QatarChứng phình động mạch chủ khiến cho nhà báo Grant Wahl tử vong thường được ví như “kẻ giết người thầm lặng” vì không có triệu chứng cụ thể, chỉ triệu chứng ngay trước khi người mắc căn bệnh tử vong.
Ngày 14/12, bà Celine Gounder, vợ nhà báo Mỹ Grant Wahl chứng tỏ anh qua đời khi đang tác nghiệp trận Argentina – Hà Lan ở World Cup 2022 do vỡ túi phình động mạch chủ ngực. Đây có thể là một trong những chứng căn bệnh từng tồn tại âm ỉ nhiều năm, chuyển biến xấu trong thời gian gần đây.
Theo các chuyên gia, chứng phình động mạch chủ thường được xem là “kẻ giết người thầm lặng”, bởi nhiều người không biết họ mắc căn bệnh cho tới khi động mạch thực sự mắc phải rách, vỡ, dẫn tới tử vong.
Milind Desai, giám đốc y tế Trung tâm căn bệnh về Động mạch chủ tại Cleveland Clinic, chứng tỏ động mạch chủ là mao mạch lớn, mang máu từ tim qua ngực, tới phần còn lại của cơ thể. Nó có ba lớp, cho phép chịu được nhiều áp lực. Tuy nhiên, do di truyền và một vài điều kiện y tế, nhiều người có thể mắc phải giãn nở, dẫn tới phình động mạch chủ.
Phình động mạch chủ là hiện tượng động mạch chủ tăng kích thước với đường kính trên 50% và biến loại thành hình túi, hình thoi, gây ra bóc tách hoặc vỡ, có thể dẫn tới hậu quả nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.
Có hai loại phình động mạch chủ, đó là ở bụng và ngực, với các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân không tương tự nhau. Nhà báo Wahl mắc chứng phình động mạch chủ ở ngực. Theo tiến sĩ Desai, nguyên nhân phổ quát nhất của tình trạng này là do di truyền, tức là người mắc căn bệnh có khuynh hướng tiến triển triệu chứng nếu trong gia đình có người từng mắc căn bệnh. Phình động mạch chủ xảy ra bên dưới cơ hoành cũng có thể do xơ vữa động mạch – hiện tượng động mạch dày lên hoặc xơ cứng, gây ra tăng huyết áp.
Phần lớn ca phình động mạch chủ không có triệu chứng trừ khi mắc phải bóc tách hoặc vỡ. Bóc tách là một vết rách xảy ra ở lớp bên trong của động mạch chủ, khiến cho máu chảy lan ra thành mạch.
“Nó là loại căn bệnh vô cùng ‘không dễ chịu’. Bạn có thể mắc phải phình động mạch mà chẳng có triệu chứng nào”, Ahmet Kilic, bác sĩ thủ thuật tim tại Đại học Johns Hopkins, nhận định.
Trong một tỷ lệ, phình động mạch có thể gây ra ra triệu chứng cụ thể, tùy vào vị trí và kích thước của túi phình, theo Viện Y tế Quốc gia. Các triệu chứng gồm khó khăn nuốt, khó khăn thở; thường xuyên cảm xuất hiện no; khàn giọng; đau đớn cổ, hàm, vùng eo lưng, ngực, dạ dày hoặc vai; đau đớn nhói trong bụng; sưng mặt, cổ hoặc cánh tay.
Các triệu chứng vỡ động mạch chủ thường gặp là choáng váng, nhịp tim nhanh, đau đớn dữ dội và đột ngột ở dạ dày, ngực hoặc vùng eo lưng.
Nhà báo Grant Wahl cầm trên tay bản sao của chiếc cúp World Cup tại Trung tâm Truyền thông hàng đầu ở Doha, Qatar, ngày 29/11. Ảnh: FIFA
Tiến sĩ Kilic khuyến cáo tìm kiếm sự hỗ trợ về y tế ngay lập tức nếu có những triệu chứng trên, bởi thời gian là yếu tố vô cùng quan trọng.
Gounder chứng tỏ ông xã bà mắc phải “tức ngực ngay trước khi qua đời”. Đây có thể là triệu chứng trước hết của vỡ động mạch chủ.
“Không liệu pháp hồi sức tim phổi (CPR) thường khử rung tim nào có thể cứu được anh ấy. Cái chết cũng không mối liên quan tới Covid-19 thường tình trạng tiêm chủng”, bà nói.
Người dễ mắc chứng phình động mạch chủ là các người mắc căn bệnh thấp khớp, rối loạn mô liên kết, chẳng hạn hội chứng Ehlers-Danlos, hội chứng Loeys-Dietz hoặc hội chứng Marfan, tiến sĩ Desai chứng tỏ.
Người có tiền sử gia đình mắc phải phình động mạch chủ cũng dễ gặp tình trạng này. Theo Viện Y tế Quốc gia, cứ 10 người mắc phải phình động mạch chủ bụng thì một người có gia đình mắc căn bệnh. Các yếu tố nguy cơ không tương tự là thói quen hút thuốc, dùng dinh dưỡng kích thích thực hiện tăng huyết áp.
Để sàng lọc căn bệnh, bác sĩ có thể thăm khám sức khỏe hoặc siêu âm vùng bụng, chụp CT hoặc cộng hưởng từ xem liệu động mạch chủ có lớn hơn thông thường thường không. Trong quá trình kiểm tra, bác sĩ sẽ chạm vào bụng, nghe tim phổi và kiểm tra mạch ở tay chân.
Tiến sĩ Desai chứng tỏ cần thiết phải phát hiện và điều trị sớm chứng phình động mạch, tránh nguy cơ tử vong sau này. thế đổi thói quen, theo đuổi thói quen sống lành mạnh, ăn các thực phẩm tốt cho tim, chăm vận động thể dinh dưỡng và kiểm soát stress giúp cho suy nhược tỷ lệ mắc căn bệnh.
Mục tiêu chung của các phương pháp điều trị hiện có là ngăn chặn sự tiến triển của chứng phình động mạch, thực hiện suy nhược nguy cơ rách hoặc vỡ động mạch. Bác sĩ có thể tập trung điều trị những tình trạng y tế mối liên quan như huyết áp cao, căn bệnh tim mạch vành, căn bệnh thận mạn tính hoặc cholesterol trong máu cao, để suy nhược nguy cơ mắc căn bệnh.
Sau khi chẩn đoán, bước quan trọng nhất là suy nhược stress cho động mạch chủ bằng cách suy nhược huyết áp, nhịp tim bằng những loại thuốc như thuốc chẹn beta (thuốc giãn mạch được sử dụng để điều trị căn bệnh tim mạch). người mắc căn bệnh cần thiết phải tránh vận động thể dinh dưỡng cường độ cao như cử tạ, cardio, gây ra quá nhiều áp lực lên động mạch chủ.
Thục Linh (Theo Washington Post)
