Co giật là căn bệnh gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán

Nếu không được trang gặp phải thông tin chuyên môn và tâm lý vững chãi, nhiều người sẽ rơi vào tình trạng bối rối khi gặp người gặp phải co giật. Vậy co giật là căn bệnh gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán căn bệnh này ra sao? tiến hành cách nào để giúp cho người căn bệnh nhanh dứt cơn co giật và thoát khỏi việc gặp phải đe dọa tính mạng?

Co giật là căn bệnh gì?

Co giật là tình trạng khi người căn bệnh gặp phải cứng và co thắt bắp cơ không kiểm soát được cùng với thế đổi nhận thức. Các cơn co thắt gây ra ra các chuyển động giật thường nhiều ngày 1 hoặc 2 phút. Co giật có thể xảy ra do những loại động kinh nhất định, tuy nhiên chúng vẫn có thể xảy ra ngay cả khi người căn bệnh không gặp phải động kinh. Co giật có thể là triệu chứng của những căn bệnh như căn bệnh uốn ván, cơn sốt đột ngột hoặc tình trạng hạ đường huyết. (1)

Nguyên nhân co giật

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng co giật.

Động kinh

Hiệp hội Động kinh cho rằng căn bệnh động kinh là khi người căn bệnh trải qua nhiều cơn co giật. Động kinh là khi một nhóm tế bào thần kinh ở não phóng điện đột ngột gây ra rối loạn, vì vậy đôi lúc động kinh có thể khiến cho một người gặp phải co giật. Loại thường gặp nhất chủ yếu là co cứng co giật toàn thể. Có nhiều kiểu động kinh không không khác nhau và mỗi kiểu có các triệu chứng không không khác nhau. (2)

• Động kinh co cứng co giật toàn thể (Tonic-clonic): Gồm 2 thời kỳ: 
  • Đầu tiên là thời kỳ co cứng: các cơ đột nhiên co lại khiến cho người căn bệnh ngã xuống và hoàn toàn mất ý thức trong khoảng tầm 10 – 20 giây. 
  • Sau đó là thời kỳ co giật: người căn bệnh co giật liên tục khoảng tầm 2 – 3 phút. Sau đó các cơ giãn ra, họ gặp phải mất cảm giác và không nhớ được những điều đã từng xảy ra.
• Động kinh vắng ý thức (Absence): các dấu hiệu ở người căn bệnh sẽ là dừng việc đang tiến hành một cách đột ngột, nhìn chăm chú vào một điểm… trong khoảng tầm 30 giây. Sau đó họ lấy lại ý thức và tiếp tục thực hiện công việc dang dở mà không biết việc gì đã từng xảy ra.
• Động kinh rung giật cơ (Myoclonic): cơ bắp gặp phải giật đột ngột một cách không tự chủ ở một phần của cơ thể hoặc toàn thân, có dấu hiệu gần không khác với sốc điện.
• Động kinh co cứng (Tonic): hiếm khi xảy ra và chỉ là cơn co cứng thông thường.
• Động kinh co giật (Clonic): ít gặp và chỉ là cơn co giật toàn thân.
• Động kinh mất trương lực cơ (Atonic): một nhóm bắp cơ đột ngột mất lực khiến cho người căn bệnh bất ngờ ngã xuống đất, mí mắt sụp xuống, đầu gật về phía trước, đánh rơi đồ đang cầm trên tay,… trong khi họ vẫn còn ý thức.
• Động kinh cục bộ đơn giản (Simple partial): thường chỉ xuất hiện ở vùng nhỏ các cơ quan như chân, tay,… cùng các ảo giác về âm thanh, hình ảnh, mùi vị,… Thời gian nhiều ngày khoảng tầm 90 giây và người căn bệnh không mất ý thức.
• Động kinh cục bộ phức tạp (Complex partial): thường xuất hiện ở vùng  hơn như ở nửa người hoặc xảy ra với cả tay và chân trong thời điểm dưới 2 phút. Người căn bệnh mất ý thức, cảm xúc dễ thế đổi thất thường, khó khăn kiểm soát hành vi của mình,…

Không do động kinh

Co giật không do động kinh gần không khác với động kinh tuy vậy nguyên nhân xảy ra không phải do rối loạn luồng điện trong não. Những cơn co giật không do động kinh có nguồn cơn từ tâm lý, nghĩa là chúng xảy ra do lo lắng tinh thần hoặc cảm xúc. Vì tại sao này, các chuyên gia đôi lúc gọi chúng là “cơn co giật không do động kinh xuất phát từ tâm thần kỳ”. Các liệu pháp tâm thần kinh như liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) sẽ giúp cho điều trị các cơn co giật không do động kinh, giúp cho người căn bệnh kiểm soát lo lắng.

Do sốt

Co giật do sốt thường tác động tới trẻ nhỏ từ 6 tháng tới 5 tuổi. 

Nếu xuất hiện trẻ  co giật nên tìm tới phòng xét nghiệm hoặc địa điểm y tế gần nhất để tìm nguyên nhân, tránh hệ lụy nguy hiểm có thể xảy ra cho trẻ.

Do thuốc

những loại thuốc có thể gây ra cơn động kinh cùng với co giật. Thuốc chống trầm cảm, hoạt chất kích thích và thuốc kháng histamine có thể gây ra ra tình trạng co giật. Tuy nhiên rất hiếm trường hợp xảy ra co giật do thuốc.

Do rối loạn vận động kịch phát (Paroxysmal kinesigenic dyskinesia)

Là một tình trạng ít gặp gây ra co giật, thường xảy ra sau khi một người có chuyển động đột ngột, ví như giật mình hoặc đứng dậy trong thời điểm dưới 5 phút hoặc lâu hơn. căn bệnh có thể mang yếu tố di truyền.

Do đau đớn nửa đầu

tất cả người có thể gặp phải chứng đau đớn nửa đầu xuất hiện cùng với các triệu chứng không thông thường và tình trạng co giật xảy ra ngay sau đó.

Triệu chứng co giật

Các triệu chứng co giật thường rất dễ phát hiện: (3)

• Thiếu tỉnh táo
• Mất ý thức
• Mắt đảo ngược
• Mặt chuyển sang đỏ hoặc tái xanh
• thế đổi nhịp thở, kiểu thở
• Co cứng tay, chân hoặc toàn bộ cơ thể
• Cánh tay, chân, cơ thể hoặc đầu co giật
• Không kiểm soát được hành vi
• Không phản ứng với các tác nhân từ bên ngoài 

Những triệu chứng này thường nhiều ngày từ vài giây tới vài phút hoặc hơn. Một vài trẻ có thể cáu kỉnh sau cơn co giật do sốt và những không không khác sẽ chìm vào giấc ngủ sâu nhiều ngày khoảng tầm 1 tiếng đồng hồ.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Với trường hợp là trẻ nhỏ, lập tức tới phòng cấp cứu hoặc gọi xe cứu thương nếu:

• Bé gặp phải co giật không rõ nguyên nhân
• Trẻ không thức dậy hoặc trông rất ốm yếu khi cơn co giật kết thúc.
• Trẻ gặp phải căn bệnh nặng và xuất hiện cơn co giật.

Với người lớn, liên lạc với trung tâm y tế khẩn cấp hoặc đưa người căn bệnh tới phòng xét nghiệm gần nhất nếu xuất hiện 1 hoặc nhiều trong số các triệu chứng sau đây:

• gặp phải co giật lần đầu tiên
• Thời gian nhiều ngày hơn năm phút.
• Người căn bệnh khó khăn thở hoặc không thở sau khi cơn động kinh dừng lại.
• Bắt đầu lên cơn co giật thứ hai ngay sau đó
• Người căn bệnh tự tiến hành mình gặp phải thương trong cơn co giật
• Người gặp phải co giật gặp phải căn bệnh tim, tiểu đường, đang mang thai hoặc đang có các căn bệnh án không không khác 

Chia sẻ các dấu hiệu xảy ra co giật với nhân viên y tế, gồm các loại thuốc hoặc rượu mà người căn bệnh có thể đã từng sử dụng. Có thể ghi hình cơn co giật để bác sĩ có thể nắm bắt và chẩn đoán cũng như đưa ra phương án điều trị cho người căn bệnh thông qua các triệu chứng mà người căn bệnh gặp phải, nhất là co giật của căn bệnh tay chân miệng rất nguy hiểm.

Xem thêm: Cách sơ cứu người gặp phải co giật an toan, đúng quy trình từng bước.

hệ lụy co giật

Co giật và động kinh thường được sử dụng thế thế cho nhau tuy vậy về mặt y học thì chúng mô tả các tình trạng không không khác nhau. Một cơn động kinh xảy ra do rối loạn điện trong não, trong khi co giật là hành động giật và co rút không tự chủ của cơ thể. Ví dụ, có thể gặp phải động kinh mà không co giật hoặc cũng có thể gặp phải co giật khi không động kinh. Nói cách không không khác, một cơn co giật không phải là dấu hiệu chắc hẳn của căn bệnh động kinh. 

Co giật có thể xảy ra ở tất cả lứa tuổi. Nếu không được điều trị và chăm sóc y tế sớm thì chúng có thể đe dọa tính mạng. Các hệ lụy mối liên quan sẽ gồm:

• Trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn khăn trong học tập
• Tổn thương não vĩnh viễn
• Nhiễm trùng phổi cấp tính
• Tâm lý không ổn định
• hệ lụy khi mang thai
• Chấn thương do ngã, mất phương hướng hoặc thương tích trong khi thực hiện các công việc hàng ngày như đi bộ xuống cầu thang hoặc lái xe. Tác dụng phụ mối liên quan tới thuốc thường gặp nhất là tổn thương thận.

Cách chẩn đoán căn bệnh co giật

Bác sĩ sẽ hỏi thăm về tiền sử căn bệnh và các triệu chứng dấu hiệu và cho người căn bệnh tiến hành những xét nghiệm nên thiết gồm: (4)

• Xét nghiệm máu và nước tiểu để kiểm tra nhiễm trùng não hoặc sự hiện diện của các hoạt chất độc hại trong não bộ
• Xem xét EEG (điện não đồ) để kiểm tra vận động trong não
• Sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp MRI (cộng hưởng từ) hoặc CT não (chụp cắt lớp vi tính sọ não)

Cách điều trị gặp phải co giật như thế nào?

Việc đầu tiên nên tiến hành chủ yếu là tập trung vào việc ổn định cho người căn bệnh trước khi xác định nguyên nhân, sau đó bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và lên quy trình điều trị phù hợp cho người căn bệnh khi đã từng xác định được căn nguyên co giật.

Ví dụ, nếu đó là một căn bệnh mối liên quan tới nhiễm trùng, chấn thương vùng đầu hoặc hệ lụy cấp tính của căn bệnh tiểu đường thì phương pháp điều trị thích hợp sẽ được đưa ra sau khi bác sĩ điều tra được tiền sử căn bệnh án. Một tỷ lệ đơn giản có thể được xử trí trong một lần nhập viện, còn căn bệnh nặng sẽ được yêu cầu điều trị nhiều lần hơn.

Nếu nguyên nhân từ thuốc thì việc thế đổi cách trị căn bệnh hoặc điều chỉnh liều số lượng thuốc phù hợp có thể ngăn chặn các đợt tái phát trong tương lai. Co giật thường được chữa trị bằng thuốc chống động kinh (AED) như Topamax (topiramate), Tegretol (carbamazepine), Lamictal (lamotrigine) hoặc Dilantin (phenytoin). Chế độ ăn ketogenic, kích thích thần kinh đáp ứng (mối liên quan tới cấy ghép điện trong não) và tiểu phẫu (ví như cắt ngang dưới màng cứng) là các cách thường được sử dụng để điều trị co giật.

Cách xử trí co giật đang xảy ra

Điều quan trọng là phải giữ bình tĩnh khi xuất hiện có người gặp phải co giật để có thể tỉnh táo xử lý trường hợp một cách chủ động:

• Tuyệt đối không đặt bất kỳ thứ gì vào miệng người căn bệnh vì điều này tiến hành tăng nguy cơ gây ra nghẹt thở

• Cho người căn bệnh nằm trên mặt phẳng khô, sạch , mềm
• Để người căn bệnh nằm nghiêng sẽ giúp cho họ dễ thở hơn
• Mang tất cả các vật cứng hoặc đồ sắc nhọn ra xa người căn bệnh để họ không tự tiến hành mình gặp phải thương (răng giả, dây chuyền,…)
• Nới lỏng quần áo quanh cổ và gỡ mắt kính cho người căn bệnh
• Kiểm tra hồ sơ y tế của người căn bệnh (thuốc uống, căn bệnh trạng,…)
• Gọi cho trung tâm y tế để được hướng dẫn hoặc hỗ trợ sớm
• Ở lại với người căn bệnh cho tới khi kết thúc cơn co giật và họ lấy lại được ý thức

Nói chung các cơn co giật thông thường không không đe dọa tới tính mạng cho người căn bệnh. Tuy nhiên khi xuất hiện những dấu hiệu cảnh báo co giật động kinh có thể nguy hiểm tiềm ẩn, dẫn tới những hậu họa khôn lường về sức khỏe và thậm chí gây ra tử vong. 

Khoa Cấp cứu, phòng xét nghiệm Đa khoa Hưng Thịnh với hệ thống bác sĩ thường trực 24/7 luôn sẵn sàng ứng cứu các trường hợp đặc biệt nên sự chăm sóc y tế khẩn cấp. Với nhiều năm kinh nghiệm và hệ thống trang thiết gặp phải nhập khẩu tối tân nhất hiện nay, các chuyên gia Cấp cứu sẽ giúp cho người căn bệnh nhanh chóng vượt qua cơn nguy kịch và ổn định sức khỏe, giúp cho người căn bệnh yên tâm trở lại với cuộc sống thường nhật.

Co giật xảy ra có thể do nhiều nguyên nhân không không khác nhau gồm rất nhiều biến thể, trong số đó thường gặp nhất là co giật toàn thân. Để phòng tránh những hệ lụy nghiêm trọng do co giật gây ra ra nên đưa người căn bệnh tới trung tâm y tế hoặc phòng xét nghiệm gần nhất để được thăm xét nghiệm và điều trị sớm.