Cách sơ cứu cầm máu đúng kỹ thuật

Một người trưởng thành sẽ có trong vòng 4,5 -5,5 lít máu, chiếm trong vòng 10% trọng số lượng của cơ thể. Nếu cơ thể gặp phải mất trên 1/3 tổng số lượng máu thì nhiều cơ quan sẽ rối loạn công dụng, có thể gây nên sốc (1). Mất từ 40% máu trở lên sẽ dẫn tới tình trạng tử vong (2). Vì vậy, việc biết cách sơ cứu cầm máu đúng kỹ thuật có thể giúp cho giữ công dụng sống cho người chứng bệnh.

Mục tiêu của việc sơ cứu cầm máu

Mục tiêu sơ cứu cầm máu giúp cho người chứng bệnh ngưng có máu, giữ được tính mạng  cho người chứng bệnh khi xảy ra tai nạn, giúp cho tránh rối loạn tuần hoàn, tránh ngưng tim ngưng thở. Băng bó giúp cho vết thương ngừng có máu còn giúp cho giữ an toàn vết thương khỏi các tác nhân có hại từ môi trường xung quanh có thể gây nên nhiễm trùng. (3)

Cách sơ cứu cầm máu với một tỷ lệ có máu  thường gặp

Sơ cứu không đúng cách có thể đe dọa trực tiếp tới tính mạng người gặp phải thương, vì vậy việc cầm máu tương đối là quan trọng.

Cách sơ cứu cầm máu với có máu từ tĩnh mạch, mao mạch

Tĩnh mạch

Tuy rằng có máu tĩnh mạch không nghiêm trọng như có máu động mạch, song chúng vẫn có thể đe dọa tới tính mạng nếu không được điều trị sớm. Vì thiếu oxy nên máu từ tĩnh mạch thường sẫm màu hoặc hơi xanh so với thông thường vì nó không còn oxy. Mặt không tương tự, máu ở tĩnh máu khi di chuyển về tim lại ít chịu áp lực so với máu động mạch, do đó nó hơi đặc, chảy liên tục ra khỏi cơ thể. 

Các bước sơ cứu tĩnh mạch thường tương tự với các bước sơ cứu động mạch:

• Vệ sinh tay sạch sẽ và mang găng tay y tế. Nếu không có găng tay, hãy bọc tay trong túi nhựa hoặc nhiều lớp vải sạch.
• Xác định vết thương. Nếu cần thiết phải thiết có thể cởi hoặc cắt quần áo của nạn nhân để lộ vết thương.
• Nếu vết thương ở tay, nâng vết thương lên cao hơn so với vị trí của tim. Nếu vết thương ở chân hoặc chi dưới, để người chứng bệnh nằm xuống và kê cao chân so với tim.
• Đặt gạc hoặc vải sạch lên vết thương. Nếu không có các vật dụng này hãy dùng một tay thế thế tạm thời.
• Dùng lực đè xuống miệng vết thương trong 5 phút. Dùng ngón tay cho vết thương nhỏ và lòng bàn tay cho vết thương lớn
• Nếu máu vẫn tiếp tục chảy, hãy đặt thêm một miếng vải lên trên. Tạo áp lực mạnh hơn song không loại bỏ lớp vải đầu vì điều này có thể thực hiện gián đoạn quá trình đông máu.
• Gọi ngay 115 nếu máu vẫn chảy nhiều hoặc người chứng bệnh rơi vào trạng thái hôn mê.

có máu tĩnh mạch thường dễ kiểm soát hơn có máu động mạch. Tuy nhiên nếu vết thương quá sâu cũng rất không dễ để cầm máu. Vì vậy cần thiết phải khẩn trương sắp các phương pháp y tế để tránh xảy ra các tai nạn đáng tiếc.

Mao mạch

có máu mao mạch tương đối phổ quát xảy ra do tổn thương da. Nếu như có máu động mạch dễ phun thành tia hoặc có máu tĩnh mạch rỉ rả thì có máu mao mạch thường là những vết máu nhỏ giọt trên bề mặt vết thương. có máu mao mạch tiếp diễn trong những tĩnh mạch nhỏ nối động mạch với tĩnh mạch. Vì các mao mạch nằm gần bề mặt da chứ không sâu bên trong cơ thể nên vết thương ít nghiêm trọng và dễ xử lý nhất. Cách điều trị vết thương từ mao mạch tương đối đơn giản và dễ sử dụng:

• Rửa vết thương dưới vòi nước với xà bông hoặc dưỡng chất tẩy rửa không gây nên tổn hại tới tế bào mô bên trong.
• Lưu ý rửa vết thương dưới vòi nước có áp suất mạnh để loại bỏ dưỡng chất gây nên ô nhiễm, giúp cho ngăn nhiễm trùng.
• Sau khi vệ sinh tay sạch sẽ, dùng bông băng sát khuẩn đè lên miệng vết thương. Thường thì có máu mao mạch sẽ tự động ngừng lại sau một thời điểm nhất định.

Trường hợp máu chảy từ động mạch hoặc 1 phần chi gặp phải cắt cụt, dập nát

có máu động mạch là loại có máu nghiêm trọng và khẩn cấp nhất bởi vì có thể mất những lượng máu lớn trong thời gian cực ngắn. có máu động mạch sẽ có màu đỏ tươi do chứa nhiều oxy, phát ra theo nhịp và xung, tương quan với nhịp đập của tim. Động mạch có tác dụng co giãn để hỗ trợ bơm máu cho tim, điều này thực hiện cho áp suất máu lớn, vì vậy rất không dễ cầm máu động mạch.

Nếu xuất hiện số lượng máu phun ra nhiều và tạo thành tia thì ngay lập tức dùng vải băng vết thương và ấn mạnh để tạo áp lực. cần thiết phải hành động nhanh chóng trước khi người chứng bệnh mất quá nhiều máu và gây nên ra cơn co giật. Sau đó, nhờ người gọi cấp cứu 115 hoặc tới trạm y tế gần nhất để cầm máu và sát trùng vết thương.

Nếu người chứng bệnh co giật nên cho nạn nhân nằm gác chân lên gối cao trong vòng 25-30 cm để phòng các triệu chứng co giật (như tụt huyết áp). Nếu da người chứng bệnh xanh xao và chân trở nên lạnh, hãy đưa nạn nhân tới trung tâm y tế hoặc trung tâm y tế gần nhất để được cấp cứu sớm. Sơ cứu vết thương từ động mạch gồm các bước như sau:

• Bước đầu tiên đeo găng latex và gạc vô trùng tạo áp lực lên vết thương gây nên ngưng có máu bằng tay. Việc liên hệ với số điện thoại khẩn cấp 115 để được trợ giúp cho y tế cũng rất quan trọng.
• Bước tiếp dùng gạc vô trùng băng vết thương lại để tiếp tục tạo áp lực cầm máu.
• Khi máu chảy ra từ động mạch ở cánh tay hoặc chân thì nâng cao hơn vị trí của tim.
• Nếu tất cả các nỗ lực cầm máu trên đều thất bại, có thể nghĩ ngay tới phương pháp đặt garô lên trên vết thương đang có máu. Kỹ thuật này thường sử dụng cho vị trí có máu ở chân hoặc cánh tay, 1 phần chi gặp phải cắt cụt hoặc dập nát, không thể dùng băng ép để xử lý vết thương, hoặc gãy xương tay chân. 

Sơ cứu cầm máu khi máu chảy từ mũi

tất cả các trường hợp có máu cam không nghiêm trọng; nhất là ở trẻ nhỏ. Riêng ở người lớn, có máu cam có thể do các chứng bệnh lý mối liên quan tới huyết áp cao hoặc xơ cứng động mạch. Các bước sơ cứu khi gặp phải có máu cam gồm:

• Cho người chứng bệnh ngồi thẳng, nghiêng đầu về phía trước. Điều này sẽ thực hiện suy yếu áp lực trong tĩnh mạch mũi và thực hiện muộn quá trình có máu, ngăn máu chảy xuống dạ dày gây nên buồn nôn.
• Bóp chặt cánh mũi và thở bằng miệng từ 5 – 10 phút cho tới khi ngừng có máu.
• Khi mũi ngừng có máu, hướng dẫn người chứng bệnh không xì mũi trong vài ngày. Bởi động tác này có thể thực hiện cho có máu lại.
• Nếu máu không ngừng chảy sau trong vòng 20 phút hoặc trong  trường hợp mũi gặp phải gãy có mối liên quan tới ngã hoặc chấn thương, hãy gọi 115 hoặc số hotline của các trung tâm y tế gần nơi xảy ra tai nạn.

Việc có máu cam thường xuyên tái phát có thể là triệu chứng của chứng bệnh nghiêm trọng, cần thiết phải gặp bác sĩ để phát hiện và điều trị sớm.

Trường hợp có máu từ miệng

có máu từ miệng thường do lở miệng, chứng bệnh nướu răng (chứng bệnh nha chu) hoặc số số lượng tiểu cầu thấp do tác dụng phụ của hóa trị hoặc xạ trị. có máu miệng cũng có thể do các vận động hàng ngày như đánh răng và dùng chỉ nha khoa, hoặc do những tác dụng phụ không tương tự như khô miệng và lở miệng. Người chứng bệnh có thể thử các phương pháp sau đây để ngăn ngừa có máu:

• Súc miệng nhẹ nhàng bằng nước đá 2 giờ một lần.
• Chườm đá vào chỗ có máu.
• Không nên cho người chứng bệnh ăn các loại hạt cứng hoặc các loại thực phẩm giòn.
• Túi trà ướt cũng là cách ngăn có máu miệng tương đối hữu hiệu.
• Ăn thức ăn mềm, dễ nhai có nhiều calo và protein và các thực phẩm lạnh như kem, nước sốt táo, bánh pudding và sữa chua có thể thực hiện muộn quá trình tuần hoàn máu.
• Tránh đồ uống nóng, ví dụ như trà và cà phê, vì sức nóng có thể thực hiện cho các tĩnh mạch giãn ra, dẫn tới lưu số lượng máu nhiều hơn.
• Tránh dùng thuốc aspirin. Kiểm tra nhãn thuốc cẩn thận trước khi mua để giữ gìn chúng không chứa aspirin hoặc hỏi ý kiến ​​bác sĩ trước khi sử dụng.

Tuy nhiên với những trường hợp nghiêm trọng cần thiết phải đưa người chứng bệnh tới trung tâm y tế ngay lập tức khi xuất hiện 1 trong số những triệu chứng sau:

• Lần đầu tiên gặp phải có máu khoang miệng
• Máu chảy hơn 30 phút
• đau đớn đầu hoặc chóng mặt
• Nôn ra máu 

Với các trường hợp không tương tự

có máu còn có thể tiếp diễn bên trong cơ thể do cơ quan hoặc cơ quan bên trong cơ thể gặp phải tổn thương.

Các vị trí thường xảy ra có máu trong gồm: khớp hông, đầu gối, khuỷu tay và mắt cá chân. có máu trong cũng có thể xảy ra trong não, cơ lớn, đường ruột hoặc vùng không gian xung quanh phổi.

Các trường hợp có máu trong nên đi xét nghiệm tại trung tâm y tế hoặc trung tâm y tế gần nhất để tránh xảy ra những hậu quả đáng tiếc.

Lưu ý khi thực hiện sơ cứu cầm máu

cần thiết phải xem xét để lựa lựa chọn phương án cầm máu thích hợp cho từng loại vết thương. Tuyệt đối không tiến hành sơ cứu một cách thiếu thận trọng, nhất là khi dùng garô. Đây là phương pháp cầm máu phổ quát nhất khi người chứng bệnh gặp phải có máu ồ ạt. Các lưu ý khi cầm máu bằng garô như sau:

• Không được đặt trực tiếp garô lên vết thương. Với các vết thương nhỏ garô sẽ cách miệng vết thương 2cm về phía trên và 5cm với các vết thương lớn.
• Không cột garô quá chặt hoặc quá lỏng.
• Cứ 60 phút cần thiết phải kiểm tra một lần để nới garô từ 1-2 phút.
• Theo dõi kỹ khi đặt garô để tránh để cho phần chi không được máu nuôi dưỡng sẽ gặp phải hoại tử.

Khi nào cần thiết phải gặp bác sĩ?

Trong tất cả các trường hợp có máu có thể cầm được bằng cách sơ cứu. Tuy nhiên cần thiết phải liên lạc với trung tâm y tế khẩn cấp nếu gặp các trường hợp sau:

• Máu không ngừng chảy sau vài phút đè chặt
• Máu chảy ra nhanh chóng, đó là dấu hiệu của có máu động mạch
• Vết thương sâu, lớn, hoặc nhúng với một trường hợp
• Vết thương để lộ xương
• Vết thương mối liên quan tới mắt hoặc bụng
• Vết thương ở ngực hoặc cổ và gây nên không dễ thở
• Chấn thương là do tai nạn xe cơ giới
• Người chứng bệnh có dấu hiệu gặp phải sốc

Nếu một người gặp phải có máu bên ngoài nghiêm trọng, điều quan trọng là phải sử dụng sơ cứu và tìm kiếm sự trợ giúp cho y tế ngay lập tức. Nếu một người nghi ngờ gặp phải có máu trong, nạn nhân cũng nên tìm kiếm sự trợ giúp cho y tế để tránh trường hợp cơ thể gặp phải sốc hoặc tệ hơn là tử vong. 

Khoa Cấp cứu trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh với hệ thống bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm lao động trong lĩnh vực cấp cứu, chấn thương, hồi sức và các điều dưỡng được đào tạo kỹ càng, huấn luyện chuyên sâu có thể tiếp nhận và xử lý các trường hợp cấp cứu khẩn cấp giúp cho người chứng bệnh ổn định tinh thần, thoát khỏi tình trạng nguy kịch và phục hồi sức khỏe.

Thông qua bài viết trên hy vọng độc giả đã từng có thêm kinh nghiệm hữu ích về các cách sơ cứu cầm máu vết thương có máu. Bất nói loại có máu hoặc chấn thương mà một người mắc phải như thế nào, nếu có máu nghiêm trọng nên liên hệ với các trung tâm y tế hoặc dịch vụ cấp cứu ngay lập tức để nhận được sự hỗ trợ sớm.