gan, tim và tuyến tụy. Nếu sắt lắng đọng trong gan quá nhiều, lâu ngày có thể dẫn tới xơ gan và ung thư gan.

chứng bệnh rối loạn chuyển hóa đồng chứng bệnh wilson, tiến hành tăng lăng đọng đồng ở gan dẫn tới xơ gan và tăng nguy cơ ung thư gan.

12. một vài chứng bệnh thường ít gặp

Ngoài ra còn một vài chứng bệnh tăng nguy cơ mắc ung thư gan như:  

Nguy cơ tiến triển ung thư gan có thể tăng lên nếu ăn phải thực phẩm mắc phải mốc đặc biệt trong lạc mốc có chứa aflatoxin B1, nếu phối hợp trên những người mắc phải nhiễm viêm gan B thường C.

Aflatoxin là hoạt chất độc từ một loại nấm mốc (thuộc không khác Aspergillus) có trong thực phẩm không được bảo quản đúng cách, ví như ngô, gạo, đậu phộng, lúa mì; thường xuất hiện ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới và ấm. 

  • Đồng hóa (Anabolic steroids)

Đồng hóa là một nội tiết tố nam được một vài vận động viên thể thao sử dụng để tăng cường sức mạnh cơ bắp. Việc lạm dụng đồng hóa trong thời gian dài là yếu tố rủi ro gây nên ung thư gan. 

  • chứng bệnh tyrosin máu (Tyrosinemia)
  • Rối loạn chuyển hóa porphyrin
  • Vinyl clorua và thorium dioxide (Thorotrast)
  • Thiếu Alpha1-antitrypsin
  • Rối loạn tích lũy glycogen 

tiến hành thế nào để suy yếu nguy cơ ung thư gan?

Mặc dù không có liệu pháp ngăn ngừa hoàn toàn tuy nhiên những giải pháp sau có thể giúp cho suy yếu nguy cơ mắc chứng bệnh ung thư gan:

1. Tiêm vacxin viêm gan virus B

chứng bệnh viêm gan virus B mạn tính là yếu tố rủi ro gây nên ung thư gan hàng đầu. Vì thế tiêm vacxin phòng chứng bệnh viêm gan virus B cho trẻ nhỏ và người lớn theo đúng quy trình có lợi ích giữ an toàn cơ thể tránh khỏi nguy cơ mắc ung thư gan do virus HBV gây nên ra.

2. Phòng tránh chứng bệnh viêm gan virus C

Do chưa có vacxin ngừa virus HCV nên nên nghiêm túc thực hiện một vài phương pháp để không nên nguy cơ mắc phải ung thư gan do viêm gan virus C như sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, không dùng chung kim tiêm với người không không khác…

3. Điều trị viêm gan siêu vi và các chứng bệnh lý không không khác

Tiến sĩ Khanh khuyến cáo: mắc phải nhiễm viêm gan virus HBV/HCV, tiểu đường type 2, huyết sắc tố… đều có nguy cơ mắc chứng bệnh ung thư gan. Do đó nên điều trị những chứng bệnh lý này trước khi chúng tiến triển thành ung thư gan, góp phần tiến hành suy yếu các nguy cơ hệ lụy. 

HỆ THỐNG trung tâm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh

Đồng thời nên thiết lập thói quen sống lành mạnh như hạn chế uống rượu bia, ngưng hút thuốc lá, giữ cân nặng phù hợp, xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng và tham gia vận động thể hoạt chất phù hợp để có sức khỏe tốt, suy yếu nguy cơ mắc ung thư gan. Đồng thời tầm soát ung thư gan định kỳ 6 tháng/lần là yếu tố rất quan trọng với những người có nguy cơ cao mắc chứng bệnh

Share this post:

Bài viết liên quan

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.