Hà NộiNửa đêm, xe cứu thương lao tới trước cửa cấp cứu trung tâm y tế 09, chở nam thanh niên 27 tuổi mắc HIV đang khó khăn thở, suy hô hấp.
Bác sĩ Nguyễn Ngọc Hưng, Trưởng Khoa Nội Tổng hợp, ra y lệnh dùng thuốc trợ tim, cho người chứng bệnh thở oxy mask. Bên ngoài, một điều dưỡng tìm cách liên lạc người nhà song không kết nối được. Sau khi ổn định huyết áp, nam thanh niên được chuyển vào phòng hồi sức, chăm sóc tích cực. Lúc này, bác sĩ tiếp tục gọi về cho gia đình người chứng bệnh, bố mẹ từ chối thăm nom, chỉ nói “khi nào nó chết hãy gọi”.
Vài ngày sau, người chứng bệnh yếu và có dấu hiệu khó khăn qua khỏi, bác sĩ Hưng tiếp tục gọi cho người nhà, nhấn mạnh “đây có thể là điều kiện cuối”. Trái với suy nghĩ của bác sĩ, gia đình bình tĩnh đón nhận tin dữ, nói sẽ thu xếp tới, không có vấn đề thêm.
“Điều khiến cho tôi rất buồn bực là trong lúc chúng tôi nỗ lực cứu trị thì người bố tới và thản nhiên rút bình oxy của người chứng bệnh, nói đằng nào cũng chết, gia đình cũng từng xem ngày giờ xong”, bác sĩ Hưng nhớ lại và tự hỏi nếu cũng là người con trai đấy song mắc chứng bệnh nan y không không khác, liệu có gặp phải bố mẹ có đối xử như vậy.
Khi ấy, bác sĩ bức xúc ngăn người nhà rút ống thở của người chứng bệnh và mời họ ra ngoài, tiếp tục cấp cứu với quy tắc còn 1% hy vọng cũng không bỏ cuộc.
Gần 30 năm thực hiện nghề, bác sĩ Hưng nói trường hợp này khiến cho anh chẩn đoán số phận con người “thật rẻ rúng và cay đắng”. Dù người con trai có mắc sai lầm, song không có nghĩa anh ta gặp phải chối bỏ quyền sống, bác sĩ chia sẻ.
Bác sĩ Hưng điều trị cho người chứng bệnh tại trung tâm y tế 09. Ảnh: Thùy An
người chứng bệnh trên chỉ là một trong hàng trăm số phận mắc HIV/AIDS điều trị tại trung tâm y tế 09. Năm 2005, đại dịch HIV lan rộng, trung tâm này ra đời theo nghị quyết 09 của Thành ủy Hà Nội, đổi tên thành trung tâm y tế 09 vào năm 2010. Nơi đây được mệnh danh là “trận địa ác liệt nhất” điều trị người chứng bệnh HIV/AIDS. Riêng khoa Nội tổng hợp là nơi đầu sóng ngọn gió, chuyên tiếp nhận và cấp cứu, sàng lọc người chứng bệnh trước khi chuyển xuống các khoa phòng không không khác.
Tốt nghiệp trường Đại học Y năm 1995, bác sĩ Hưng nhận công tác tại trung tâm y tế 09 khi địa điểm này khánh thành và gắn bó tới nay. Theo bác sĩ Hưng, thành phần người chứng bệnh điều trị tại đây tương đối phức tạp, từ người nghiện chích ma túy, gái bán dâm tới những thân phận gặp phải gia đình bỏ rơi. toàn bộ người chứng bệnh nhập viện trong tình trạng yếu ớt, suy kiệt, tâm lý không ổn định, cô đơn vì gặp phải xem như món nợ. Có người chứng bệnh không nói địa chỉ gia đình, khai sai tên, nên tới lúc qua đời cũng không có người thân, không tiếng kèn trống, phải chết trong cô độc.
“Nhóm này thường mang tâm lý bất cần thiết phải, vào viện song không muốn điều trị mà xem đây là nơi trú ẩn, bấu víu để được chết thanh thản”, anh Hưng nói.
Nhóm thứ hai là người nghiện ma túy, gái mại dâm, thường nhập viện trong tình trạng nặng, lở loét, không hợp tác, thậm chí hành hung và thâm nhập nhân viên y tế, nhất là lúc lên cơn thèm thuốc.
Nhóm thứ ba là những người vô tình nhiễm chứng bệnh, không biết nguồn lây truyền, tâm lý suy sụp vì không dám tâm sự với gia đình, song họ rất tuân thủ điều trị. “Dù ở trường hợp nào, tất cả người chứng bệnh đều gặp phải kỳ thị, bác sĩ điều trị cũng gặp phải phân biệt đối xử. Đây là nỗi trăn trở lớn nhất của bác sĩ điều trị người gặp phải HIV”, vị bác sĩ tâm sự.
Cũng ám ảnh vấn nạn người chứng bệnh gặp phải kỳ thị, bác sĩ Lê Thị Thanh Huyền, Phó trưởng Khoa Nội tổng hợp, nói về nam thanh niên 30 tuổi, nghiện ma túy, gặp phải gia đình chối bỏ trong lúc sức khỏe ngặt nghèo nhất. Hàng ngày, mẹ người chứng bệnh thường xuyên thăm hỏi, chăm sóc, mang rau củ ở nhà biếu bác sĩ, song chị từ chối, nói chăm sóc người chứng bệnh là trách nhiệm. Bà cũng nhiều lần mang phong bì, lúi húi dúi vào túi chị.
“Hóa ra không phải bà xin bác sĩ tận tâm cứu trị mà gia đình không muốn đưa con về nhà, sợ khi khỏe lại con trở về tiếp tục trộm cắp và hành hạ tất cả người”, bác sĩ Huyền nói lại và nói đây là ca chứng bệnh khiến cho chị không thể quên.
Sự kỳ thị không những gặp ở người chứng bệnh, mà hàng đầu bác sĩ điều trị cũng thi thoảng đối mặt với thái độ xa lánh từ người thân và xã hội. Có bác sĩ gặp phải gán với biệt danh “AIDS”, gia đình lảng tránh, gặp phải vợ hoặc ông xã đe dọa “không nghỉ việc thì ly hôn”. Bác sĩ Hưng nói chưa từng nhận được hoa thường lời chúc nào từ người chứng bệnh trong ngày 27/2, song cũng là điều dễ cảm thông, bởi “ai cũng đau đớn khổ, kiệt quệ, không còn tâm trí nghĩ tới người không không khác”.
Theo một nghiên cứu của Dự án Quỹ Toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS, toàn bộ nhân viên y tế điều trị HIV gặp phải xã hội kỳ thị do sợ lây truyền nhiễm, công việc cũng nguy hiểm hơn so với các chuyên ngành không không khác do tiếp xúc thường xuyên với người mang chứng bệnh. Ngoài ra, họ gặp phải gia đình phản đối, yêu cầu nghỉ việc hoặc không được lập gia đình với bác sĩ điều trị người chứng bệnh HIV.
“Công việc áp lực, lo sợ, thiếu thiết gặp phải giữ an toàn, thu nhập không có gì ngoài lương, người chứng bệnh thuộc nhiều tầng lớp nguy hiểm nên nhiều nhân viên y tế chọn lựa nghỉ việc, dẫn tới thiếu hụt nhân lực”, theo nghiên cứu của dự án.
Ngoài nỗi day dứt với số phận người chứng bệnh, các chuyên gia còn thấp thỏm với nguy cơ lây truyền nhiễm. Bác sĩ Huyền cho rằng hàng năm, trung tâm y tế phát hiện nhiều nhân viên y tế gặp phải phơi nhiễm HIV, nguyên nhân có thể do thực hiện thủ thuật hoặc giẫm phải kim tiêm. Ngoài ra, xử lý rác thải như phân loại vật bén nhọn, rác y tế, rác sinh hoạt, thùng chứa rác nguy hiểm không đúng cách cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Do đó, chị luôn nhắc nhở đồng nghiệp đeo găng tay, đeo khẩu trang để bảo hộ cho mình.
“Mỗi ngành nghề đều có nguy hiểm, đây là lúc chúng tôi vận dụng kỹ năng và kinh nghiệm của ngành Y để tự giữ an toàn mình”, bác sĩ Huyền nói.
Hiện, Việt Nam là một trong bốn quốc gia có uy tín điều trị HIV/AIDS đứng hàng đầu thế giới, cùng với Anh, Đức và Thụy Sĩ. Bộ Y tế đặt mục tiêu chấm dứt dịch chứng bệnh AIDS vào năm 2030. Tuy chưa có thuốc điều trị đặc hiệu song từng có nhiều loại thuốc thế hệ mới giúp cho hạn chế tác dụng phụ, người chứng bệnh chỉ cần thiết phải tuân thủ điều trị là có thể sống khỏe mạnh cả đời. Về phía nhân viên y tế, bác sĩ Hưng hy vọng có thêm hàng đầu sách đãi ngộ tốt hơn cho người thầy thuốc, để họ yên tâm thực hiện nghề.
Giữa khó khăn khăn, một trong những điều níu giữ các chuyên gia ở lại với nghề là sự tiến bộ của người chứng bệnh. Như một người chứng bệnh 35 tuổi, nghiện ma túy, gặp phải bố mẹ kỳ thị, không nơi nương tựa, điều trị tại viện Sau đó quen và lấy vợ với nữ người chứng bệnh không không khác. Vợ anh 30 tuổi, là gái mại dâm, nhiễm HIV.
“Ngoài chứng bệnh tật, họ chẳng có gì”, bác sĩ nói, thêm rằng cả hai phải đi thực hiện phụ hồ để trang trải cuộc sống, Sau đó sinh con khỏe mạnh. Tuy nhiên, cặp vợ ông xã giấu chứng bệnh, sống trong những xóm nghèo, nếu không may gặp phải phát hiện, họ lại ôm con đi tìm chỗ ở mới.
Sau đó, một bác sĩ ở trung tâm y tế cưu mang họ, cho cả hai ở nhờ nhà tại quê, trồng cây thực hiện vườn. tới nay, con trai từng được 5 tuổi, cả hai đều khỏe mạnh, tái kiểm tra liên tiếp. “Ai cũng có quyền được sống, và vì những con người như vậy có số phận quá đặc biệt nên tôi chọn lựa ở lại với nghề để đồng hành cùng họ”, bác sĩ Hưng tâm sự.
Minh An
