U lympho không hodgkin là một chứng bệnh lý nguy hiểm, tuy nhiên chứng bệnh có thể trị khỏi được. chứng bệnh u lympho không hodgkin có nguy cơ cao ở nam giới, người lớn tuổi và người mắc các hội chứng suy giảm sút miễn dịch.
U lympho không hodgkin là như nào?
U lympho không hodgkin (ung thư hạch bạch huyết không hodgkin) là một loại ung thư xuất phát từ hệ thống hạch bạch huyết, một phần của hệ thống miễn dịch cơ thể. Khi mắc ung thư hạch không hodgkin, các tế bào bào bạch cầu lympho tăng sinh mất kiểm soát, dẫn tới sinh ra các u bướu.
Theo thống kê từ GLOBOCAN 2020, thế giới ghi nhận trong vòng 544.000 ca mắc mới ung thư hạch không hodgkin và hơn 259.000 ca tử vong (1). Đây là nguyên nhân gây nên tử vong thứ 11 trên thế giới. Nhờ những tiến bộ khoa học, tỷ lệ mắc mới u lympho không hodgkin từng giảm sút 1% (ghi nhận từ năm 2015). Theo báo cáo từ 2011 tới 2020, tỷ lệ tử vong từng giảm sút 2% mỗi năm. (2)
Ung thư hạch không hodgkin có thể được chẩn đoán phát hiện ở tất cả lứa tuổi, cả trẻ nhỏ và thanh thiếu niên. Tuy nhiên yếu tố nguy cơ mắc chứng bệnh tăng dần theo lứa tuổi, thường gặp hơn ở người mắc chứng bệnh trên 65 tuổi.
Triệu chứng chứng bệnh u lympho không hodgkin gồm những gì?
Các triệu chứng u lympho không hodgkin phổ quát gồm có: (3)
- Nổi hạch ngoại vi: Các hạch có thể xuất hiện riêng lẻ, sau đó dính lại với nhau và thường không đau đớn. Các hạch có thể khu trú ở một điểm cụ thể, tuy nhiên về lâu dài, chúng có thể tác động ở một khu vực, đè nén các cơ quan lân cận. Vì thế khi thăm kiểm tra, cần thiết phải lưu ý tới các khu vực cổ, nách, bẹn.
Ở một vài người mắc chứng bệnh, các hạch trung thất và sau lớp phúc mạc gây nên đè nén các cơ quan, cấu trúc lân cận, gây nên nên các dấu hiệu điển hình. một vài triệu chứng nghiêm trọng như: khó khăn thở và phù mặt (hạch đè nén tĩnh mạch chủ trên), vàng da (hạch đè nén đường mật ngoài gan), ứ nước thận (hạch đè nén niệu đạo), nôn mửa và táo bón (tắc ruột), tràn dịch màng phổi, phù bạch huyết chi dưới…
- Nốt hồng ban trên da: Ung thư hạch bạch huyết không hodgkin tế bào B có thể tác động tới da đầu (u lympho không hodgkin nang lông) hoặc da chân (u lympho không hodgkin tế bào lớn) gây nên các nốt hồng ban nhẹ. Trong u lympho không hodgkin tế bào T ở da, các vết tổn thương có thể xuất hiện trên da như nốt ban đỏ không thể sờ xuất hiện, nốt sần, mảng bám, vết bầm hoặc các u bướu.
- Triệu chứng toàn thân: Các dấu hiệu cảnh báo ung thư hạch bạch huyết không hodgkin ác tính gồm mệt mỏi, sốt nếu để lâu, vã mồ hôi đêm, giảm sút cân nhanh không rõ vì sao (mất hơn 10% trọng số lượng cơ thể trong 6 tháng)… Những người này thường không có các dấu hiệu như nổi hạch to hoặc dấu hiệu bên ngoài. Các u lympho chỉ được phát hiện qua các kiểm tra cận lâm sàng như CT, MRI…
- Thiếu máu: Triệu chứng này thường không xuất hiện vào thời kỳ đầu tiên, tuy nhiên tình trạng có thể nghiêm trọng và xảy ra ở nhiều người mắc chứng bệnh. Thiếu máu xuất phát từ nguyên nhân có máu với u lympho đường tiêu hóa, có thể xuất hiện kèm tiểu cầu thấp, tan máu do cường lách hoặc thiếu máu tan máu xét nghiệm Coombs trực tiếp cho kết quả dương tính, u lympho thâm nhiễm tủy xương hoặc tủy xương gặp phải ức chế do hóa trị hoặc xạ trị.
- ngứa ngáy ngáy: Dấu hiệu này thường ít gặp ở người mắc chứng bệnh u lympho không hodgkin. Nguyên nhân gây nên ngứa ngáy ở người mắc chứng bệnh mắc ung thư hạch bạch huyết không hodgkin chưa được xác định, các chuyên gia cho rằng có thể do các tế bào u ác tính thâm nhiễm vào tổ chức da.
Nguyên nhân u lympho không hodgkin vì đâu?
Nguyên nhân gây nên u lympho không hodgkin hiện không được xác định chuẩn xác. Tuy nhiên một vài yếu tố nguy cơ có thể gồm có:
- Suy giảm sút hệ miễn dịch nguyên phát do di truyền;
- Suy giảm sút miễn dịch thứ phát (có thể do thuốc ức chế miễn dịch trong điều trị chứng bệnh lý mối liên quan khớp xương, sau ghép tế bào…);
- Thường xuyên tiếp xúc với hóa hoạt chất độc hại như thuốc trừ sâu, tia phóng xạ;
- Viêm nhiễm mạn tính và tăng sản hạch bạch huyết phản ứng;
- Mắc hội chứng suy giảm sút hệ miễn dịch ở người như HIV;
- Người mắc virus viêm gan B, viêm gan C, Epstein-Barr, herpesvirus 8 ở người, Helicobacter pylori…
Xem thêm: U lympho hodgkin: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị.
Các loại u lympho không hodgkin
Có 2 loại u lympho không hodgkin gồm có: (4)
U lympho không hodgkin tế bào T
U lympho không hodgkin tế bào T là một nhóm không đồng nhất của các u bướu nói chung ác tính, xảy ra phổ quát ở người lớn trên 60 tuổi.
U lympho tế bào T ở da là một loại ung thư ít gặp xuất phát từ tế bào bạch cầu (tế bào T), chiếm trong vòng 15% các ca chứng bệnh được chẩn đoán mới. Những tế bào T giúp cho hệ miễn dịch của cơ thể chống tại các tác nhân lạ, vi trùng gây nên hại cho cơ thể. Ung thư tế bào T ở da tiến triển thất thường, gây nên nên các vết phát ban, mảng tròn hơi nhô, đóng vảy trên da, thậm chí các u bướu da. U lympho tế bào T phổ quát ở da, tuy nhiên chúng cũng có thể tác động tới hạch bạch huyết, máu và cơ quan không tương tự.
U lympho không hodgkin tế bào B
U lympho tế bào T khởi phát từ các tế bào bạch cầu (tế bào lympho B chống vi trùng), thâm nhập da.
Các triệu chứng cảnh báo u lympho không hodgkin tế bào B là sự xuất hiện của các vết sưng cứng dưới da. Nốt sưng có thể không có màu sắc không tương tự biệt hoặc có màu sẫm hơn, ửng đỏ hoặc tím so với màu da thông thường.
một vài u lympho tế bào B gồm: U lympho trung tâm nang da nguyên phát, u lympho tế bào B vùng rìa da nguyên phát, u lympho tế bào B lớn lan tỏa ở da nguyên phát (thường gặp ở chân), u lympho tế bào B lớn lan tỏa nội mạch.
Các thời kỳ chứng bệnh u lympho không hodgkin
thời kỳ ung thư hạch bạch huyết mô tả tình trạng truyền nhiễm lan của u bướu tới các vùng mô lân cận và cơ quan xa, thường được gắn với các ký hiệu số La Mã I, II, III, IV. Hệ thống phân loại thời kỳ ung thư có ý nghĩa trong việc tiên số lượng nguy cơ sống sót cũng như lên quy trình điều trị thích hợp.
Để xác định thời kỳ chứng bệnh u lympho không hodgkin, các chuyên gia sẽ tiến hành xét nghiệm chẩn đoán nhằm tìm kiếm tế bào và thời kỳ chứng bệnh. các chuyên gia sẽ nhận xét:
- Số số lượng vùng hạch bạch huyết ung thư;
- Vị trí các u bướu hạch bạch huyết;
- tình trạng di căn của ung thư hạch.
Các thời kỳ u lympho không hodgkin gồm:
| thời kỳ ung thư | Dấu hiệu |
| I |
|
| II |
|
| III | u bướu xuất hiện ở cả 2 vùng hạch bạch huyết của 2 bên cơ hoành |
| IV | Tế bào ung thư di căn khắp cơ thể. |
U lympho không hodgkin di căn tác động tới các cơ quan như tủy xương, gan, phổi. May mắn, u lympho không hodgkin có thể được điều trị khỏi ngay cả khi được chẩn đoán mắc chứng bệnh ở thời kỳ III, IV. với thời kỳ chứng bệnh tiến triển, phương pháp điều trị thường tương tự nhau.
Ung thư hạch không hodgkin có thể tái phát sau điều trị. Nó có thể xuất hiện ở khu vực đầu tiên xuất hiện tế bào ung thư hoặc các cơ quan không tương tự của cơ thể. Thời gian gian tái phát có thể xuất hiện ngay sau lần điều trị đầu tiên, cũng có thể nhiều năm sau đó. Trong trường hợp ung thư xuất hiện trở lại, các chuyên gia sẽ tiến hành phân loại thời kỳ và điều trị tương ứng.
trường hợp nào dễ gặp phải u lympho không hodgkin?
Ung thư hạch bạch huyết không hodgkin có thể xảy ra tất cả lứa tuổi, tuy nhiên các u bướu gặp nhiều hơn ở những người chứng bệnh có lứa tuổi càng cao. trong vòng 1/3 tỷ lệ chẩn đoán mắc chứng bệnh mới ở người trên 65 tuổi.
Những người dễ gặp phải u lympho không hodgkin như:
- nam giới dễ mắc u lympho không hodgkin hơn so với phụ nữ;
- Người châu Á có tỷ lệ mắc chứng bệnh cao hơn người dân khu vực châu Mỹ, châu Âu và châu Úc;
- lứa tuổi trung bình trong vòng 60-70;
- Người có tiền sử gia đình mắc các chứng bệnh lý mối liên quan ung thư hạch bạch huyết.
Tiên số lượng chứng bệnh u lympho không hodgkin như thế nào?
Tiên số lượng tỷ lệ sống sau 5 năm của người mắc chứng bệnh ung thư hạch không hodgkin phụ thuộc vào một vài yếu tố nhất định như: thời kỳ ung thư, phân loại ung thư, tuổi tác người chứng bệnh, nguy cơ đáp ứng điều trị,… Tuy nhiên các chỉ số thống kê này chỉ mang tính tương đối. Thực tế nhiều người chứng bệnh sống lâu hơn so với các chẩn đoán và tiên số lượng đầu tiên của bác sĩ.
Tiên số lượng sống với người mắc chứng bệnh u lympho không hodgkin được thể hiện như sau:
| thời kỳ ung thư | Tỷ lệ tiên số lượng sống sót sau 5 năm |
| I | 86% |
| II | 78% |
| III | 72% |
| IV | 64% |
Nguồn: Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế và Chương trình Giám sát, Dịch tễ học và Kết quả cuối cùng (SEER) của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (2023).
một vài người mắc chứng bệnh được phân vào nhóm nguy cơ cao, tác động tới tiên số lượng sống sót như:
- Từ 60 tuổi trở lên;
- Mắc ung thư hạch thời kỳ III, IV;
- Nồng độ lactate dehydrogenase (LDH) trong máu cao hơn thông thường;
- Tình trạng sức khỏe thấp, có ghi nhận mắc các chứng bệnh nền không tương tự;
- Có mắc các loại ung thư không tương tự.
Ngoài ra riêng với người mắc chứng bệnh ung thư hạch không hodgkin, các chuyên gia sẽ tiến hành xem xét thêm tình trạng huyết sắc tố, số số lượng hạch bạch huyết mối liên quan giúp cho dự đoán tình trạng ác tính của u bướu, nhằm đưa ra các tiên số lượng chuẩn xác hơn.
Cách chẩn đoán u lympho không hodgkin
Dựa trên một vài dấu hiệu u lympho không hodgkin điển hình, các chuyên gia có thể đưa ra nhận định đầu tiên về nguy cơ mắc ung thư hạch. Tuy nhiên không phải tất cả người chứng bệnh đều có các dấu hiệu ung thư lympho không hodgkin. Do đó nhằm xác định chắc hẳn người chứng bệnh có mắc ung thư hạch thường không, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp cận lâm sàng chẩn đoán.
- Thăm kiểm tra lâm sàng: Bác sĩ sẽ trao đổi với người chứng bệnh về các dấu hiệu, khai thác chứng bệnh sử di truyền trong gia đình. Sau đó kiểm tra các dấu hiệu thất thường dấu hiệu rõ bên ngoài cơ thể, có thể quan sát, sờ như hạch vùng cổ, thượng đòn, bẹn, nách sưng to. Đồng thời nhận xét tình trạng da, tác dụng không tương tự của cơ quan vùng bụng như gan, thận…
- Xét nghiệm máu, nước tiểu: Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu để xác định các chỉ số thất thường, đồng thời loại bỏ các nguy cơ nhiễm trùng không tương tự.
- Chẩn đoán hình ảnh: một vài phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp X-quang, siêu âm… nhằm khoanh vùng u bướu cũng như xác định tình trạng tác động của u bướu tới các cơ quan xung quanh không tương tự của cơ thể.
- Sinh thiết hạch bạch huyết: Đây là kỹ thuật tách mô hạch bạch huyết nhằm xác định người mắc chứng bệnh có mắc ung thư thường không, thời kỳ ung thư, tình trạng ác tính của tế bào ung thư.
- Xét nghiệm tủy xương: Đây là phương pháp tiến hành sinh thiết hoặc chọc hút tủy xương. Bác sĩ sử dụng kim chèn phần xương hông để lấy một mẫu tủy. Phần mô tủy này sẽ được đưa tới phòng thí nghiệm kiểm tra và phân tích để xác định sự tồn tại của tế bào ung thư hạch không hodgkin.
Cách điều trị u lympho không hodgkin
Cách điều trị u lympho không hodgkin phổ quát hiện nay gồm có: (5)
- Xạ trị: Phương pháp này thường uống cho những người mắc chứng bệnh ung thư lympho không hodgkin thời kỳ tiến triển hoặc không đáp ứng được các phương pháp điều trị không tương tự.
- Liệu pháp miễn dịch: Đây là liệu pháp sử dụng kháng thể đơn dòng hỗ trợ hệ thống miễn dịch phát hiện và tiêu diệt các tế bào lạ, tế bào xấu. Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư hạch bạch huyết tập trung vào CD20, CD19 hoặc CD79, hoặc tế bào T thụ thể kháng nguyên chimeric (tế bào CAR T).
- Hóa trị: Phương pháp này sử dụng thuốc uống hoặc tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch. một vài loại thuốc đặc trị như: thuốc ức chế BTK (Bruton tyrosine kinase), PI3K (phosphoinositide 3-kinase), thuốc ức chế nguyên bào não.
- Ghép tế bào gốc: Đây là phương pháp tăng cường hóa trị phối hợp ghép tủy xương nhằm tái thiết lập quá trình cấu trúc tế bào máu mới. Ghép tế bào gốc có thể dùng tế bào tự thân hoặc di sinh từ người thân trong gia đình.
với u lympho không hodgkin, phương pháp tiểu phẫu thường không được chỉ định. Bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết nhằm xác định tế bào và thời kỳ ung thư hạch, từ đó có những phương pháp điều trị thích hợp.
Ngoài ra, tùy thuộc vào điều kiện thể trạng và tình hình tiến triển chứng bệnh, bác sĩ có thể lên quy trình điều trị hóa trị và xạ trị phối hợp nhằm đẩy nhanh quá trình điều trị, tăng tính hữu hiệu.
chứng bệnh u lympho không hodgkin có thể phòng ngừa không?
Vì nguyên nhân chuẩn xác gây nên ung thư hạch không hodgkin không được xác định nên hiện nay chứng bệnh u lympho không hodgkin rất khó khăn phòng ngừa hữu hiệu. Để hạn chế nguy cơ mắc u lympho không hodgkin, chúng ta nên lưu ý:
- Hạn chế tiếp xúc với các hóa hoạt chất độc hại, thuốc trừ sâu, tia phóng xạ. cần thiết phải trang gặp phải đồ bảo hộ chuyên biệt khi lao động trong môi trường không lành mạnh.
- giữ thói quen sống lành mạnh, chung thủy với bạn tình để hạn chế nguy cơ mắc các virus, vi khuẩn qua đường tiếp xúc gần, quan hệ tình dục…
- Tiêm phòng vacxin ngừa viêm gan B.
- Thường xuyên tập luyện thể thao, thể thao ít nhất 30 phút/ngày.
- Thăm kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Để phát hiện sớm và điều trị hữu hiệu u lympho không hodgkin, bạn nên thăm kiểm tra sức khỏe định kỳ tại các trung tâm y tế có chuyên gia giỏi, trang thiết gặp phải tiên tiến. Ngoài ra, ở những lứa tuổi nguy cơ cao hoặc ghi nhận mắc virus Helicobacter pylori, HIV, Epstein-Barr, bạn cần thiết phải theo dõi định kỳ để có những phương pháp điều trị sớm.
Để liên hệ đặt lịch hẹn tầm soát và điều trị u lympho không hodgkin tại BVĐK Hưng Thịnh, Quý khách hàng có thể liên hệ:
HỆ THỐNG trung tâm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
U lympho không hodgkin có thể trị khỏi nếu phát hiện sớm và can thiệp đúng cách. người mắc chứng bệnh cần thiết phải thực hiện theo quy trình điều trị của bác sĩ để đạt hữu hiệu tốt nhất, giảm sút gánh nặng chứng bệnh tật, nâng cao tin cậy sống.
