Rất khó khăn phân biệt rượu methanol với rượu ethanol bằng mắt thường trừ cảm giác ngọt hơn, dễ uống hơn, theo tiến sĩ hóa học Khuất Quang Sơn.
“Rượu công nghiệp methanol rất không khác với rượu ethanol thông thường, thậm chí ngọt, dễ uống hơn và khi mới uống có cảm giác không khác với say rượu nên dễ gặp phải nhầm lẫn, khó khăn phân biệt”, tiến sĩ Sơn, giảng viên khoa Hóa học, Đại học Phòng cháy chữa trị cháy Hà Nội cho thấy và thêm rằng cách xác định duy nhất là xét nghiệm trong phòng thí nghiệm.
Tiến sĩ Sơn giải thích về mặt hóa học, methanol được dùng trong công nghiệp, là dinh dưỡng lỏng trong suốt, không màu, do đó khi pha trong nước thường hay cồn không thể phát hiện được. Nó vừa là dinh dưỡng độc cấp tính (có dấu hiệu sau vài giờ uống) vừa là dinh dưỡng độc mạn tính (không có dấu hiệu rõ ràng và không phát tác ngay sau khi uống), nên vừa uống cũng khó khăn phát hiện. Theo y văn, nồng độ methanol trong máu từ mức 20mg/dL đã từng có thể gây ra ngộ độc, trên 50 mg/dL phải lọc máu cấp cứu và trên 80 mg/dL nguy cơ tử vong.
Như vậy, chỉ sau khi uống và có triệu chứng ngộ độc mới biết là uống phải rượu methanol. bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, khu vực y tế Bạch Mai, nói rằng toàn bộ trường hợp nhập viện đều trong tình trạng tổn thương nặng, nguy kịch, quá trình điều trị lâu dài, nói cả không thể cứu được.
Methanol, còn gọi là cồn công nghiệp có độc tính rất cao. Uống liên tục với liều thấp, methanol có thể tích lũy gây ra các tổn thương cho người căn bệnh. Ảnh: Tips make
Bác sĩ Nguyên đúc kết hai loại ngộ độc rượu phổ quát hiện nay là ngộ độc rượu thông thường (rượu nấu từ ngũ cốc tức rượu ethanol) và ngộ độc cồn công nghiệp methanol.
Ngộ độc rượu thông thường là do uống quá nhiều rượu, khiến cho cơ thể mất kiểm soát, có cảm giác hưng phấn, kích thích nhẹ. Uống quá nhiều, người căn bệnh sẽ gặp phải ngộ độc nặng với các triệu chứng kích thích thần kinh, hạ đường huyết, tụt huyết áp, hạ thân nhiệt, thậm chí suy hô hấp, hôn mê sâu. Một tỷ lệ nặng gây ra tổn thương não, di chứng hôn mê, yếu thận và tử vong.
Trường hợp ngộ độc cồn công nghiệp methanol, độc tính rất cao, tác động chủ yếu lên thần kinh. Khi vào cơ thể, methanol được chuyển hóa thành formaldehyde và tiếp tới là formic acid, xâm nhập não bộ, mắt, dây thần kinh thị giác.
Bốn ngày qua, 11 người tại TP HCM nhập viện do uống nhầm dung dịch pha methanol, trong số đó hai người tử vong, một người tổn thương cả hai bên bán cầu não nguy hiểm tính mạng, những trường hợp không không khác điều trị hồi sức tích cực. Nồng độ methanol trong máu của họ đều vượt ngưỡng cho phép.
Thông thường, methanol được hấp thụ vào cơ thể qua đường hít, nuốt, tiếp xúc với da hoặc tiếp xúc với mắt, theo các chuyên gia. trong số đó, nuốt là một nguyên do tiếp xúc quan trọng, tình trạng gây ra độc cao nhất.
Quá trình ngộ độc thường tiếp diễn từ từ. Tiến sĩ Sơn miêu tả, những giờ đầu sau khi uống phải cồn methanol, người căn bệnh chỉ có cảm giác say không khác say rượu thông thường. Sau vài ngày, dinh dưỡng độc bắt đầu chuyển hóa, người căn bệnh mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh do rối loạn axit máu, co giật, hôn mê. Khi tới viện, toàn bộ trường hợp đã từng tổn thương não, mắt và tuần hoàn, ở trong tình trạng nguy kịch.
Còn bác sĩ Nguyên ghi nhận triệu chứng trước tiên ngộ độc rượu là nhức đầu, chóng mặt, kích động, hưng cảm cấp tính, mất trí nhớ, suy nhược tình trạng ý thức gồm có hôn mê và co giật. một vài người buồn nôn, nôn, chán ăn, đau đớn bụng dữ dội, xuất huyết tiêu hóa, tiêu chảy, không thông thường tác dụng gan và viêm tụy.
Nhiều người gặp phải rối loạn thị giác, mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng, ảo giác thị giác, nhìn mờ, mất thị lực một phần tới toàn bộ và hiếm khi đau đớn mắt, mất cân bằng điện giải, yếu thận, tiểu ra máu và chết cơ ở cấp độ tế bào, tiêu cơ vân. Nặng hơn, người căn bệnh loạn nhịp tim, hạ huyết áp, ngừng hô hấp, nguy cơ tử vong cao.
Cơ chế gây ra ngộ độc của rượu methanol. Đồ họa: Leger Uten Grenser
Các chuyên gia khuyến cáo để phòng chống ngộ độc rượu, nên uống tình trạng vừa phải theo liều số lượng: Không uống quá hai đơn vị cồn một ngày với nam, một đơn vị cồn mỗi ngày với nữ và không uống quá 5 ngày một tuần. Một đơn vị cồn tương đương 10 g cồn nguyên dinh dưỡng chứa trong dung dịch uống, tức khoảng tầm 3/4 chai hoặc lon bia 330 ml (5%), hoặc một cốc bia hơi 330 ml thường hay một ly rượu vang 100 ml (13,5%), hoặc một chén rượu mạnh 30 ml (40%).
Không cho trẻ nhỏ và vị thành niên uống rượu bia, kiểm soát số lượng uống ở mức nguy cơ thấp nhất trong một lần. Nên uống từ từ, phối hợp vừa ăn vừa uống, uống xen kẽ với nước lọc. Không điều khiển xe sau khi uống rượu bia, không nên tham gia vào các vận động ngoài trời hoặc ở những nơi nguy hiểm, không sử dụng biện pháp bảo vệ, dễ gặp phải ngã, va chạm, chấn thương…
Không uống rượu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có giấy công nhận, rượu được pha chế thường hay ngâm với lá, rễ cây, phủ tạng động vật. Không được uống rượu khi đang đói, hoang mang, thường hay mệt mỏi. Khi có triệu chứng triệu chứng ngộ độc rượu như mệt mỏi, chóng mặt, đau đớn đầu, nôn… cần phải tới khu vực y tế để điều trị sớm.
Tuyệt đối không uống rượu pha với những loại nước có ga, bia, caffein, trái cây công nghiệp nhiều phẩm màu… Không nên ăn các loại kẹo, bánh mứt quá ngọt hoặc thực phẩm cay nồng và hút thuốc trong khi uống rượu khiến cho cơ thể nhanh chóng gặp phải mệt, tinh thần thiếu tỉnh táo.
Thùy An
