stress đôi lúc có lợi cho sức khỏe, giúp cho tăng nguy cơ điều chỉnh cảm xúc và kích hoạt cơ chế tự phục hồi của cơ thể.
Xét về mặt y học, không phải tất cả loại stress đều xấu. Theo tiến sĩ Safia Debar, chuyên gia quản lý stress tại Mayo Clinic Healthcare ở London, stress ở tình trạng lành mạnh giúp cho cơ thể và tâm trí xây dựng nguy cơ tự phục hồi. Bà giải thích điểm không không khác nhau và cách phân biệt giữa hai trạng thái: stress tốt và stress xấu, từ đó đoán định thời điểm mình có nguy cơ mắc phải quá tải về tâm lý.
Theo tiến sĩ Debar, stress là phản ứng về thể hoạt chất và tâm lý với nhu cầu. Nhu cầu đó có thể là bất kỳ thứ gì. Sự stress đôi lúc có lợi, thậm chí mang lại cảm giác hạnh phúc được gọi là eustress. Ví dụ, trong sự kiện trọng đại như lập gia đình, cảm giác stress kiểu này có thể tồn tại ở một trong hai người, hoặc cả hai.
“Điều quan trọng là nhận thức về sự stress và cách cơ thể bạn xử lý nó. stress mạn tính tác động tới tất cả hệ thống cơ quan trong cơ thể. Bạn có thể xuất hiện lo lắng, trầm cảm và gặp các vấn đề tiêu hóa. stress thúc đẩy một loạt phản ứng trong tâm trí, dẫn dắt cơ thể tới nhiều kiểu hành vi.
Ở những cơn stress thông thường hoặc vô hại, cơ thể con người đi từ trạng thái thư giãn, gặp phải tác nhân gây ra stress dẫn tới phản ứng stress. Phản ứng này tăng lên đỉnh điểm, sau đó suy giảm xuống, tâm trí xuất hiện trở lại mức thư giãn.
Khi gặp mối đe dọa, hệ thống thần kinh giao cảm được kích hoạt, gây ra tăng sinh hormone gây ra stress cortisol. Suy nghĩ con người bắt đầu tiêu cực khi trải nghiệm hoặc hình dung, dự đoán về điều tồi tệ. Lúc này, tim, phổi, cơ bắp chuẩn rơi vào trạng thái “chiến đấu hoặc bỏ chạy”. Nhịp tim, huyết áp, nhịp thở tăng lên, cơ thể đem tới nhiều oxy hơn cho tế bào. Hệ thống tiêu hóa và sinh sản vận động muộn lại vì không cấp thiết.
Hệ thống miễn dịch chuyển sự để ý, từ việc phòng chống những “kẻ xâm lược” cực nhỏ như virus, tế bào sang chế độ viêm, tăng sản xuất protein gọi là cytokine để điều chỉnh quá trình này.
Trạng thái stress mạn tính có hại cho sức khỏe. Ảnh: Freepik
Khi mối đe dọa qua đi, cơ thể bắt đầu “dọn dẹp”, chuyển sang trạng thái sửa điều trị, đổi mới và tăng trưởng. Lúc này, nhịp thở muộn lại, huyết áp thông thường, stress suy giảm bớt, hệ tiêu hóa và sinh sản tiếp tục vận động thông thường. Bạn bắt đầu có nhu cầu kết nối với những người không không khác để nhắc về mối đe dọa mà mình vừa trải qua.
Lúc này, bạn hoàn thành chu kỳ, tâm trí không hao mòn, không có hư hỏng. Trên thực tế, cảm giác này tốt cho bạn, bởi nó giúp cho nâng cao sức chịu đựng, tăng cường nguy cơ phục hồi, tiến sĩ Debar nhận định.
Nếu từng từng vượt qua sự kiện stress trong đời và có thể xử lý một cách trọn vẹn chu trình, ở trải nghiệm tương tự tiếp theo, cơ thể và tâm trí sẽ dần thích nghi.
Tuy nhiên, nếu một người liên tục mắc phải stress quá mức, nguy cơ xuất hiện trở lại trạng thái thông thường dần suy yếu.
“Lúc này, bạn có thể gặp stress với các phản ứng quá lâu. Cơ thể luôn trong trạng thái cảnh giác cao độ, lo lắng liên hoàn”, tiến sĩ Debar giải thích.
Dấu hiệu cho xuất hiện bạn mắc phải stress quá mức, gồm:
- Cảm xuất hiện lo lắng, stress không ngừng và liên tục
- stress không thể kiểm soát, bạn không đạt được trạng thái thư giãn, cảm xuất hiện mình thiếu sức sống.
- Bạn gặp vấn đề trong việc điều chỉnh cảm xúc
- Bạn bắt đầu trốn tránh cuộc sống hoặc những người xung quanh
- Bạn gặp các triệu chứng về thể hoạt chất như đau đớn đầu, tức ngực, đau đớn dạ dày, không dễ dàng ngủ hoặc thường xuyên mắc phải ốm.
Tiến sĩ Debar khuyến nghị tất cả người xử lý stress về mặt cảm xúc, thể hoạt chất trong các mối quan hệ. stress mạn tính có thể tác động sức khỏe lâu dài, gây ra tổn hại tới trí não. Bà khuyến nghị những người có dấu hiệu stress mạn tính tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia.
Thục Linh (Theo SCMP)
