Nhiễm cúm nhiều ngày hoặc trở nặng có thể gây nên viêm tế bào thần kinh, suy giảm sút trí nhớ ở người chứng bệnh.
Gần một năm sau khi mắc cúm A phải nhập viện, bà Tình, 64 tuổi ở TP HCM thường xuyên cảm xuất hiện trí nhớ không còn tốt như trước. Bà quên danh sách thực phẩm cần thiết phải mua khi đi chợ, không lấy tiền thừa, quên giờ đón cháu đi nhà trẻ, tìm mũ bảo hiểm hoặc kính dù từng đeo, đội trên đầu hoặc nhiều trường hợp dở khóc dở cười không tương tự.
Cũng gặp phải tình trạng trí nhớ suy giảm sút sau mắc cúm hai năm trước, ông Tuấn, 50 tuổi, Đà Nẵng chứng tỏ thường xuyên quên mang theo món ăn trưa khi đi tiến hành hoặc quên nơi cất tiền, không nhớ quần áo từng giặt thường chưa nên bấm máy giặt nhiều lần.
Trước khi mắc cúm, ông Tuấn và Tình chưa tiêm vaccine. Người thân và bạn bè lưu ý ông bà nên chủng ngừa để phòng chứng bệnh, giảm sút tình trạng nhớ nhớ quên quên, từ đó tránh tác động tới sức khỏe, công việc, trí nhớ, vì vậy ông bà cùng gia đình tới VNVC chích ngừa vào đầu tháng 1.
ThS.BSNT Nguyễn Thị Thúy Hậu, khoa Nội tổng hợp, khu vực y tế Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, chứng tỏ hai trường hợp nói trên có thể từng mắc phải suy giảm sút trí nhớ sau khi mắc cúm. khu vực y tế từng tiếp nhận các người mắc chứng bệnh có dấu hiệu tương tự với tần suất thấp, ít gặp, thường ở các người mắc chứng bệnh mắc cúm nặng phải nhập viện.
Hiện chưa rõ cơ chế virus cúm tác động trí nhớ trên người. một vài nghiên cứu từng chứng minh được nguồn chứng bệnh gây nên viêm các tế bào thần kinh ở vùng hải mã vốn có tác dụng học tập và ghi nhớ, từ đó gây nên suy giảm sút trí nhớ cho chuột sau khi nhiễm cúm A/H1N1. Các tác động về thần kinh và nhận thức từng được báo cáo sau dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918, cúm A/H1N1 năm 2009 và gần đây là Covid.
Chứng suy giảm sút trí nhớ có thể tác động tới tất cả lứa tuổi, đặc biệt người già. Ảnh: Freepik
Khoa học cũng ghi nhận một trường hợp thanh niên (24 tuổi, Mỹ) mắc phải mất trí nhớ trong thời kỳ cấp tính của nhiễm cúm A. Khi mắc phải cúm, nam thanh niên có triệu chứng sốt, ớn lạnh, không dễ chịu, đau đớn khớp và đau đớn cơ. Hôm sau, anh không thể nhớ lại các sự kiện xảy ra cùng lúc hoặc các sự kiện trong 6 tháng qua. Anh quên đi nhiều chuyện, ví dụ như em gái chuyển sang sống cùng thành phố, anh ở đâu… 21 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng, trí nhớ của anh được tăng cường song chưa trở lại mức đầu tiên. Sau ngày 56, chứng rối loạn trí nhớ mới được khắc phục.
Trường hợp nói trên được đưa vào nghiên cứu, đăng tải trên Thư viện Y học Quốc gia Mỹ (2015), trong số đó các nhà khoa học nghi ngờ cúm tác động, gây nên tổn thương vùng đồi thị của não. Đồng thời, họ cũng giả thuyết một vài nguyên nhân không tương tự có thể gây nên mất trí nhớ cho người mắc chứng bệnh cúm như đồng nhiễm hoặc kích hoạt lại một loại virus tiềm ẩn có xu hướng thâm nhập vùng đồi thị (ví dụ virus Herpes type 6,7- HHV6/7, Herpes simplex type 1 – HSV1); vận động co giật dai dẳng ở thùy thái dương gần, hoặc rối loạn chuyển hóa…
Một nghiên cứu công bố ngày 14/12/2023 trên tạp chí Lancet, tập trung vào nguy cơ tiến triển chứng bệnh cúm nhiều ngày, xem xét 11.000 ca nhiễm cúm nặng nhập viện từ 2015 tới 2019, cho xuất hiện nhiễm trùng có thể gây nên ra nhiều chứng bệnh mạn tính. Ví dụ những người khỏi chứng bệnh cúm có nguy cơ mắc phải sáu vấn đề sức khỏe, chủ yếu mối liên quan hệ hô hấp, tim mạch… Cúm cũng được chứng minh gây nên chứng bệnh viêm não tủy, hội chứng mệt mỏi mạn tính, triệu chứng tương tự Covid nhiều ngày.
Ngoài ra, theo bác sĩ, người chứng bệnh nhiễm cúm gặp các hệ lụy viêm não, viêm phổi còn có thể tăng nguy cơ tiến triển chứng Alzheimer khi lớn tuổi và một vài rối loạn không tương tự về thần kinh như Parkinson.
Do đó, bác sĩ Thúy Hậu cho rằng không nên coi các tình trạng nhiễm cúm là tầm thường, những lần mắc chứng bệnh đều cần thiết phải chăm sóc, điều trị đúng cách. Bộ Y tế ngày 16/1 yêu cầu các địa phương tăng cường phòng chống dịch, do tình hình chứng bệnh truyền nhiễm trên thế giới đang diễn biến phức tạp, trong số đó có các chứng bệnh lây lan qua đường hô hấp. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thống kê vào 12/2023, thế giới ghi nhận gần 10.000 ca tử vong do Covid, số ca nhập viện tăng 42% so với tháng 11/2023. Trung Quốc, Mỹ và một vài quốc gia châu Âu cũng ghi nhận sự gia tăng trở lại các ca nhiễm Covid cùng với cúm mùa và virus hợp bào hô hấp (RSV)…
Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế cảnh báo miền Bắc đang trong thời kỳ mùa đông xuân, thời tiết gió mùa lạnh, hanh khô xen kẽ nồm ẩm tiến hành cho các truyền nhiễm xuất hiện và lây lan lan, trong số đó có chứng bệnh lây lan qua hô hấp. Khi Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 và mùa lễ hội đầu năm lân cận, nhu cầu giao thương, du lịch tăng cao, cùng diễn biến thời tiết thế đổi thất thường, các tác nhân gây nên chứng bệnh dễ lây lan lan, tiến hành gia tăng số mắc, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già có chứng bệnh nền. Vì vậy, các địa phương cần thiết phải chủ động chống dịch bằng nhiều liệu pháp và khuyến cáo, hướng dẫn người dân liệu pháp phòng chứng bệnh cá nhân và thế đổi hành vi để nâng cao sức khỏe…
Bác sĩ Bạch Thị chủ yếu, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, nhiều người cho rằng cúm mùa lành tính, dễ khỏi. Tuy nhiên, virus cúm còn có thể gây nên ra những hệ lụy hô hấp, tim mạch. Các chủng virus cúm thế đổi hàng năm, có thể đồng nhiễm gây nên chứng bệnh nặng hơn.
Cúm từng có vaccine phòng ngừa song tỷ lệ tiêm chủng chưa cao so với số dân. Trong khi đó, tỷ lệ bao phủ vaccine phải đạt 70-80% để tạo tốt nhất giữ an toàn cho cộng đồng.
Người lớn tiêm vaccine phòng chứng bệnh tại VNVC. Ảnh: Mộc Thảo
Ngoài ra, chủng ngừa cúm cũng có tác dụng giảm sút nguy cơ mắc chứng bệnh thần kinh. Bác sĩ chủ yếu dẫn nghiên cứu từ Trung tâm Khoa học Y tế Đại học Texas ở Houston (Mỹ) năm 2022 trên hơn 900.000 người mắc chứng bệnh tiêm phòng cúm và hơn 900.000 người trên 65 tuổi không tiêm phòng. trong số đó, người được tiêm một mũi vaccine cúm có nguy cơ mắc Alzheimer thấp hơn 40% so với người chưa từng tiêm trong vòng 4 năm. Tỷ lệ tiến triển Alzheimer thấp nhất với người giữ tiêm vaccine cúm hàng năm.
Theo đó, vaccine cúm sẽ tạo ra cơ chế đặc hiệu và không đặc hiệu. Với cơ chế đặc hiệu, vaccine giúp cho người tiêm không mắc cúm, không tổn thương tế bào thần kinh và tiến hành tăng kháng thể Aβ-42, giảm sút protein Aβ-42 gây nên chứng bệnh Alzheimer. Mặt không tương tự, vaccine tiến hành tăng vận động miễn dịch qua đó tiến hành thế đổi môi trường nội sinh gồm có nồng độ cytokine và tiến hành giảm sút protein Aβ-42.
“Virus cúm mất cân bằng hàng năm nên giữ tiêm nhắc rất quan trọng để tạo được miễn dịch phòng chứng bệnh như được mặc bộ phòng hộ cá nhân”, bác sĩ chủ yếu nhấn mạnh.
Ngoài ra, để phòng ngừa cúm trong mùa lạnh, tất cả người nên củng cố hệ miễn dịch bằng cách bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường vận động thể hoạt chất, hạn chế tiếp xúc với những người có triệu chứng nghi ngờ chứng bệnh…
Mộc Thảo
