Nhiều thai phụ lo sợ thiếu sắt khi mang thai nên tăng cường bổ sung mà không biết rằng, thừa sắt khi mang thai cũng tác động tiêu cực tới sức khỏe mẹ cũng như sự tiến triển của thai nhi. Vậy dư sắt khi mang thai nguy hiểm như thế nào và thực hiện sao phát hiện sớm dấu hiệu thừa sắt ở thai phụ? BS.CKII Lê Thanh Hùng, Phó khoa Sản Trung tâm Sản Phụ khoa trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM chia sẻ trong bài viết dưới đây.
Vai trò của sắt với thai phụ và thai nhi
Sắt giữ vai trò vô cùng quan trọng với cơ thể, nhất là ở phụ nữ mang thai. Sắt là thành phần cấu trúc nên hemoglobin – huyết sắc tố trong hồng cầu, đảm nhận vai trò chủ yếu trong việc vận chuyển oxy tới khắp các cơ quan trong cơ thể. Trong thai kỳ, nhu cầu sắt tăng lên để mang đến cho thai nhi và nhau thai tiến triển. Sắt còn giúp cho tăng khối số lượng hồng cầu ở mẹ. (1)
Bác sĩ Thanh Hùng chia sẻ, ngoại trừ nguyên nhân căn bệnh lý, phụ nữ mang thai là trường hợp dễ mắc phải thiếu sắt nhất. Theo thống kê, ước tính có hơn 40% phụ nữ mang thai trên toàn thế giới mắc phải thiếu máu. Ít nhất một nửa các trường hợp này được xác định là do thiếu sắt.
Phụ nữ mang thai nên bổ sung sắt đầy đủ để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của chủ yếu mình, cũng như sự tiến triển của thai nhi. Thiếu sắt khi mang thai có thể gây ra ra những tác động tiêu cực tới sức khỏe mẹ và thai nhi. Khi số lượng sắt trong cơ thể thấp sẽ dẫn tới thiếu máu do thiếu sắt. Lúc này thai nhi có nguy cơ sinh non và nhẹ cân.
Thiếu máu do thiếu sắt nếu không được phát hiện và điều chỉnh sớm có thể gây ra tác động tới sức khỏe mẹ. Mẹ dễ rơi vào tình trạng mệt mỏi, không dễ dàng ngủ, chán ăn, suy nhược cơ thể thực hiện suy suy giảm sức đề kháng dẫn tới nhiễm trùng.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị thai phụ nên bổ sung sắt hàng ngày từ 30-60mg để ngăn ngừa căn bệnh thiếu máu ở mẹ, nhiễm trùng hậu sản, nhẹ cân và sinh non. số lượng sắt này có thể tìm xuất hiện trong các loại thực phẩm bổ sung vitamin và khoáng dưỡng chất cho thai phụ, hoặc ở các sản phẩm bổ sung sắt riêng biệt. Tốt nhất, thai phụ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn cách bổ sung sắt đúng.
Thừa sắt khi mang thai là như nào?
Thừa sắt khi mang thai là tình trạng cơ thể thai phụ nhận quá nhiều sắt, thực hiện cho nồng độ sắt và huyết sắc tố hemoglobin trong máu tăng cao gây ra không dễ dàng khăn cho quá trình vận chuyển oxy và các dưỡng chất dinh dưỡng từ mẹ sang thai nhi, từ đó gây ra nhiều hậu quả nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
căn bệnh thừa sắt là một rối loạn của dự trữ sắt, dẫn tới tăng hấp thu sắt ở ruột gây ra lắng đọng sắt và tổn thương nhiều mô. Các triệu chứng điển hình của căn căn bệnh này là người căn bệnh có làn da màu đồng, căn bệnh gan, đái tháo đường, căn bệnh khớp, rối loạn dẫn truyền tim và thiểu năng sinh dục. (2)
Có 2 nguyên nhân chủ yếu dẫn tới căn bệnh thừa sắt là do di truyền (đột biến gen HFE di truyền) hoặc tình trạng quá tải sắt thứ cấp (thường do tạo hồng cầu không hữu hiệu, thường gặp ở người căn bệnh thalassemia hoặc thiếu máu nguyên hồng cầu).
Sắt giữ vai trò thiết yếu trong những công dụng của cơ thể, tuy vậy khi cơ thể dư thừa quá nhiều sắt sẽ gây ra độc. số lượng sắt dư thừa được lưu trữ trong các cơ quan, nhất là gan. Trong thời gian dài, số lượng sắt này có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng dẫn tới suy nội tạng, cũng như gây ra ra các căn bệnh mạn tính như xơ gan, đái tháo đường và suy tim.
Bác sĩ Thanh Hùng cho rằng, ở phụ nữ mang thai không mắc phải thiếu máu do thiếu sắt, số lượng sắt cơ thể có thể hấp thu từ thực phẩm và dưỡng chất bổ sung tối đa là 45 mg/ngày.
Chỉ những trường hợp được chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt mới nên bổ sung sắt liều số lượng lớn, tất nhiên nên có chỉ định của bác sĩ. Do đó, phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn bổ sung sắt trong thai kỳ phù hợp.
thai phụ uống thừa sắt có sao không?
Bổ sung dư sắt khi mang thai trên các thai kỳ đã từng có căn bệnh thừa sắt có thể tác động tiêu cực tới sức khỏe mẹ và sự tiến triển của thai nhi. Cụ thể thai phụ sẽ đối mặt với các nguy cơ sau: (3)
1. tác động tới thai nhi
Hậu quả phải nhắc tới đầu tiên khi thai phụ dư sắt là tác động trực tiếp tới sự tiến triển của thai nhi. Khi số lượng sắt tăng quá mức sẽ thực hiện cho nồng độ sắt và huyết sắc tố hemoglobin tăng lên, điều này gây ra ngăn cản quá trình vận chuyển oxy và dinh dưỡng từ mẹ sang thai nhi. Kết quả là thai nhi mắc phải thiếu dinh dưỡng, nhẹ cân, sinh non và trường hợp xấu nhất là tử vong.
2. mắc phải rối loạn tiêu hóa
Thừa sắt khi mang thai có thể gây ra ra tình trạng rối loạn tiêu hóa, gây ra ra các triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa, đau đớn bụng, đầy hơi và táo bón. Các triệu chứng phiền toái này có thể tác động tới sinh hoạt và uy tín sống của thai phụ.
Thậm chí, nhiều trường hợp bổ sung sắt quá liều số lượng cho phép thực hiện cho thai phụ xuất hiện các triệu chứng ngộ độc sắt như sốt, tim đập nhanh… nên tới trung tâm y tế ngay lập tức.
3. Dễ mắc phải nhiễm khuẩn đường tiêu hóa
Sắt tạo nên môi trường thuận lợi cho các vi khuẩn trong đường tiêu hóa tiến triển. Việc bổ sung không đúng cách hoặc dư sắt khi mang thai có nguy cơ thực hiện tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.
4. Ức chế quá trình hấp thu khoáng dưỡng chất
Việc bổ sung quá nhiều sắt một lúc hoặc phối hợp cùng lúc với các thực phẩm công dụng không tương tự có thể thực hiện ức chế quá trình hấp thu các khoáng dưỡng chất không tương tự như canxi, kẽm… Điều này thực hiện cho cơ thể thai phụ thiếu hụt các khoáng dưỡng chất quan trọng không tương tự.
5. Nguy cơ thiếu máu nặng
Mặc dù thiếu máu thường gặp ở phụ nữ bổ sung thiếu sắt khi mang thai, tuy vậy việc dung nạp quá nhiều sắt cũng có thể gây ra tích tụ sắt trong cơ thể và dẫn tới một loại căn bệnh thiếu máu không tương tự gọi là thiếu máu cơ nhiễm.
6. Nguy cơ viêm khớp
Tích tụ dư sắt trong cơ thể có thể gây ra tổn thương các mô, phá hủy lớp bao phủ quanh xương khớp nên thai phụ có thể gặp các triệu chứng như đau đớn mỏi chân, đau đớn vùng thắt lưng khi mang thai.
7. Nguy cơ tăng huyết áp
những sản phẩm bổ sung sắt có thể gây ra tăng huyết áp ở thai phụ, nhất là những người tồn tại nguy cơ tăng huyết áp khi mang thai.
8. Nguy cơ đái tháo đường thai kỳ
Khi sắt dư thừa ở tuyến tụy sẽ tác động xấu tới quá trình sản xuất insulin, thực hiện cho số lượng đường trong máu mẹ tăng cao, dẫn tới đái tháo đường thai kỳ. Trẻ sơ sinh sinh ra từ mẹ mắc phải đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ mắc phải vàng da sơ sinh, không dễ dàng hoàn thiện hệ hô hấp và tăng nguy cơ sinh non.
“Phụ nữ thừa sắt khi mang thai rất nguy hiểm, do đó việc bổ sung sắt trong thai kỳ nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ Sản khoa. Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ có chỉ định liều số lượng sắt nên bổ sung, cách dùng và có hướng dẫn theo dõi thai kỳ để giữ gìn sức khỏe và sự an toàn cho cả mẹ và thai nhi”, bác sĩ Thanh Hùng chia sẻ.
Dấu hiệu thừa sắt ở thai phụ
thai phụ có thể sớm nhận biết cơ thể mắc phải thừa sắt thông qua các dấu hiệu dưới đây:
- Buồn nôn, nôn mửa, đau đớn bụng, tiêu chảy.
- Nhịp tim nhanh, thở không dễ dàng, thở nhanh.
- Vàng da, suy gan.
- Tinh thần lơ mơ, thường hay nhầm lẫn, thường hay quên.
- Hạ huyết áp.
- Đi tiểu ra máu.
mắc phải thừa sắt khi mang thai phải thực hiện sao? Khi nào nên gặp bác sĩ?
Khi phát hiện các dấu hiệu thừa sắt, thai phụ nên dừng viên uống bổ sung sắt ngay lập tức. Đồng thời, nên điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt thích hợp, ăn nhiều dưỡng chất xơ để thúc đẩy quá trình chuyển hóa dưỡng chất sắt.
Quan trọng nhất, thai phụ nên tới ngay khu vực y tế uy tín có bác sĩ Sản khoa giàu kinh nghiệm để được thăm kiểm tra, chẩn đoán tình trạng và có hướng điều chỉnh sớm. Tùy vào tình trạng dư sắt khi mang thai mà bác sĩ Sản khoa sẽ hướng dẫn mẹ cách điều chỉnh phù hợp.
Tham khảo: Chế độ dinh dưỡng khi mang thai
Chẩn đoán và điều trị thừa sắt trong thai kỳ
Để xác định việc thừa sắt khi mang thai, bác sĩ sẽ hỏi căn bệnh sử, thăm kiểm tra lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm tìm nguyên nhân gây ra dư thừa sắt.
Tiếp tới, bác sĩ sẽ chỉ định thai phụ thực hiện xét nghiệm định số lượng ferritin. Ferritin là tế bào protein trong máu chứa sắt. Xét nghiệm định số lượng ferritin là xét nghiệm đo số lượng protein trong máu để chẩn đoán quá trình sản sinh ferritin. Nếu xét nghiệm cho xuất hiện ferritin cao hơn mức thông thường, đó là tín hiệu cho xuất hiện cơ thể đang lưu trữ quá nhiều dưỡng chất sắt. Tùy vào tình trạng dư thừa sắt trong cơ thể mà bác sĩ sẽ hướng dẫn thai phụ cách điều chỉnh phù hợp.
Để đặt lịch hẹn thăm kiểm tra và tư vấn với các chuyên gia – bác sĩ Sản Phụ khoa tại Hệ thống trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh, mẹ vui lòng liên hệ tới:
HỆ THỐNG trung tâm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Lưu ý khi bổ sung sắt trong thai kỳ
Thuốc bổ sung sắt cho thai phụ có 2 loại, gồm sắt vô cơ và sắt hữu cơ, trong số đó loại sắt hữu cơ dễ hấp thu và ít gây ra táo bón so với loại sắt vô cơ. (4)
Để bổ sung sắt đúng cách và an toàn khi mang thai, thai phụ nên thăm kiểm tra sớm và thực hiện xét nghiệm máu để biết nhu cầu sắt của chủ yếu mình. Tùy theo kết quả cụ thể mà bác sĩ sẽ hướng dẫn bổ sung sắt đúng nhu cầu, cân bằng dưỡng chất sắt trong thực phẩm hàng ngày và thuốc bổ sung.
Khi bổ sung sắt thai phụ nên lưu ý những điều sau đây:
- Nên uống viên bổ sung sắt sau bữa ăn 1-2 giờ để tăng cường việc hấp thu. Có thể uống sắt cùng với các loại nước giày vitamin C để hấp thụ sắt tốt nhất.
- Không uống sắt cùng trà, cà phê và sữa.
- Không uống sắt cùng lúc với thuốc bổ sung canxi vì có thể gây ra ngăn cản hấp thụ sắt.
- Để phòng ngừa táo bón (tác dụng phụ thường gặp của thuốc bổ sung sắt), thai phụ nên uống nhiều nước và tăng cường các loại thực phẩm giàu dưỡng chất xơ vào chế độ ăn hàng ngày.
Xem thêm: Những thực phẩm tốt cho thai phụ
Trong quá trình sử dụng thuốc bổ sung sắt, nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào như tiêu chảy, táo bón hoặc bất kỳ dấu hiệu không thông thường nào, thai phụ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được thay thế đổi loại thuốc không tương tự cho phù hợp. Tuyệt đối không tự ý đổi thuốc hoặc thay thế đổi liều số lượng sử dụng khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Hy vọng sau đây đã từng giải đáp được thắc mắc thai phụ thừa sắt có sao không, qua đó biết cách bổ sung sắt đúng cách để phòng tránh tình trạng thừa sắt khi mang thai. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc quan tâm nào không tương tự, thai phụ có thể liên hệ tới hotline Hệ thống trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh để được các chuyên gia – bác sĩ Sản khoa hỗ trợ!
