Hướng dẫn chăm sóc người mắc căn bệnh sau mổ ung thư tuyến giáp đúng cách

Chăm sóc người mắc căn bệnh sau mổ ung thư tuyến giáp đúng cách giúp cho người căn bệnh phục hồi nhanh chóng, vết thương mau lành, ngăn ngừa nhiễm khuẩn. Vậy cần phải chăm sóc như thế nào? Cách phòng ngừa ung thư tuyến giáp tái phát ra sao? Bài viết sau đây của thạc sĩ bác sĩ CKII Đoàn Minh Trông, Đơn vị Đầu mặt cổ, địa điểm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM sẽ giải đáp các thắc mắc trên.

Tầm quan trọng của việc chăm sóc người mắc căn bệnh sau thủ thuật ung thư tuyến giáp

Việc chăm sóc người mắc căn bệnh sau thủ thuật ung thư tuyến giáp có vai trò quan trọng trong việc phục hồi của người căn bệnh cũng như ngăn ngừa tái phát sau điều trị.

Hướng dẫn chăm sóc người mắc căn bệnh sau mổ ung thư tuyến giáp chi tiết

Nếu chăm sóc người mắc căn bệnh sau mổ ung thư tuyến giáp không đúng cách có thể tác động xấu tới sức khỏe người căn bệnh. Vì vậy, người căn bệnh cần phải được chăm sóc theo các chế độ sau:

1. Chăm sóc vết mổ

Chăm sóc vết mổ đúng cách giúp cho vết thương mau lành, ngừa nhiễm khuẩn và người căn bệnh phục hồi nhanh hơn. một vài lưu ý khi chăm sóc vết thương vùng cổ sau thủ thuật ung thư tuyến giáp như: (1)

• Vệ sinh vết mổ: thế băng gạc và sát trùng vùng da cổ bằng cồn y tế mỗi ngày. Trong vòng 7 ngày đầu sau thủ thuật hoặc cho tới khi cắt chỉ, người căn bệnh cần phải tránh để vết mổ tiếp xúc trực tiếp với nước và khói bụi.
• Lưu ý khi tắm: bác sĩ thường cho phép người căn bệnh tắm sau 3 – 5 ngày thực hiện thủ thuật. Lúc tắm, người căn bệnh cần phải tránh để nước tiếp xúc trực tiếp vào vết mổ bằng cách dùng khăn che kín vùng cổ. Trường hợp muốn dùng xà phòng để vệ sinh vùng da gần vết mổ, người căn bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ, nhưng mà chỉ nên sử dụng xà phòng dịu nhẹ, không mùi và rửa thật nhẹ nhàng.
• thực hiện quen với cơn đau đớn: sau khi mổ, vùng da cổ thường bầm tím nhẹ trong 7 ngày và cảm giác đau đớn nhẹ không thường xuyên, đôi lúc nếu để lâu 1 tháng. Triệu chứng này hoàn toàn thường thì và cơn đau đớn sẽ thuyên suy giảm theo thời gian.
• Theo dõi vết thương: theo dõi vết mổ hàng ngày để sớm phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng như: đỏ, đau đớn rát, sưng hoặc có mủ chảy ra từ vết mổ. Nếu có các dấu hiệu trên, người căn bệnh phải liên hệ với bác sĩ để được kiểm tra và điều trị sớm.
• giữ an toàn vết mổ: hạn chế chạm tay vào vết thương. Trong 4 tuần đầu tiên sau mổ, khi ho, hắt hơi hoặc tắm vòi hoa sen, người căn bệnh không nên ngửa mặt lên để tránh thực hiện căng vết mổ và gây ra đau đớn. Ngoài ra, người căn bệnh cũng không nên để thú cưng liếm thường cào vào vùng cổ.
• Dưỡng da vùng cổ: sử dụng các loại kem thoa chứa nhiều collagen, peptides và vitamin C giúp cho da nhanh liền sẹo. Tuy nhiên, người căn bệnh nên lựa chọn loại kem dưỡng da không có phẩm màu, hương liệu… để ngừa kích ứng. Người căn bệnh có thể bắt đầu thoa ở tuần thứ 5 sau thủ thuật.

2. Chế độ dinh dưỡng

Người căn bệnh cần phải tuân thủ 10 quy chuẩn dinh dưỡng để chăm sóc người mắc căn bệnh sau mổ ung thư tuyến giáp đúng cách:

• Ăn đủ calo: người căn bệnh nên ăn từ 25–40 kcal/kg cơ thể mỗi ngày. Trường hợp đau đớn rát họng nếu để lâu, gây ra không dễ khăn trong ăn uống, người căn bệnh nên ăn thức ăn lỏng (cháo, súp, sữa,…) và cố gắng nạp ít nhất 50% thực đơn lúc thường thì để tránh gặp phải suy dinh dưỡng.
• Chia khẩu phần thành 8–10 bữa: cách này giúp cho người căn bệnh no lâu, giữ mức năng số lượng ổn định cả ngày dài và hạn chế đau đớn rát cổ do phải ăn quá nhiều trong 1 cữ.
• 190–220gr tinh bột phức hợp mỗi ngày: người căn bệnh nên ưu tiên ăn nhiều thực phẩm giàu hoạt chất chống oxy hóa (trái cây tươi ít đường, rau củ) và tinh bột phức hợp (các loại đậu, hạt, ngũ cốc) thế vì tinh bột nhanh (bánh mì, gạo trắng, trái cây sấy khô…). Từ đó giúp cho người căn bệnh no lâu và ngăn ngừa các hậu quả như: thừa cân, tiểu đường,… vốn có thể thúc đẩy ung thư tái phát.
• 25–38gr hoạt chất xơ mỗi ngày: hoạt chất xơ giúp cho ngăn ngừa táo bón, triệu chứng này rất thường gặp do người căn bệnh phải uống nhiều thuốc kháng viêm sau thủ thuật. Những nguồn hoạt chất xơ dồi dào tốt cho người căn bệnh ung thư tuyến giáp như: các loại củ, rau lá xanh đậm (rau cải), các loại khoai, ngũ cốc nguyên hạt, đậu và hạt.
• 60–70gr protein mỗi ngày: protein giúp cho tăng cường sản xuất collagen, từ đó phục hồi các mô và tăng sinh tế bào mới. Nguồn protein tốt có nhiều trong thịt gia cầm bỏ da, các loại đậu, trứng gà, vịt, cá, thủy hải sản và sữa tách béo.
• 30–40gr hoạt chất béo tốt mỗi ngày: hoạt chất béo tốt (omega 3, 6, 9) có công dụng kháng viêm và ngừa ung thư tái phát. Người căn bệnh bổ sung hoạt chất béo tốt bằng cách sử dụng dầu thực vật, các loại hạt, quả bơ, mỡ cá béo,… thế vì dầu ăn công nghiệp và mỡ gia súc/gia cầm.
• Lựa lựa chọn thực phẩm dễ nuốt: ưu tiên các thức ăn mềm, dễ tiêu hóa như: canh, súp, món hầm, cháo… để suy giảm cảm giác đau đớn rát ở cổ.
• Tiêu thụ i-ốt vừa phải: ăn quá nhiều thường quá ít i-ốt đều thực hiện tăng nguy cơ tái phát ung thư tuyến giáp. Vì vậy, người căn bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về hàm số lượng thích hợp. I-ốt có nhiều trong hải sản, muối tinh chế (có bổ sung i-ốt), các loại rau lá xanh, sữa…
• Uống đủ nước: uống đủ 1.5–2 lít nước để thanh lọc độc tố, tạo thể trạng vận động tốt nhất cho cơ thể và rút ngắn thời gian phục hồi.
• Kiêng thực phẩm cay, nóng và nhiều dầu mỡ: người căn bệnh không nên ăn món ăn nấu sẵn, cay, nóng, chua, lên men hoặc để qua đêm, nhiều dầu mỡ, quá mặn hoặc ngọt, có hoạt chất bảo quản, rượu bia và thực phẩm còn tươi sống (thịt sống, thịt tái, trứng lòng đào…). Đồng thời, việc giữ gìn an toàn vệ sinh thực phẩm cũng đóng vai trò quan trọng. Từ đó ngừa các hậu quả nguy hiểm như: thừa cân – béo phì, rối loạn tiêu hóa, tiểu đường, tăng huyết áp… có nguy cơ kích thích ung thư tái phát.

3. Sinh hoạt và vận động

Sau thủ thuật, người căn bệnh cần phải thế đổi chế độ sinh hoạt để giúp cho vết thương nhanh lành, cơ thể mau phục hồi và ngăn ngừa những hậu quả nguy hiểm. Cụ thể:

• Ngủ đủ giấc: ngủ ít nhất 8 tiếng/ngày, trong những tuần đầu sau thủ thuật, điều này càng quan trọng vì cơ thể cần phải nghỉ ngơi để nhanh phục hồi.
• Vận động nhẹ nhàng: sau thủ thuật, người căn bệnh nên đi dạo trong nhà để khí huyết tuần hoàn, vết thương mau lành.
• Tập chuyển động cổ: sau khi được tháo chỉ (khoảng tầm 7 ngày sau thủ thuật), người căn bệnh có thể tập các bài tập chuyển động cổ nhẹ nhàng (quay sang trái, phải, lên, xuống) để cơ thể thực hiện quen dần với các kích thích chuyển động tại vùng cổ.
• Tập thể thao nhẹ: khi cơ thể đã từng phục hồi (ít nhất 4 tuần sau thủ thuật), người căn bệnh có thể thực hiện một vài bài tập nhẹ nhàng như: yoga, chạy bộ, thể thao nhịp điệu… để gia tăng sức khỏe tổng thể. Lưu ý, người căn bệnh không nên tập những bài tập nâng tạ thường vận động quá mạnh để tránh động vết mổ.

4. Theo dõi sức khỏe

Người căn bệnh nên tự theo dõi sức khỏe của chủ yếu mình, nguy cơ phục hồi còn tùy vào tình trạng và loại thủ thuật đã từng thực hiện. Thời gian phục hồi sau thủ thuật mở cũng như truyền thống sẽ lâu hơn so với các thủ thuật xâm lấn tối thiểu. Đồng thời, sau khi thủ thuật kết thúc, người căn bệnh có thể gặp các hậu quả sau đây:

• Sau thủ thuật, các tuyến cận giáp gặp phải tổn thương dẫn tới số lượng canxi trong máu thấp. Vấn đề này chỉ mang tính hoạt chất tạm thời và được điều trị bằng cách bổ sung canxi trong vài ngày. Các dấu hiệu của tình trạng này gồm có: tê và cảm giác ngứa ngáy ran ở bàn tay, lòng bàn chân và môi; cảm giác như kiến bò trên da; co thắt cơ và chuột rút; lo lắng, đau đớn đầu và trầm cảm.
• Vùng cổ cũng có nguy cơ sưng, có cảm giác cứng và tê ngay sau khi thủ thuật. Tình trạng này thường thì và dần thuyên suy giảm khi vết thương lành hẳn. Khi không gặp không dễ khăn trong việc quay đầu (khoảng tầm 7 ngày), người căn bệnh có thể lái xe, chơi các môn thể thao không tiếp xúc. Bác sĩ vật lý trị liệu thường khuyến cáo người căn bệnh nên thực hiện các bài tập nhẹ nhàng ở vùng cổ và vai sau khi thủ thuật để khôi phục tác dụng vận động.
• Khi cổ còn cứng và đau đớn sau thủ thuật ung thư tuyến giáp, người căn bệnh nên ăn thức ăn mềm và dễ nuốt. Người căn bệnh cần phải ăn trễ và uống bổ sung nước trong và sau bữa ăn tránh tắc nghẽn ở vùng hầu họng.

Cách trở lại cuộc sống hàng ngày sau thủ thuật ung thư tuyến giáp

Chăm sóc người mắc căn bệnh sau mổ ung thư tuyến giáp là một trong những cách giúp cho người căn bệnh trở lại cuộc sống hàng ngày. Đa số người căn bệnh điều trị bằng cách cắt toàn bộ tuyến giáp, cần phải dùng thuốc thế thế tuyến giáp (thyroxine) suốt đời.

Nếu không có sự thế thế này, người căn bệnh cảm xuất hiện không dễ tập trung, mệt mỏi, trầm cảm, thường quên, tăng cân quá mức hoặc không rõ nguyên nhân, da thô, ngứa ngáy, tóc khô, rụng nhiều, cảm giác lạnh chủ yếu ở bàn chân và bàn tay, táo bón, chuột rút cơ, đau đớn khớp, ham muốn tình dục thấp, tần suất kinh nguyệt thường xuyên hơn.

Thuốc thế thế hormone tuyến giáp nhỏ và dễ uống. Bác sĩ sẽ kiểm tra mức hormone giáp trong máu thường xuyên và điều chỉnh liều số lượng thyroxine cho tới khi đạt tình trạng phù hợp với người căn bệnh.

một vài hậu quả có thể gặp sau mổ

Trong quá trình chăm sóc người mắc căn bệnh sau mổ ung thư tuyến giáp, người thân nên để ý vì người căn bệnh rất dễ gặp những hậu quả tiêu cực mối liên quan tới giọng nói, hệ bạch huyết và nồng độ canxi, cụ thể: (2)

1. thế đổi giọng nói

thủ thuật ung thư tuyến giáp có thể tác động tới các dây thanh quản, dẫn tới thế đổi giọng nói. hậu quả này thường tạm thời và giọng nói được phục hồi sau 2 – 4 tuần. Tuy nhiên, trong một tỷ lệ, thay đổi giọng nói có thể nếu để lâu lâu hơn 1 tháng. Lúc này, các triệu chứng có thể gồm có: giọng trầm khàn, yếu hoặc mất kiểm soát cao độ. Nếu gặp các triệu chứng nói trên, người căn bệnh nên tới gặp bác sĩ để được kiểm tra sớm.

2. Thiếu hormone tuyến giáp

Sau thủ thuật ung thư tuyến giáp, nếu toàn bộ tuyến giáp của người căn bệnh đã từng được loại bỏ, cơ thể sẽ không thể sản xuất đủ hormone thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3), gây ra suy giáp (hypothyroidism). Triệu chứng có thể gồm có: mệt mỏi, tăng cân, da khô, sa sút trí nhớ và trầm cảm. Để khôi phục lại nồng độ hormone, người căn bệnh phải tái kiểm tra định kỳ và dùng thuốc thế thế hormone tuyến giáp theo chỉ định của bác sĩ. (3)

3. Nồng độ canxi trong máu thấp

Sau thủ thuật ung thư tuyến giáp, nồng độ canxi trong máu có thể hạ thấp do tổn thương tuyến cận giáp (một tuyến nhỏ nằm bên trong tuyến giáp), nơi sản xuất hormone điều chỉnh hàm số lượng canxi trong cơ thể. Từ đó gây ra tụt canxi huyết (hypocalcemia), gồm có các triệu chứng: cảm giác tê bì chân tay, chuột rút và co giật cơ bắp.

Trong trường hợp nghiêm trọng, tụt canxi huyết có thể gây ra rối loạn nhịp tim. Khi xuất hiện các triệu chứng nói trên, người căn bệnh có thể dùng thuốc bổ sung canxi và vitamin D để giữ cân bằng mức canxi trong cơ thể.

4. Phù bạch huyết

Phù bạch huyết là một hậu quả tương đối ít gặp sau thủ thuật ung thư tuyến giáp. Tình trạng này xảy ra khi các tia bạch huyết xung quanh tuyến giáp gặp phải tổn thương trong quá trình thủ thuật, hoạt chất lỏng có thể tích tụ và gây ra phù ở cổ.

Các triệu chứng gồm có: cảm giác không dễ chịu hoặc đau đớn ở cổ, sưng cổ và có thể gặp không dễ khăn trong việc nuốt hoặc hít thở. Nếu nghi ngờ chủ yếu mình gặp phải phù hạch bạch huyết, bạn nên liên hệ với bác sĩ để được kiểm tra và điều trị sớm. Trong một tỷ lệ, có thể cần phải thêm thủ thuật để gia tăng tình trạng sưng phù.

5. Nhiễm trùng vết thương

Không riêng gì thủ thuật ung thư tuyến giáp, nhiễm trùng vết thương là hậu quả có thể xảy ra sau bất kỳ thủ thuật nào. Triệu chứng của vết thương nhiễm trùng gồm có: đỏ rát, sưng đau đớn, mưng mủ ở vết mổ; đôi lúc kèm theo sốt và cảm giác mệt mỏi hơn thường thì.

Nếu có bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào nói trên, bạn cần phải liên hệ với bác sĩ để tránh để tình trạng nhiễm trùng thêm nghiêm trọng. Lúc này, phương pháp điều trị thường là dùng thuốc kháng sinh, giữ an toàn và chăm sóc vết thương cẩn thận.

Cách phòng ngừa ung thư tuyến giáp tái phát sau thủ thuật

Để ngừa ung thư tuyến giáp tái phát, việc đầu tiên là loại bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp, các tế bào gặp phải tác động và các hạch bạch huyết. (4)

Đặc biệt, với người căn bệnh ung thư tuyến giáp thể biệt hóa di căn hạch, cần phải thủ thuật khử toàn bộ tuyến giáp và vét hạch cổ. Sau thủ thuật, việc điều trị bằng iod 131 rất quan trọng trong việc suy giảm nguy cơ ung thư tuyến giáp tái phát tại chỗ.

Sau khi kết thúc điều trị, người căn bệnh nên tái kiểm tra khoảng tầm 3-6 tháng/lần tại các đơn vị Đầu Mặt Cổ uy tín. Người căn bệnh được chỉ định chụp X-quang, xạ hình phát hiện di căn, định số lượng hormon tuyến giáp để có thể theo dõi diễn tiến của căn bệnh và điều trị sớm.

Về chế độ dinh dưỡng, người căn bệnh từng gặp phải ung thư tuyến giáp cần phải ăn đầy đủ hoạt chất dinh dưỡng và đúng bữa. Người căn bệnh có thể ăn uống theo sở thích nhưng mà phải đảm giữ an toàn sinh an toàn thực phẩm và lựa chọn thực phẩm giàu canxi.

Ngoài ra, cần phải tránh thức ăn cay, nóng, dầu mỡ và những hoạt chất kích thích tim mạch (rượu, bia, cà phê). Trong một tỷ lệ, người căn bệnh gặp phải hạ canxi máu sau khi mổ tuyến giáp, nên trao đổi với bác sĩ để theo dõi và điều trị tình trạng này.

Đơn vị Đầu Mặt Cổ, BVĐK Hưng Thịnh TP.HCM quy tụ hệ thống chuyên gia đầu ngành, bác sĩ nhiều kinh nghiệm trong tư vấn, thăm kiểm tra, điều trị và chăm sóc toàn diện cho người căn bệnh ung thư vùng đầu cổ (ung thư vòm hầu, ung thư vùng hốc miệng, ung thư vùng hốc mũi…); các căn bệnh lành tính ở đầu mặt cổ; căn bệnh lành tính và ác tính của tuyến nước bọt, tuyến giáp.

Đơn vị Đầu Mặt Cổ được đầu tư nhiều trang thiết gặp phải tiên tiến phối hợp quy trình điều trị tiên tiến, là địa chỉ chăm sóc sức khỏe toàn diện, giúp cho người căn bệnh nhanh phục hồi và gia tăng tin cậy sống.

Chăm sóc người mắc căn bệnh sau mổ ung thư tuyến giáp đúng cách gồm có việc chăm sóc vết mổ tốt; chế độ dinh dưỡng thích hợp; sinh hoạt và vận động với tần suất phù hợp và theo dõi sức khỏe thường xuyên. Có vậy, người căn bệnh mới phục hồi nhanh, ít gặp hậu quả nguy hiểm và suy giảm nguy cơ tái phát.