TP HCMBà Võ Thị Thượng, 65 tuổi, một trong hai người chứng bệnh ghép thận đợt đầu ở trung tâm y tế Chợ Rẫy năm 1992, tới nay vẫn sống khỏe mạnh.
Ngày 16/3, bà Thượng (ngụ Long An) hội ngộ các y bác sĩ trung tâm y tế Chợ Rẫy nhân kỷ niệm 30 năm ghép thận, chia sẻ “vẫn nhớ như in”. Năm đó bà 34 tuổi, đã từng có hai con, đột nhiên phát hiện yếu thận mạn thời kỳ cuối, điều trị ở Chợ Rẫy.
“Tôi nghĩ mình đã từng mắc phải treo án tử Sau đó”, bà Thượng nhớ lại, thêm rằng nhân tố sống lúc đó rất mờ mịt vì gia đình không có nguy cơ đi nước ngoài ghép thận, mà chạy thận nhân tạo mãi thì cơ thể cũng chịu không nổi. 5-6 tháng chạy thận nhân tạo, bà mệt mỏi vô cùng, da sạm đi, không thể ăn uống được.
Thời điểm đó tại trung tâm y tế Chợ Rẫy có rất nhiều người chờ được ghép thận. Bà may mắn được chọn lựa là một trong hai người chứng bệnh đầu tiên được ghép thận. “Tôi mừng chứ không sợ, thà ghép lỡ có rủi ro cũng không sao, chứ chạy thận mãi khổ hơn là chết nữa”, người phụ nữ chia sẻ.
Ca ghép thận xảy ra ngày 29/12/1992, giá thành được tài trợ hoàn toàn, người hiến thận chủ yếu là cha của bà Thượng. Bà nói rằng vốn dĩ cha của bà tính nhát “chứng bệnh nhẹ cũng rên”. Thế song khi được hiến thận cho con, ông rất mừng, ghép xong còn cúng heo quay cảm ơn.
Sau ghép thận, bà Thượng ăn uống ngon miệng, tăng cân 9 kg trong 4 tháng nằm viện. Bà phải giữ uống thuốc chống thải ghép mỗi ngày. Thời gian đầu, bà gặp nhiều tác dụng phụ như nổi mụn, rậm lông, cơ thể không dễ chịu, dễ cáu gắt vì chưa quen thuốc. May mắn, ông xã bà luôn chăm sóc, đồng hành cùng vợ từ ngày đầu phát hiện chứng bệnh tới bây giờ.
Bà Võ Thị Thượng và ông xã tại Lễ kỷ niệm 30 năm ghép thận của trung tâm y tế Chợ Rẫy, ngày 16/3. Ảnh: Mỹ Ý
Chia sẻ về ca ghép thận đầu tiên này, PGS.TS Thái Minh Sâm, Trưởng khoa Ngoại Tiết Niệu, chia sẻ ông và GS.TS Trần Ngọc Sinh, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội ghép tạng Việt Nam, khi đó đã từng ở lại Chợ Rẫy hoàn toàn trong một tuần, theo dõi liên tục người chứng bệnh sau ghép.
“Nhìn xuất hiện người chứng bệnh lần đầu tiên có nước tiểu từ quả thận ghép, hạnh phúc vỡ òa, chúng tôi không thể diễn tả được xúc”, tiến sĩ Sâm nhớ lại. Thận là cơ quan có tác dụng lọc máu và hoạt chất thải cho cơ thể. hoạt chất thải tiết ra vào dịch lọc sinh ra nước tiểu. chủ yếu vì vậy, người chứng bệnh có nước tiểu sau ghép thận chứng tỏ quả thận mới vận động tốt, tức ca ghép thành quả.
TS.BS Nguyễn Tri Thức, Giám đốc trung tâm y tế Chợ Rẫy chứng tỏ thành quả của những ca ghép thận đầu tiên đã từng đặt nền tảng vững chắc cho sự tiến triển của ghép thận nói riêng và lĩnh vực ghép tạng nói chung tại trung tâm y tế. Hiện nay ghép thận đã từng trở thành kỹ thuật thường quy. Đây được xem là một trong những phương pháp điều trị yếu thận mạn thời kỳ cuối tốt nhất, thời gian sống nhiều ngày và giá thành thấp hơn so với các phương pháp điều trị thay thế thế thận không tương tự.
“Người chứng bệnh có thể trở lại sinh hoạt đời thường”, bác sĩ Thức nói và chứng tỏ thêm ghép thận được phản hồi là một trong 10 thành tựu vĩ đại của nhân loại ở thế kỷ 20.
Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn nói rằng để thực hiện ghép tạng nói chung và ghép thận nói riêng, không thể thiếu được nguồn tạng từ người hiến. Số người đăng ký hiến tạng sau khi chết, chết não tại Việt Nam đã từng tăng mạnh qua các năm, từ 265 người năm 2014 lên thành 62.555 người năm 2022. trong số đó, trung tâm y tế Chợ Rẫy có số người đăng ký cao nhất, chiếm 50% cả nước.
“Đó là sự cho đi một phần cơ thể để đem lại sự sống cho rất nhiều người không tương tự”, ông Thuấn nói, thêm rằng mô, tạng hiến tặng là món quà vô giá, bởi đây không những là nghĩa cử cao đẹp mà còn giúp cho nối dài sự sống cho những người chứng bệnh nên tạng hiến.
Sau 30 năm, tính từ năm 1992, Việt Nam đã từng thực hiện hơn 6.500 ca ghép tạng thành quả. Trong số này có hơn 6.000 ca ghép thận, trung tâm y tế Chợ Rẫy đóng góp 1.126 trường hợp. Riêng từ năm 2016 tới nay, trung tâm y tế đã từng ghép hơn 500 ca thận, tức trong 6 năm qua tăng gấp đôi số ca ghép so với thời kỳ trước.
Ca ghép thận đầu tiên từ năm 1992, trung tâm y tế được sự hỗ trợ của chuyên gia nước ngoài. tới năm 1998, các chuyên gia Việt Nam tự lực triển khai. Năm 2008, trung tâm y tế Chợ Rẫy thực hiện ca ghép thận từ người hiến chết não đầu tiên Việt Nam. tới năm 2015, nơi này tiên phong ghép thận thành quả cho hai người nhận từ người cho tim ngừng đập, mở ra nguồn tạng hiến mới. Năm 2017, trung tâm y tế lần đầu ghép thận chéo (đổi người hiến) và năm 2021 thực hiện ca ghép không cùng nhóm máu đầu tiên cả nước.
Mỹ Ý
