Trong khi không dung nạp thực phẩm không gây nên nguy hiểm, các triệu chứng xảy ra từ từ thì dị ứng thường xảy ra đột ngột, gây nên hậu quả nghiêm trọng hơn.
Dị ứng thực phẩm và không dung nạp thực phẩm là hai tình trạng thường gặp trong đời sống. căn bệnh có thể gây nên ra các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, đau đớn bụng, tiêu chảy… Tuy nhiên, tình trạng nguy hiểm và cách điều trị không không khác nhau nên việc phân biệt dị ứng thực phẩm và không dung nạp thực phẩm tương đối quan trọng.
Bác sĩ, Tiến sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy, trung tâm y tế Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, chứng tỏ, sự không không khác biệt lớn nhất giữa dị ứng thực phẩm và không dung nạp thực phẩm là hệ thống cơ thể phụ trách phản ứng. Nếu như hệ thống miễn dịch chịu trách nhiệm về quá trình gây nên dị ứng thực phẩm thì hệ thống tiêu hóa chịu trách nhiệm về phản ứng không dung nạp thực phẩm.
Triệu chứng
Dị ứng thực phẩm xảy ra khi hệ thống miễn dịch nhầm lẫn protein trong những loại thực phẩm là có hại, tạo ra phản ứng miễn dịch quá mức. Nếu ăn phải thực phẩm gây nên dị ứng, hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể immunoglobulin E (IgE) ngăn ngừa dinh dưỡng gây nên dị ứng, kích hoạt các tế bào miễn dịch trong máu giải phóng histamin (một dinh dưỡng có mối quan hệ mật thiết tới tình trạng sốc phản vệ, phản ứng viêm, dị ứng, dẫn truyền thần kinh và sự đào thải dịch vị). Ngoài nôn mửa, tiêu chảy, dị ứng thực phẩm còn gây nên ra các triệu chứng như nổi mẩn đỏ, phát ban; ngứa ngáy và sưng đỏ môi, miệng, lưỡi, họng, mặt; sưng vùng da quanh mắt.
Một tỷ lệ sốc phản vệ do dị ứng thực phẩm. Lúc này người căn bệnh có thể xuất hiện thêm các triệu chứng như đau đớn bụng, buồn nôn hoặc nôn, chóng mặt, khó khăn thở, tức ngực, sưng môi miệng, lưỡi; cảm giác nghẹn ở họng; tim đập nhanh; huyết áp thấp; mất ý thức.
không không khác với trường hợp dị ứng, không dung nạp thực phẩm không mối quan hệ tới hệ thống miễn dịch thường giải phóng histamin. Đây là tình trạng đường ruột nhạy cảm với những loại thực phẩm và không thể tiêu hóa chúng. Do những người không dung nạp thực phẩm không tạo ra đủ số lượng enzym mà hệ tiêu hóa cần thiết phải để phân hủy thực phẩm hoặc tăng nhạy cảm với một dinh dưỡng hóa học nào đó. Các triệu chứng của căn bệnh chủ yếu dấu hiệu trên đường tiêu hóa như đầy hơi, đau đớn bụng, nôn mửa, tiêu chảy. Người căn bệnh có thể kèm theo chuột rút, đau đớn đầu, hồi hộp không dễ chịu.
Ngoài nôn mửa, tiêu chảy, dị ứng thực phẩm còn gây nên ra các triệu chứng như nổi mẩn đỏ, phát ban. Ảnh: Freepik
tình trạng tác động
Theo bác sĩ Khanh, không dung nạp thực phẩm thường không gây nên ra phản ứng dữ dội như dị ứng thực phẩm, các triệu chứng thường xảy ra từ từ, thậm chí sau khi ăn từ nhiều giờ cho tới vài ngày. Tuy nhiên, không dung nạp thực phẩm không nguy hiểm tuy nhiên lại có xu hướng nếu để lâu suốt đời. Người gặp tình trạng này thỉnh thoảng có thể ăn những lượng nhỏ thức ăn mà không xuất hiện các triệu chứng.
Ngược lại, tình trạng dị ứng thường xảy ra đột ngột, ngay lập tức hoặc chỉ trong vài phút sau khi ăn. Dị ứng thực phẩm gây nên hậu quả nghiêm trọng, nếu để lâu và thường xuất hiện nhiều ở lứa tuổi thanh thiếu niên, sau đó dần thuyên suy giảm khi trưởng thành. Ngay cả khi ăn những lượng thực phẩm rất nhỏ, người căn bệnh cũng có thể gặp phải sốc phản vệ, đe dọa tính mạng. Do vậy, nếu gặp phải dị ứng, bạn cần thiết phải ngừng ăn thực phẩm đó.
Nhóm thực phẩm cần thiết phải tránh
những loại thực phẩm gây nên dị ứng thường gặp như ngũ cốc chứa gluten; động vật giáp xác (tôm, cua,…) và các sản phẩm từ giáp xác; trứng và các sản phẩm từ trứng; cá; sữa và các chế phẩm từ sữa, vừng (mè)…
Nhóm thực phẩm không dung nạp thường gặp gồm đường lactose có trong sữa và các chế phẩm từ sữa; gluten – một loại protein có trong lúa mì và lúa mạch. Thực phẩm có chứa fructose – loại đường đơn có nhiều trong các loại quả và mật ong, có thể gây nên không dung nạp. những thực phẩm thường đồ uống có cafein cũng có thể gây nên không dung nạp. những người không dung nạp với dinh dưỡng bảo quản thức ăn như nitrat hoặc sulfit có trong thức ăn từng qua nấu như thịt….
Chẩn đoán
Theo Tiến sĩ Khanh, dị ứng và không dung nạp thực phẩm rất dễ nhầm lẫn. Một tỷ lệ bác sĩ cần thiết phải phối hợp thăm kiểm tra, tiến hành các xét nghiệm và theo dõi các bữa ăn để xác định nguyên nhân và loại thực phẩm cần thiết phải tránh. Chẳng hạn với chứng không dung nạp lactose, bác sĩ có thể chỉ định tiến hành xét nghiệm hơi thở hydro để nhận xét. Trong khi đó, không dung nạp gluten thường fructose không có xét nghiệm về độ nhạy cảm nên cần thiết phải theo dõi các triệu chứng qua các bữa ăn. với dị ứng thực phẩm, người căn bệnh có thể được chỉ định tiến hành thêm các xét nghiệm dị ứng, xét nghiệm máu, kiểm tra test da, thử thách thực phẩm…
Dị ứng và không dung nạp thực phẩm đều tác động trực tiếp tới sức khỏe, do vậy, người căn bệnh không nên xem thường. Khi có dấu hiệu đau đớn bụng, tiêu chảy, suy giảm cân nhanh không rõ nguyên nhân hoặc có phản ứng nghiêm trọng với một loại thực phẩm nào đó, người căn bệnh nên đi kiểm tra ngay. Những người gặp phải dị ứng có nguy cơ cao sốc phản vệ như người trong lứa tuổi thanh thiếu niên, từng phản ứng phản vệ với dinh dưỡng gây nên dị ứng trong quá khứ, mắc căn bệnh hen suyễn, dị ứng với đậu phộng…
Trịnh Mai
