Nước ối giữ vai trò quan trọng trong giữ sự sống và giữ gìn sự tiến triển của thai nhi khi nằm trong bụng mẹ. Vì thế, tương đối nhiều mẹ bầu hoang mang, lo lắng khi được bác sĩ thông báo thai kỳ gặp phải thiểu ối. Có những nguyên nhân nào gây nên nên tình trạng này và dấu hiệu nào để mẹ sớm nhận biết?
Sơ lược về nước ối
Nước ối là một hoạt chất lỏng màu trong suốt, xuất hiện từ ngày thứ 12 sau khi thụ thai. Khi thai nhi còn nằm trong tử cung của mẹ, thai nhi sẽ nằm trong túi ối và được bao quanh bởi nước ối. Trong nước ối chứa các thành phần quan trọng như hoạt chất dinh dưỡng, hormone và kháng thể ngăn ngừa nhiễm trùng.
Nước ối giữ nhiều vai trò vô cùng quan trọng với thai nhi. Đây chủ yếu là môi trường giúp cho thai nhi giữ sự sống và tiến triển khỏe mạnh trong suốt thai kỳ. Nước ối giúp cho giữ an toàn thai nhi tránh khỏi những tổn thương, va đập bên ngoài; tạo nên môi trường vô khuẩn để giữ an toàn thai nhi khỏi nhiễm trùng; đem lại dinh dưỡng, giúp cho thai nhi ổn định thân nhiệt, tiến triển hài hòa và bình chỉnh ngôi thai.
Khi mẹ bước vào thời kỳ chuyển dạ sắp sinh, nước ối giúp cho cổ tử cung xóa mở tốt hơn, thai nhi đơn giản di chuyển qua ống sinh nhờ hoạt chất thoa trơn thành bộ phận sinh dục nữ có trong nước ối.
số lượng nước ối trong bụng mẹ sẽ tăng dần theo số tuần tuổi của thai nhi, đạt mức cao nhất vào tuần thứ 36 của thai kỳ, tầm khoảng 1000ml. Sau đó số lượng nước ối sẽ suy yếu dần cho tới ngày dự sinh để sắp cho quá trình chuyển dạ.
Thiểu ối là như nào?
Thiểu ối thường thiếu ối (y khoa gọi là Oligohydramnios) là tình trạng nước ối ít hơn so với mức sinh lý thông thường, khi chỉ số AFI (chỉ số nước ối) nhỏ hơn 5cm (chỉ số thông thường là 5-25cm), chỉ số MPV (túi dọc tối đa) nhỏ hơn 2cm và màng ối còn nguyên vẹn. Thiểu nước ối nghiêm trọng nhất khi chỉ số AFI nhỏ hơn 3cm.
Thống kê cho xuất hiện, thiếu ối tác động tới 4% tổng số ca mang thai, 12% với các ca mang thai quá ngày dự sinh. Tình trạng thiếu nước ối có thể xảy ra bất kỳ lúc nào trong thai kỳ, song thường thấy nhất vào tam cá nguyệt thứ ba (3 tháng cuối). Nguy cơ sẽ tăng lên với mẹ bầu quá ngày dự sinh ít nhất 2 tuần. Thiểu ối xảy ra càng sớm thì nguy cơ tác hại nghiêm trọng với thai nhi càng cao. (1) (2)
Dấu hiệu thiếu ối là như nào?
Mẹ bầu có thể tự nhận biết tình trạng thiếu nước ối khi xuất hiện chu vi vòng bụng tăng muộn không tương đương với tuổi thai, thai suy yếu cử động hoặc cử động yếu, có lúc thai máy đạp khiến cho bụng mẹ đau đớn. Đây là hiệu ứng của việc thiếu nước ối, các vận động của thai nhi tác động trực tiếp lên thành tử cung tạo thành nên các cơn đau đớn co thắt.
Khi kiểm tra thai, bác sĩ sờ xuất hiện thai nhi nằm sát ngay da bụng, không cảm xuất hiện có nước ối sẽ chỉ định tiến hành siêu âm để phản hồi chuẩn xác số lượng nước ối. Siêu âm được xem là cách chẩn đoán tình trạng thiểu ối chuẩn xác nhất. Thông qua siêu âm, bác sĩ cũng phản hồi được các không thông thường không không khác mối quan hệ tới không thông thường sự tiến triển của thai nhi, tư thế thai nhi, không thông thường ở dây rốn…
Nguyên nhân gây nên thiểu ối
Nước ối được tạo thành từ 3 nguồn gốc là cơ thể mẹ, thai nhi và màng ối. Bất kỳ không thông thường nào ở một trong ba nguồn gốc đều có thể tác động tới số lượng nước ối trong bụng mẹ. Thông thường, bác sĩ sẽ thăm kiểm tra và kiểm tra để loại trừ nguyên nhân gây nên thiếu nước ối do vỡ ối hoặc rò rỉ nước ối ra bên ngoài. Chỉ khi chắc hẳn loại trừ được hai nguyên nhân này mới nghĩ tới các nguyên nhân không không khác. (3)
1. Nguyên nhân từ phía mẹ
Mẹ bầu có các yếu tố nguy cơ sau dễ gặp phải thiếu ối hơn so với thông thường, gồm:
- Mắc các căn bệnh lý về gan, thận, tăng huyết áp, tiền sản giật… tác động tới công dụng của nhau thai và công dụng tái tạo nước ối.
- Sử dụng các loại thuốc như thuốc ức chế tổng hợp Prostaglandin, thuốc ức chế men chuyển hoặc thuốc chống viêm không steroid khi mang thai.
- thực đơn uống kém, không đem lại đủ các hoạt chất dinh dưỡng cần phải thiết.
- Uống ít nước, thiếu 2 lít nước mỗi ngày.
- lao động quá sức và nghỉ ngơi không thích hợp.
2. Nguyên nhân từ phía thai nhi
Tình trạng thiểu ối có thể mối quan hệ tới các vấn đề không thông thường ở thai nhi như sau:
- Thai muộn tăng trưởng hoặc thai quá ngày dự sinh.
- Thai gặp phải dị tật bẩm sinh, nhất là những dị tật ở thận và đường tiết niệu.
- Nhiễm trùng bào thai, thai chết lưu.
3. Nguyên nhân từ phía các phần phụ của thai
gồm những vấn đề ở nhau thai – nơi đem lại dinh dưỡng và oxy cho thai nhi qua dây rốn, song thai hoặc đa thai có chung một bánh nhau, hội chứng truyền máu song thai…
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp thiểu ối song không rõ nguyên nhân. Vì thế, mẹ bầu thuộc các nhóm nguy cơ nói trên cần phải chủ động theo dõi sức khỏe của chủ yếu mình và thai nhi trong bụng. Khi nhận xuất hiện thai nhi cử động yếu hoặc có dấu hiệu lạ, mẹ cần phải thăm kiểm tra ngay để được bác sĩ kiểm tra và can thiệp sớm.
Thiểu ối có nguy hiểm không?
Thiểu ối xảy ra ở tuổi thai càng nhỏ thì nguy cơ tác hại càng nguy hiểm. với mẹ bầu có chẩn đoán thiếu ối trong 3 tháng cuối vẫn có thể sinh con an toàn và khỏe mạnh, tuy nhiên vẫn tồn tại nguy cơ thai muộn tăng trưởng, dây rốn gặp phải đè nén và nguy cơ phải mổ bắt thai.
Nếu tình trạng nước ối ít được phát hiện trước tuần thứ 28 của thai kỳ sẽ có các nguy cơ lớn hơn như sảy thai, thai chết lưu, sinh non hoặc gặp phải dị tật bẩm sinh tác động tới sự tiến triển thể hoạt chất và trí tuệ trong tương lai.
Chẩn đoán thiểu ối như thế nào?
Việc chẩn đoán tình trạng thiểu ối được dựa trên các dấu hiệu lâm sàng như bụng nhỏ không tương đương với tuổi thai, sờ xuất hiện các phần của thai ngay sát da bụng và kiểm tra lâm sàng xuất hiện màng ối còn nguyên vẹn. Bác sĩ cũng sẽ hỏi thăm các triệu chứng khí hư, són tiểu để phân biệt hiện tượng rò rỉ nước ối, vỡ ối trước đó.
Để chẩn đoán chuẩn xác hơn, bác sĩ có thể chỉ định mẹ tiến hành siêu âm hoặc xét nghiệm chọc dò nước ối, xác định chỉ số AFI nếu nhỏ hơn 5cm là thiếu nước ối, nếu nhỏ hơn 3cm là cạn ối. Siêu âm cũng giúp cho kiểm tra sự tiến triển và phát hiện các không thông thường hình thái, cơ quan của thai nhi.
Ngoài ra, mẹ bầu có thể tiến hành thêm xét nghiệm miễn dịch, siêu âm tim, siêu âm màu Doppler, monitor sản khoa… trong trường hợp nghi ngờ thai muộn tiến triển trong lòng tử cung. Dựa trên kết quả chẩn đoán mà bác sĩ sẽ tư vấn quy trình điều trị phù hợp.
Phương pháp điều trị thiểu ối ở mẹ bầu
Thông thường, tình trạng có ít nước ối trong tử cung được chẩn đoán qua siêu âm ở những lần kiểm tra thai định kỳ. Vì thế, mẹ bầu cần phải tuân thủ chặt chẽ lịch kiểm tra thai được bác sĩ chỉ định để phát hiện tình trạng thiếu ối sớm nhất.
Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ có hướng dẫn điều trị phù hợp để giữ gìn an toàn cho mẹ và thai nhi. Cân nhắc truyền dịch vào túi ối để giữ số lượng nước ối cần phải thiết, giữ gìn nuôi sống và sự tiến triển khỏe mạnh cho thai nhi. (4)
Trường hợp thiếu ối ở tam cá nguyệt thứ nhất (3 tháng đầu), cần phải xác định chuẩn xác nguyên nhân khiến cho nước ối ít là do mẹ thường do phôi thai để điều trị nguyên nhân một cách triệt để. Phần lớn các trường hợp thiếu nước ối ở thời kỳ này tới từ nguyên nhân căn bệnh lý của người mẹ. Cân nhắc buộc chấm dứt thai kỳ trong trường hợp cần phải thiết.
Trường hợp thiểu nước ối ở tam cá nguyệt thứ hai (3 tháng giữa), cũng cần phải xác định nguyên nhân gây nên thiếu ối. Nếu nguyên nhân tới từ phía thai nhi sẽ buộc chấm dứt thai kỳ ngay lập tức. Trong thời gian này mẹ sẽ cần phải siêu âm theo dõi mỗi 1-2 lần/tuần. Cân nhắc sử dụng thuốc trưởng thành phổi khi thai nhi được 34 tuần tuổi để giữ tới khi sinh.
Trường hợp thiểu ối ở tam cá nguyệt thứ ba (3 tháng cuối), mẹ bầu cần phải thăm kiểm tra thai thường xuyên hơn theo chỉ định của bác sĩ để được theo dõi chặt chẽ. Nếu thiểu ối nặng, mẹ phải nhập viện để truyền dịch vào túi ối. Có thể sử dụng thêm thuốc trưởng thành phổi. Khi thai nhi được 37 tuần, đã từng đủ trưởng thành hoặc đã từng dùng đủ thuốc trưởng thành phổi, bác sĩ sẽ xem xét khởi phát chuyển dạ để kết thúc thai kỳ hoặc mổ lấy thai.
Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống khu vực y tế Đa khoa Hưng Thịnh quy tụ hệ thống chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, sở hữu hệ thống máy siêu âm tiên tiến như máy siêu âm hình thái học 3D, 4D, siêu âm màu Doppler, siêu âm thế hệ mới nhất Voluson E10…; liên kết chặt chẽ cùng nhiều chuyên khoa trong khu vực y tế như Trung tâm Sơ sinh, Trung tâm Tim mạch, Trung tâm Xét nghiệm, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh… phát hiện sớm những không thông thường trong thai kỳ, can thiệp xử trí sớm và tốt nhất, giữ an toàn an toàn cho cả mẹ và thai nhi.
Đặc biệt, Trung tâm Sản Phụ khoa còn triển khai đa loại dịch vụ thai sản cho mẹ bầu như gói thai sản trọn gói, sinh con trọn gói, thai sản theo yêu cầu… với đầy đủ các mốc kiểm tra thai và tầm soát dị tật thai nhi quan trọng như Double Test, Triple Test, NIPT… giúp cho mẹ yên tâm tận hưởng thai kỳ khỏe mạnh, sinh nở an toàn, mẹ tròn con vuông.
Để tìm hiểu thêm các gói thai sản và sinh con tại Hệ thống khu vực y tế Đa khoa Hưng Thịnh, mẹ vui lòng liên hệ tới:
HỆ THỐNG khu vực y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Chăm sóc mẹ bầu gặp phải thiểu ối như thế nào?
kèm theo việc tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, mẹ bầu có thể sử dụng các cách sau đây để khắc phục nhanh chóng tình trạng nước ối ít, gồm:
- Uống nhiều nước, tăng 1-2 lít nước vào số lượng nước uống ngày ngày để nâng cao việc ít nước ối. Uống nhiều nước cũng giúp cho nâng cao tuần hoàn nhau thai và tử cung.
- Bổ sung các loại trái cây nhiều nước, có hàm số lượng nước cao như dưa hấu, dưa chuột, cà chua, cần phải tây…
- Xây dựng và sử dụng chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung đầy đủ hoạt chất dinh dưỡng cho thai nhi thông qua nước ối. Nhất là vào 3 tháng cuối thai nhi sẽ thường xuyên nuốt nước ối, do đó chế độ dinh dưỡng khoa học sẽ giúp cho bé tiến triển toàn diện và tăng vị giác tốt hơn.
- Tránh sử dụng các loại thực phẩm gây nên mất nước như cà phê, râu ngô… Mẹ cũng tránh uống rượu bia bởi không những tiến hành thiếu nước ối mà còn tác động tới sự tiến triển ống thần kinh của thai nhi.
- tập thể dục thể thao thể thao thường xuyên, giúp cho mẹ tăng cường sức đề kháng, tăng lưu số lượng máu tuần hoàn trong tử cung và nhau thai. Mẹ có thể tham khảo các bộ môn nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội…
- Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, hạn chế các vận động mạnh.
- Khi ngủ mẹ nên nằm nghiêng sang bên trái vì ở tư thế này máu sẽ tuần hoàn tốt hơn, hệ tuần hoàn của thai nhi được chảy tốt hơn, nhờ đó cũng nâng cao tình trạng thiểu ối.
- Mẹ cũng cần phải thường xuyên quan sát và theo dõi cử động thai, phát hiện sớm việc thai cử động yếu để thăm kiểm tra sớm và can thiệp sớm.
Phòng ngừa tình trạng thiểu ối bằng cách nào?
Cách tốt nhất để phòng ngừa thiểu ối khi mang thai là mẹ cần phải lên kế hoạch điều trị triệt để hoặc ổn định các căn bệnh lý nếu có trước khi mang thai, kiểm tra tiền hôn nhân, kiểm tra tiền sản để được bác sĩ hướng dẫn kế hoạch sắp mang thai khoa học.
Khi mang thai, mẹ cần phải tuân thủ chặt chẽ lịch kiểm tra thai định kỳ để được theo dõi thai kỳ chặt chẽ, phát hiện sớm và điều trị sớm tình trạng thiếu nước ối để tránh những điều bất trắc xảy ra trong thai kỳ.
Lưu ý!!! Các mốc kiểm tra thai quan trọng mẹ bầu cần phải ghi nhớ
Hy vọng những thông tin Vừa rồi đã từng giúp cho mẹ bầu hiểu rõ thiểu ối là như nào, từ đó biết cách chăm sóc thai kỳ khỏe mạnh và an toàn. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc quan tâm nào, mẹ có thể liên hệ tới hotline Hệ thống khu vực y tế Đa khoa Hưng Thịnh để được các chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi hỗ trợ!
