Thống kê của Bộ Y tế năm 2018 cho xuất hiện, cả nước có 1.226.704 trường hợp mắc tai nạn thương tích. trong số đó, tỷ lệ tử vong do tai nạn giao thông chiếm gần 50%. Sơ cứu đúng kỹ thuật và sớm được xem là giải pháp quan trọng, không những giúp cho hạn chế tổn hại mà còn cứu sống người căn bệnh trong gang tấc. Vậy, cách sơ cứu vết thương đúng kỹ thuật với từng loại tổn hại được thực hiện như thế nào?
Dấu hiệu người gặp phải thương nên sơ cứu ngay
Sơ cứu vết thương đúng kỹ thuật rất quan trọng, nhất là những vết thương sâu, chảy nhiều máu, đe dọa tính mạng của nạn nhân. Thông thường, vết thương nhỏ có thể điều trị và chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, những vết thương nghiêm trọng, chảy nhiều máu, nạn nhân phải được sơ cứu đúng kỹ thuật nhằm hạn chế tổn hại và bảo toàn tính mạng.
Sau đây là những dấu hiệu cho xuất hiện người gặp phải thương nên được sơ cứu ngay: (1)
- Nạn nhân thấy máu không ngừng.
- Gặp phải các vấn đề về hô hấp: không dễ dàng thở, thở gấp,…
- đau đớn ngực, tim đập nhanh.
- Ngạt thở.
- Ho hoặc nôn ra máu.
- Hôn mê hoặc mất ý thức.
- Nạn nhân chấn thương đầu hoặc cột sống.
- Nôn ói liên tục.
- Chấn thương do tai nạn giao thông, bỏng, ngạt khói, đuối nước, vết thương sâu hoặc lớn, điện giật, gãy xương,…
- Nạn nhân sốc phản vệ.
- đau đớn dữ dội các cơ quan trên cơ thể.
- Ngộ độc hóa dưỡng chất.
- Tê liệt chân tay.
- Người có vết thương do gặp phải đâm, đạn bắn hoặc vết cắt sâu.
Các loại vết thương thường gặp
Vết thương là một kiểu tổn hại của cơ thể, xuất hiện khi lớp biểu bì (da) gặp phải rách, cắt, trầy xước, đâm thủng hoặc chấn thương từ một lực tác động mạnh. Tùy vào vật gây nên thương tích mà tình trạng tổn hại của vết thương không tương tự nhau. Trường hợp chấn thương từ một lực quá mạnh có thể tiến hành cho cơ quan chịu tác động biến kiểu, khuyết tật, thậm chí tiến hành nạn nhân tử vong.
Vết thương chia thành 2 loại: vết thương hở và vết thương kín. Ở vết thương hở, lớp biểu bì rách tiến hành cho các mô bên trong tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Vết thương kín thì ngược lại, lớp biểu bì còn nguyên vẹn, các mô bên trong không tiếp xúc với môi trường ngoài.
Vết thương kín
Vết thương kín (thường chấn thương) là những tổn thương mô hoặc tụ máu dưới da, xuất hiện khi bề mặt cơ thể chịu tác động bởi 1 lực mạnh từ bên ngoài như: té ngã, va đập,… dẫn tới gãy xương, căng cơ, bong gân hoặc chấn thương phần mềm,… Vết thương kín kích thước nhỏ thường nhanh khôi phục, có thể điều trị tại nhà bằng các loại dầu xoa bóp hoặc thuốc thoa đặc trị. Trường hợp vết thương kín có kích thước lớn, sưng, đau đớn dai dẳng, người căn bệnh nên tới ngay các địa điểm y tế để kiểm tra và điều trị sớm.
Ngoài ra, nên đặc biệt lưu ý vết thương kín ở đầu, máu tụ không tan trong thời gian dài có thể gây nên nguy hiểm cho người căn bệnh.
Vết thương kín gồm những tổn hại sau:
- Nhiễm trùng: một loại chấn thương thể thao phổ quát. Tổn thương có thể tiến hành hỏng các tĩnh mạch nhỏ, mao mạch, cơ và mô bên dưới, thậm chí, tác động tới những cơ quan trong cơ thể. Nhiễm trùng thường xuất hiện dưới kiểu vết bầm tím, có thể gây nên đau đớn.
- Tụ máu: chấn thương tiến hành hỏng các tĩnh mạch nhỏ thường mao mạch dẫn tới tụ máu. Tùy thuộc vào tình trạng nghiêm trọng và vị trí tổn thương, kích thước khối máu tụ có thể nhỏ hoặc lớn, đau đớn hoặc không đau đớn.
- Chấn thương do áp lực: áp suất cao bên ngoài ép một phần cơ thể vào giữa hai bề mặt. Tùy thuộc vào vị trí, kích thước và lực tác động, tình trạng chấn thương có thể từ vết bầm chuyển sang phá hủy các cơ, mô trong cơ thể.
Vết thương hở
Vết thương hở là vết rách trên da tiến hành cho các mô bên trong lộ ra ngoài. Vết thương hở có thể do va đập, tiểu phẫu hoặc những vật sắc nhọn gây nên ra. một vài vết thương hở có thể nói tới như: vết trầy xước, cắt, rách, vết đâm hoặc đạn bắn,…
Vết trầy xước
Vết thương do trầy xước xảy ra khi da cọ xát hoặc trượt trên bề mặt cứng, thô ráp. Vết trầy xước dù thấy máu ít song cũng nên vệ sinh sạch sẽ, nhằm loại bỏ các dị vật, ngăn ngừa nhiễm trùng.
Vết cắt
Vết cắt (thường vết rạch) thường do thiết gặp phải hoặc vật sắc nhọn gây nên ra. Vết cắt sâu có thể gây nên thấy máu nghiêm trọng.
Vết rách
Vết rách là vết hở nông hoặc sâu, xảy ra do tai nạn hoặc các sự cố mối liên quan tới dao, máy móc, thiết gặp phải sắc nhọn.
Vết đâm
Vết đâm là tổn hại một phần hoặc toàn bộ lớp da, thường gặp ở các vụ bạo lực, giẫm phải gai, đinh hoặc kim tiêm. Loại vết thương này có thể chảy nhiều máu, đe dọa tới tính mạng của nạn nhân. (2)
Vết đạn bắn
Vết thương do đạn bắn xuyên vào cơ thể, hình tròn. Loại vết thương này có thể tiến hành tổn thương các cơ quan nội tạng.
Cách sơ cứu vết thương chi tiết A-Z
Sơ cứu vết thương rất quan trọng, nhất là vết thương sâu, chảy nhiều máu, đe dọa tính mạng của nạn nhân. Sơ cứu đúng cách và sớm sẽ góp phần hạn chế tổn hại, tăng môi trường sống cho nạn nhân. Ngược lại, không được sơ cứu hoặc thực hiện thao tác sai có thể tiến hành cho tình trạng người căn bệnh thêm trầm trọng. Dưới đây là những cách sơ cứu vết thương chi tiết nên lưu ý: (3)
- Rửa tay: luôn rửa tay trước khi dùng các phương pháp sơ cứu, thao tác này nhằm giữ cho vết thương sạch sẽ và ngăn nhiễm trùng.
- Đeo găng tay dùng 1 lần (nếu có).
- Cầm máu: với những vết thương sâu (vết rách, vết đạn bắn), ưu tiên hàng đầu là cầm máu nhằm ngăn ngừa cơ thể mất nhiều máu, gây nên nguy hiểm cho nạn nhân. Có thể dùng khăn sạch, băng hoặc gạc vô trùng ép nhẹ lên vết thương, giúp cho đẩy nhanh quá trình đông máu. Đồng thời, nâng cao vết thương cho tới khi máu ngừng chảy.
- tiến hành sạch vết thương: dùng nước sạch hoặc nước muối sinh lý rửa vết thương sau khi máu ngừng chảy. Rửa xung quanh vết thương bằng xà phòng. Không sử dụng hydro peroxide hoặc iốt vì có thể gây nên kích ứng. Loại bỏ bụi bẩn hoặc dùng nhíp từng tiến hành sạch bằng cồn để gắp dị vật. Trường hợp dị vật quá lớn hoặc vết thương rộng, sâu nên đưa nạn nhân tới địa điểm y tế để được xử lý sớm, không tự ý can thiệp vì có thể tiến hành cho vết thương nghiêm trọng.
- Xử lý vết thương bằng thuốc thuốc kháng sinh: thoa một lớp mỏng thuốc mỡ thuốc kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Băng vết thương: che vết thương bằng vải sạch, băng hoặc gạc vô trùng, sau đó cố định bằng băng dính. Vết thương hở sâu có thể phải khâu hoặc ghim.
- thế băng: thế băng cũ và kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng ít nhất 1 lần/ngày. Khử trùng vết thương trước khi dán lại bằng băng dính hoặc gạc vô trùng.
- Đưa nạn nhân tới phòng kiểm tra sau khi từng thực hiện các bước sơ cứu. Trường hợp vết thương sâu, chảy nhiều máu, nên đưa nạn nhân tới ngay địa điểm y tế để sớm cứu điều trị.
- Theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng: nếu xuất hiện các triệu chứng đỏ, đau đớn dữ dội, vết thương tiết dịch, sưng nên tới ngay phòng kiểm tra để được bác sĩ kiểm tra, xử lý nhằm hạn nấu chứng. (4)
Nhận định
- Giữ bình tĩnh và gọi 115 để nhân viên y tế hỗ trợ sớm.
- Kiểm tra, nhận xét tình trạng an toàn của khu vực xảy ra tai nạn.
- Xem xét tình trạng sức khỏe, phân loại và tình trạng nghiêm trọng của vết thương mà nạn nhân gặp phải.
Kế hoạch
- Với vết thương nghiêm trọng: kêu gọi sự giúp cho đỡ của những người xung quanh. Gọi 115 để sớm đưa nạn nhân tới các địa điểm y tế gần nhất.
- Với các vết thương nhỏ như: trầy xước, vết cắt, có thể tự sơ cứu tại chỗ theo những hướng dẫn dưới đây.
Thực hiện
Sơ cứu vết thương kín
tất cả các vết thương kín, ví dụ như vết bầm tím có thể chăm sóc tại nhà bằng cách:
- Chườm đá lên vết thương trong 20 phút để suy nhược đau đớn.
- Nâng cao vùng gặp phải thương để suy nhược sưng.
Trường hợp chấn thương vùng đầu hoặc vết thương kín ở ngực, bụng,… nên tới ngay địa điểm y tế để được chẩn đoán, điều trị sớm.
Sơ cứu vết thương hở
Sơ cứu vết cắt
- Cầm máu bằng cách dùng khăn sạch, băng hoặc gạc vô trùng ép trực tiếp lên vết thương 3 – 5 phút
- Thực hiện sơ cứu vết thương theo những cách từng đề cập ở trên:
- tiến hành sạch vết thương bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý.
- Xử lý vết thương bằng thuốc mỡ thuốc kháng sinh.
- Băng vết thương.
- thế băng cũ và kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng ít nhất 1 lần/ngày.
- Đưa nạn nhân tới phòng kiểm tra nếu vết thương sâu, chảy nhiều máu.
- Theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng nếu xuất hiện các triệu chứng đỏ, vết thương tiết dịch,…
Sơ cứu vết rách
Sơ cứu vết rách cũng tương tự như vết thương hở. Với các vết rách nhỏ, thao tác sơ cứu được thực hiện như sau:
- tiến hành sạch vết thương bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý.
- Loại bỏ dưỡng chất bẩn và mảnh vụn từ vết thương
- Nếu vết rách thấy máu, dùng băng hoặc khăn sạch ép trực tiếp lên vết thương 3 – 5 phút để cầm máu.
- thoa thuốc mỡ thuốc kháng sinh và tiến hành băng vết thương.
Với những vết rách lớn, cầm máu là việc tiến hành ưu tiên hàng đầu, sau đó tiến hành sạch, băng vết thương và đưa nạn nhân tới địa điểm y tế gần nhất để điều trị sớm.
Sơ cứu vết thương gặp phải đâm xuyên
Với những vết thương gặp phải đâm xuyên, nên nhanh chóng thực hiện cầm máu, băng vết thương bằng khăn sạch và chuyển nạn nhân tới ngay địa điểm y tế gần nhất. Tuyệt đối không được rút các vật đâm xuyên ra khỏi cơ thể nạn nhân vì có thể tiến hành vết thương thêm trầm trọng hoặc nhiễm trùng.
Sơ cứu vết thương súng bắn
Sơ cứu vết thương do súng bắn theo những bước sau:
- Thực hiện cầm máu.
- tiến hành sạch vết thương.
- Che vết thương bằng khăn sạch, băng hoặc gạc vô trùng.
- Nhanh chóng đưa nạn nhân tới phòng kiểm tra.
Lưu ý khi sơ cứu vết thương
Vết thương kín, ví dụ như những vết bầm nhẹ có thể điều trị tại nhà. Trường hợp té ngã, gặp sự cố do tập, vận động, vết thương kín có kích thước lớn, sưng, đau đớn dai dẳng. nhất là vết thương ở những vị trí nguy hiểm như: đầu, ngực, bụng, nên nhanh chóng đưa nạn nhân tới phòng kiểm tra để được kiểm tra, chẩn đoán và điều trị sớm, tránh tác hại không đáng có.
Với những nạn nhân có vết thương hở, nên lưu ý một vài điều sau:
- Không băng vết thương quá chặt vì có thể tiến hành cho máu không dễ dàng tuần hoàn.
- Trường hợp nạn nhân chảy nhiều máu, nếu không tìm xuất hiện khăn sạch thường gạc vô trùng. Có thể dùng tay của nạn nhân hoặc người sơ cứu ép lên vết thương, để hạn chế tình trạng mất nhiều máu.
- Sau khi từng băng bó vết thương, nên đặt nạn nhân ở tư thế thoải mái, đồng thời, nâng cao vùng tổn thương nhằm suy nhược áp lực máu tới vị trí này.
- Không tì, đè lên vết thương của nạn nhân.
- Tuyệt đối không tự ý rút dị vật ra khỏi vết thương, điều này có thể gây nên thấy máu mất kiểm soát và nhiễm trùng.
- Trường hợp vết thương dính bụi bẩn nên dùng nước sạch hoặc nước muối sinh lý để vệ sinh sạch sẽ trước khi sơ cứu.
- Với những trường hợp nghiêm trọng, ví dụ như đứt lìa tay, chân,… nên tiến hành sạch vết thương và sơ cứu như hướng dẫn phía trên. Đồng thời, bảo quản cơ quan gặp phải đứt lìa sạch sẽ, mang theo cơ quan này và đưa nạn nhân tới địa điểm y tế gần nhất để sớm cứu điều trị.
- Với những vết thương gặp phải đâm thủng, nên dùng nước muối sinh lý tiến hành sạch, đồng thời, đợi vết thương khô mới thực hiện băng bó nhằm tránh nguy cơ uốn ván.
Phòng ngừa tai nạn gây nên thương tích
Bộ Y tế thống kê, tỷ lệ tử vong do tai nạn thương tích ở nước ta hiện nay tới 11%, chỉ sau các căn bệnh tim mạch (18%) và căn bệnh truyền nhiễm (15%). Tai nạn thương tích từng và đang trở thành vấn nạn được toàn xã hội quan tâm, nhất là với trẻ nhỏ. Vì vậy, để phòng tránh tai nạn thương tích, mỗi người nên nâng cao ý thức, chủ động và thực hiện tốt các phương pháp phòng ngừa như:
- Hạn chế tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ gây nên tai nạn thương tích như: lửa, điện, nước, xăng dầu,….
- Thực hiện nghiêm chỉnh các quy định về an toàn giao thông như: đội mũ bảo hiểm, thắt dây an toàn, không lạng lách, đánh võng.
- Không dùng bạo lực khắc phục mâu thuẫn.
- tập thể dục thể thao thể thao vừa sức.
- Phòng ngừa tai nạn thương tích ở trẻ nhỏ bằng các phương pháp như: để thuốc và hóa dưỡng chất xa tầm tay của trẻ. Hạn chế cho con ra chơi ở các khu vực gần ao hồ, sông suối. Không để trẻ tiếp xúc với các vật sắc nhọn,…
- Tập huấn về an toàn lao động, trang gặp phải đồ bảo hộ khi lao động tại các công trình xây dựng, nhà máy, phòng thí nghiệm,…
Khoa Cấp cứu, phòng kiểm tra Đa khoa Hưng Thịnh là đơn vị cấp cứu, hồi sức và chăm sóc tích cực cho những người căn bệnh gặp chấn thương nặng, nguy kịch như: té ngã, sốc, suy hô hấp, suy đa cơ quan, yếu thận, suy gan, hôn mê, nhiễm trùng huyết nặng, ngộ độc cấp,… hệ thống bác sĩ, điều dưỡng được đào tạo chuyên sâu, bài bản, có thể tiếp nhận và xử lý những trường hợp khẩn cấp. Đồng thời, phối hợp với tất cả các chuyên khoa một cách nhanh chóng, quy trình điều trị được cá thể hóa cho từng người căn bệnh sẽ giúp cho người căn bệnh phục hồi sớm, mau về nhà.
HỆ THỐNG phòng kiểm tra ĐA KHOA Hưng Thịnh
Bài viết trên từng hướng dẫn cách sơ cứu vết thương đúng kỹ thuật với từng loại tổn hại. Hy vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp cho tất cả người thêm hiểu và hỗ trợ nạn nhân gặp chấn thương nhanh chóng, sớm.
