Dấu hiệu ung thư vòm họng thời kỳ sớm thường không rõ ràng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý mũi xoang khác dẫn tới phát hiện căn bệnh trễ, điều trị khó khăn khăn.
Ung thư vòm họng là như thế nào?
Trước khi tìm hiểu về ung thư vòm họng, chúng ta nên sơ lược qua về giải phẫu của vòm họng.
Họng (thường hay còn được gọi là hầu) là cấu trúc hình ống bên trong vùng đầu cổ, bắt đầu từ phía sau mũi và kết thúc ở thanh quản. Thức ăn sẽ đi từ miệng qua đường ống này vào dạ dày. Không khí cũng đi từ mũi – miệng qua đường này để đi vào phổi. Để thức ăn không đi vào phổi, một cấu trúc tên gọi là nắp thanh môn sẽ đóng tạm đường thở lại khi chúng ta nhai, nuốt thức ăn.
Họng (hầu) được phân tiến hành 3 phần (mô tả như hình phía dưới) :
- Vòm họng, còn gọi là vòm hầu thường hay tỵ hầu.
- Miệng họng, thường hay còn gọi là khẩu hầu.
- Hạ họng thường hay còn gọi là hạ hầu.
Vòm họng nằm phía sau mũi, miệng họng nằm phía dưới vòm họng. Hạ họng nằm phía dưới miệng họng và phía sau vùng thanh quản (vùng thanh quản là nơi chứa dây thanh giúp cho phát âm, là đường luân chuyển của không khí từ ngoài vào phổi và ngược lại).
Ung thư vòm họng là loại ung thư nằm ở vị trí giải phẫu nhắc trên. Loại ung thư này đặc biệt thường gặp ở các nước châu Á, chiếm 85% tổng số ca mắc mới trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, ung thư vòm họng nằm trong số 9 ung thư thường gặp nhất ở cả nam và nữ, với 6040 ca mắc mới vào năm 2020, và 3076 ca tử vong, đứng hàng thứ 7 trong các nguyên nhân tử vong do ung thư (theo Globocan). Nam giới mắc căn bệnh nhiều gấp 3 lần nữ giới.
Các loại tế bào thường gặp nhất trong ung thư vòm họng là ung thư biểu mô không sừng hóa (biệt hóa hoặc không biệt hóa), ung thư biểu mô tế bào gai sừng hoá, ung thư biểu mô tế bào gai loại đáy. trong số đó, ung thư biểu mô không sừng hóa – không biệt hóa là loại thường gặp nhất.
Các yếu tố nguy cơ của ung thư vòm họng
Hút thuốc lá, dùng nhiều thức uống có cồn, sử dụng quá mức thực phẩm tẩm ướp nhiều muối (cá khô, mắm, dưa muối…).
Ở châu Á và châu Phi, ghi nhận có sự sự liên quan giữa các yếu tố nhiễm HPV (Human Papilloma Virus) và EBV (Epstein Barr Virus) phối hợp với các yếu tố nguy cơ không tương tự trên các người căn bệnh ung thư vòm họng. (1)
Ở Hoa kỳ, tỷ lệ nhiễm HPV và EPV trên các người căn bệnh ung thư vòm họng thường ít gặp hơn, có thể do việc chủ động tiêm ngừa HPV được thực hiện sớm và nhiều hơn.
Dấu hiệu ung thư vòm họng dễ nhận biết
Ung thư vòm họng có diễn tiến thầm lặng, triệu chứng không rõ ràng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý mũi xoang khác (như viêm xoang, viêm mũi, vẹo vách ngăn mũi…). Triệu chứng ung thư vòm họng chỉ thường xuất hiện khi bướu từng xâm lấn cấu trúc xung quanh hoặc chèn ép, di căn tới các cơ quan không tương tự.
Bệnh nhân thường tới căn bệnh viện do một trong ba bệnh cảnh sau: (2)
- Hạch cổ
- Các triệu chứng do bướu gây ra ra: nghẹt mũi, chảy máu mũi, đau đớn đầu, nhìn đôi, tê mặt, lé mắt…
- Triệu chứng toàn thân: chán ăn, sụt cân, mệt mỏi…
Hạch cổ
Hạch cổ có thể do nguyên nhân lành tính (viêm mũi họng, nhiễm siêu vi đường hô hấp…), nhưng mà cũng có thể do căn bệnh lý ác tính di căn hạch. Nếu các hạch cổ xuất hiện trong một thời gian và tự tan biến, thường là hạch lành tính. Hạch do ung thư sẽ không tan biến, ngược lại nó sẽ lớn dần theo thời gian.
Các triệu chứng do bướu gây ra ra
Khi bướu gây ra đè nén vùng vòm họng và các cấu trúc xung quanh, có thể gây ra ra các triệu chứng tương ứng như: nghẹt mũi, chảy máu hoặc dịch mũi, đau đớn tai, ù tai, giảm thính lực, nhìn đôi, nhìn mờ, đau đớn đầu… (3)
Các triệu chứng toàn thân
Sụt cân, xanh xao, mệt mỏi, ăn uống kém…
Nếu các triệu chứng này lâu dần, không tăng cường với các phương pháp điều trị nội khoa thông thường, nên nghĩ tới việc loại trừ căn bệnh lý ung thư vùng vòm họng; người căn bệnh nên tới trung tâm y tế kiểm tra sớm với bác sĩ chuyên khoa ung bướu hoặc bác sĩ tai mũi họng. (4)
Mạng lưới hạch bạch huyết là một thành phần trong hệ thống miễn dịch của cơ thể, gồm đường dẫn lưu dịch bạch huyết (mạch bạch huyết) và các hạch bạch huyết. Không tương tự như các tĩnh mạch có nhiệm vụ chuyên chở máu từ các cơ quan trong cơ thể trở về tim, mạch bạch huyết dẫn lưu dịch bạch huyết. Dịch bạch huyết chứa các tế bào bạch cầu, giúp cho phòng ngừa các thành phần lạ xâm nhập vào cơ thể chúng ta (vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, tế bào ung thư…).
Một khi thoát ra khỏi bướu, tế bào ung thư sẽ di chuyển trong cơ thể bằng đường mao mạch và mạch bạch huyết. với đường mạch bạch huyết, các tế bào ung thư sẽ kết thúc ở những chặn hạch bạch huyết. Đa số các tế bào ung thư sẽ tự tiêu hủy hoặc mắc phải tiêu diệt trước khi chúng có thể gắn vào một cơ quan không tương tự trong cơ thể và sinh sôi. nhưng mà cũng có một vài tế bào ung thư có thể gắn vào một cơ quan và tiếp tục tiến triển thành khối bướu mới. Sự lan tràn này được gọi là di căn.
Người căn bệnh nên tiến hành sao khi có triệu chứng ung thư vòm họng?
Bác sĩ Trần Vương Thảo Nghi nhấn mạnh, người căn bệnh không nên đợi tới khi có đầy đủ các triệu chứng nhắc trên mới tới trung tâm y tế. Chỉ nên xuất hiện xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào về tai mũi họng lâu dần và không tăng cường với các phương pháp điều trị nội khoa thông thường, nên tới ngay trung tâm y tế, nơi có chuyên khoa Tai Mũi Họng để kiểm tra.
Tầm soát ung thư vòm họng tại BVĐK Hưng Thịnh
Tầm soát ung thư là chủ động phát hiện căn bệnh ung thư ở thời kỳ càng sớm càng tốt, để có kế hoạch điều trị tốt nhất, giúp cho chữa trị khỏi căn bệnh và lâu dần thời gian sống không căn bệnh, giúp cho suy yếu nguy cơ tử vong.
Khi tầm soát ung thư vòm họng, người căn bệnh sẽ được:
Hỏi căn bệnh sử
Bác sĩ sẽ hỏi tiền sử của người căn bệnh và gia đình, gồm các vấn đề về thói quen sống, dinh dưỡng, các yếu tố không tương tự có thể tiến hành tăng nguy cơ tiến triển ung thư vòm họng.
Thăm xét nghiệm vùng đầu cổ
Bác sĩ thăm xét nghiệm vùng cổ, kiểm tra có hạch cổ nghi ngờ thường hay không.
Nội soi tai mũi họng
Nếu phát hiện tổn thương nghi ngờ, bác sĩ có thể bấm sinh thiết để lấy một mẫu mô. Mẫu mô này sẽ được các chuyên gia giải phẫu căn bệnh nhận xét nhằm phát hiện các tế bào ung thư.
Chụp cắt lớp vi tính (CT) và/hoặc cộng hưởng từ (MRI) vùng đầu cổ
Nếu phát hiện tổn thương nghi ngờ vùng vòm họng, người căn bệnh sẽ được chỉ định chụp CT hoặc MRI vùng đầu cổ để nhận xét các đặc tính bướu tại chỗ và tình trạng di căn hạch vùng.
Chụp PET-CT hoặc CT vùng không tương tự của cơ thể
Có thể được dùng để nhận xét bướu từng di căn tới các cơ quan không tương tự thường hay chưa.
Cách phòng ngừa ung thư vòm họng
bất kỳ điều gì tiến hành tăng nguy cơ mắc căn bệnh ung thư vòm họng đều được xem là yếu tố nguy cơ. Do đó, để phòng ngừa căn bệnh, bác sĩ Trần Vương Thảo Nghi khuyến nghị mỗi người nên thực hiện những điều sau:
Bỏ thuốc lá, hạn chế uống rượu bia
Nguy cơ mắc ung thư vòm họng tăng khi vừa hút thuốc lá, vừa uống rượu bia. trong số đó, hút thuốc lá được xem là nguy cơ lớn nhất gây ra ung thư vòm họng, trước khi yếu tố nguy cơ nhiễm HPV được phát hiện.
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh
Tỷ lệ mắc ung thư vòm họng cao ở các vùng châu Á, Bắc Phi và vùng Bắc Cực, có thể sự liên quan tới chế độ ăn rất nhiều cá và thịt ướp muối ngay từ khi còn nhỏ. Quá trình nấu thực phẩm ướp muối sẽ tạo ra các hóa dưỡng chất, ví như nitrosamine, là dưỡng chất có thể gây ra ung thư.
Tỷ lệ ung thư vòm họng đang suy yếu ở đông nam Trung Quốc và Singapore trong thời gian gần đây có thể một phần là do việc điều chỉnh thói quen ăn uống (suy yếu uống rượu bia, suy yếu tiêu thụ các thực phẩm ủ muối như cá muối, mắm, dưa muối…).
Phòng ngừa lây nhiễm nhiễm HPV (Human Papilloma Virus)
HPV có thể truyền từ người này sang người không tương tự khi tiếp xúc da kề da. yếu tố lây nhiễm lan chủ yếu của HPV là qua vận động tình dục, gồm quan hệ tình dục qua đường bộ phận sinh dục nữ, hậu môn và miệng. HPV có thể lây nhiễm lan ngay cả khi người nhiễm căn bệnh không có dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng, hoặc lây nhiễm lan qua tiếp xúc cơ quan sinh dục mà không có quan hệ tình dục (tuy nhiên tỷ lệ này không thường gặp).
Bất kỳ ai từng có quan hệ tình dục đều có thể mắc phải nhiễm ít nhất một loại HPV sinh dục vào một thời điểm nào đó. nguy cơ lây nhiễm nhiễm HPV cao hơn ở những người có nhiều bạn tình. Ngay cả khi một người trì hoãn sinh hoạt tình dục cho tới khi lập gia đình, hoặc chỉ có một bạn tình, họ vẫn có nguy cơ nhiễm HPV nếu bạn tình của họ từng mắc phải phơi nhiễm.
Tiêm phòng vaccin HPV là công nghệ phòng ngừa tốt nhất cho những căn bệnh do loại virus này gây ra ra, trong số đó có ung thư vòm họng.
Hạn chế quan hệ tình dục bằng miệng, mỗi người chỉ nên có một bạn tình trong cùng một thời điểm.
Nhiễm EBV (Epstein Barr Virus)
Nhiễm EBV rất thường gặp trên toàn thế giới, thường xảy ra ở trẻ nhỏ.
Nhiễm EBV được ghi nhận có sự liên quan tới sự tiến triển của ung thư vòm họng, cũng như một vài u lympho. EBV thường được tìm xuất hiện trong loại ung thư vòm họng không sừng hóa – không biệt hóa. Tuy nhiên, chỉ nhiễm EBV đơn độc thiếu để gây ra ra ung thư vòm họng.
Các yếu tố không tương tự, ví như đột biến gen hoặc thói quen hút nhiều thuốc có thể tác động tới cách cơ thể phản ứng phòng ngừa EBV, từ đó dẫn tới nguy cơ tạo ra và tiến triển ung thư vòm họng.
Tiêm vaccin phòng HPV, không hút thuốc lá, không uống rượu bia, chế độ dinh dưỡng lành mạnh, tránh sử dụng nhiều thực phẩm ướp muối, quan hệ tình dục lành mạnh, hạn chế quan hệ qua miệng, chủ động thăm xét nghiệm sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư vòm họng khi có khuyến nghị của bác sĩ thăm xét nghiệm… là những công nghệ phòng ngừa tốt nhất.
Để đặt lịch xét nghiệm, tầm soát và điều trị ung thư vòm họng tại Hệ thống BVĐK Hưng Thịnh, quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG trung tâm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Nhận biết dấu hiệu ung thư vòm họng và chủ động tầm soát căn bệnh ở thời kỳ sớm, giúp cho điều trị đạt tốt nhất cao nhất, đồng thời giúp cho suy yếu gánh nặng kinh tế và không nên nguy cơ tử vong cho người căn bệnh. Bác sĩ Trần Vương Thảo Nghi nhấn mạnh, khi có triệu chứng thất thường tai mũi họng lâu dần và không tăng cường với các phương pháp điều trị nội khoa thông thường, chúng ta nên thăm xét nghiệm chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp lúc.
