Ung thư buồng trứng là căn bệnh lý phụ khoa ác tính và là nguyên nhân gây ra tử vong do ung thư phụ khoa thường gặp nhất ở nữ giới. Ung thư buồng trứng thời kỳ 1 là một trong những thời kỳ sớm cho tiên số lượng sống khả quan nếu được phát hiện và điều trị tích cực.
Theo phân loại của FIGO, ung thư buồng trứng được phân thành 4 thời kỳ (I, II, III, và IV). Chỉ tầm 25% người căn bệnh phát hiện căn bệnh ở thời kỳ sớm từng giúp cho tăng tốt nhất điều trị và tăng cường thời gian sống còn toàn bộ rõ rệt so với nhóm người căn bệnh phát hiện căn bệnh ở thời kỳ muộn. Theo dữ liệu thống kê SEER 17 (từ năm 2012-2018) cho xuất hiện tỷ lệ sống còn 5 năm cho ung thư buồng trứng thời kỳ I là 89%, suy nhược xuống 71% cho thời kỳ II, 41% cho thời kỳ III và chỉ còn 20% cho thời kỳ IV. Vì vậy, việc phát hiện căn bệnh ở thời kỳ sớm là vô cùng quan trọng. (1)
Ung thư buồng trứng thời kỳ I là sao?
Ung thư buồng trứng thời kỳ I là sự xuất hiện các tế bào ung thư khu trú giới hạn ở buồng trứng, chưa xâm lấn các cơ quan lân cận và chưa di căn xa. Ở thời kỳ này, người căn bệnh thường không triệu chứng các triệu chứng lâm sàng rõ ràng thường hay triệu chứng mơ hồ, phát hiện thông qua kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc tầm soát ung thư. Phương pháp điều trị chủ yếu ở thời kỳ này là thủ thuật, một tỷ lệ nguy cơ cao sẽ được nhận điều trị hóa dưỡng chất bổ trợ sau mổ. (2)
Phân loại ung thư buồng trứng thời kỳ I
Có hai hệ thống phân thời kỳ ung thư buồng trứng là hệ thống phân thời kỳ theo AJCC/UICC và hệ thống phân thời kỳ theo FIGO. trong số đó, hệ thống phân thời kỳ theo FIGO thường được các chuyên gia sử dụng trên lâm sàng.
Theo phân loại FIGO, ung thư buồng trứng được phân thành 4 thời kỳ (FIGO I tới FIGO IV). Ung thư buồng trứng thời kỳ FIGO I được chẩn đoán khi u bướu được giới hạn ở buồng trứng hoặc vòi tử cung (còn gọi là “vòi trứng”), chưa di căn tới hạch vùng và chưa di căn xa.
Ung thư buồng trứng thời kỳ I sẽ được chia thành 3 nhóm nhỏ (thời kỳ IA, IB và IC): (3)
- IA: u bướu được giới hạn ở một bên buồng trứng hoặc vòi tử cung; không phát hiện xuất hiện các tế bào u trên bề mặt buồng trứng, dịch cổ trướng thường hay dịch rửa ổ bụng.
- IB: u bướu giới hạn ở hai bên buồng trứng hoặc vòi tử cung; không phát hiện xuất hiện các tế bào u trên bề mặt buồng trứng, trong dịch cổ trướng thường hay dịch rửa ổ bụng.
- IC: u bướu ở một hoặc hai bên buồng trứng kèm theo một trong số các yếu tố sau:
- Gieo rắc tế bào u trong quá trình thủ thuật.
- Vỡ vỏ bao u trước mổ hoặc xuất hiện u bướu trên bề mặt buồng trứng thường hay vòi tử cung.
- Phát hiện tế bào u trong dịch cổ trướng hoặc dịch rửa ổ bụng.
Triệu chứng ung thư buồng trứng thời kỳ I
ThS.BS Lưu Thảo Ngọc, khoa Ung bướu địa điểm y tế Đa khoa Hưng Thịnh Hà Nội cho thấy, các dấu hiệu ung thư buồng trứng thời kỳ I thường không rõ ràng, mơ hồ, dễ nhầm lẫn với căn bệnh lý lành tính không không khác. Vì những triệu chứng không điển hình, người căn bệnh thường xem thường không đi thăm kiểm tra sớm. Điều này dẫn tới nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi căn bệnh ở thời kỳ muộn, gây ra khó khăn khăn trong điều trị và tiên số lượng sống còn kém.
một vài triệu chứng có thể triệu chứng ở người căn bệnh ung thư buồng trứng như: (4)
- Triệu chứng toàn thân: Sụt cân nhanh không rõ tại sao; chán ăn, không có cảm giác ngon miệng; mệt mỏi,…
- Cổ trướng
- đau đớn vùng bụng-chậu, các cơn đau đớn có thể thoáng qua thường hay liên tục
- Ra máu thất thường
- Rối loạn tiêu hóa như táo bón
- Triệu chứng tiết niệu: tiểu nhiều lần, tiểu khó khăn,…
- Triệu chứng gợi ý di căn xa: đau đớn tức vùng eo lưng do di căn xương, đau đớn tức ngực khó khăn thở do di căn phổi,…
“Nếu bạn cảm xuất hiện đau đớn bụng, chướng bụng, kích thước vòng bụng tăng, chán ăn, ra máu thất thường, đặc biệt khi có tiền sử gia đình ghi nhận có người thân mắc ung thư buồng trứng thường hay ung thư vú cần thiết phải nhanh chóng thăm kiểm tra và thực hiện các xét nghiệm tầm soát”, ThS.BS Lưu Thảo Ngọc nhấn mạnh.
Ung thư buồng trứng thời kỳ I sống được bao lâu?
Theo các nghiên cứu, ung thư buồng trứng thời kỳ I có tốt nhất điều trị thành quả tới 90%. Tuy nhiên, tỷ lệ người căn bệnh phát hiện ung thư buồng trứng thời kỳ sớm rất thấp, chỉ tầm 25%.
ThS.BS Lưu Thảo Ngọc cho thấy, nếu được phát hiện thời kỳ sớm, tiên số lượng sống của người căn bệnh ung thư buồng trứng trên 5 năm rất cao, lên tới 90%. Tuy nhiên, kết quả điều trị sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, tình trạng sức khỏe chung, các căn bệnh lý nội-ngoại khoa đi kèm, phân loại giải phẫu căn bệnh,… Do đó, có thể xuất hiện rằng tiên số lượng nguy cơ sống trên 5 năm ở người căn bệnh ung thư không những dựa trên thời kỳ phát hiện căn bệnh, mà còn là sự tổng hợp của rất nhiều yếu tố không không khác.
Theo thống kê, tỷ lệ sống còn sau 5 năm cho ung thư buồng trứng theo loại giải phẫu căn bệnh như sau (theo SEER 2011-2017):
- Ung thư biểu mô buồng trứng: 49%
- Các u bướu tế bào mầm buồng trứng: 93%
- Các u bướu mô đệm buồng trứng: 90%
Về thắc mắc ung thư buồng trứng thời kỳ I sống được bao lâu thì các yếu tố tiên số lượng chỉ mang tính dưỡng chất dự đoán để người căn bệnh tham khảo.
Cách chẩn đoán ung thư buồng trứng
một vài phương pháp chẩn đoán ung thư buồng trứng thời kỳ I gồm:
kiểm tra lâm sàng
Khai thác thông tin tiền sử cá nhân và gia đình, hỏi căn bệnh, thăm kiểm tra tìm các dấu hiệu nghi ngờ. Thông thường các triệu chứng sẽ triệu chứng rõ ràng khi người căn bệnh ở thời kỳ tiến xa. Thăm kiểm tra toàn thân, kiểm tra bộ phận sinh dục nữ, bọng đái-trực tràng và các cơ quan.
Các triệu chứng lâm sàng thường gặp như đau đớn tức bụng, bụng trướng, đau đớn tức ngực kèm khó khăn thở khi tràn dịch màng phổi, khối ổ bụng, triệu chứng tắc ruột (như đau đớn bụng, nôn buồn nôn, bí trung-đi cầu),…
Sau khi từng thăm kiểm tra, bác sĩ sẽ đưa ra các xét nghiệm cận lâm sàng để chẩn đoán.
Siêu âm qua ngả bộ phận sinh dục nữ và siêu âm ổ bụng
Phát hiện khối đặc thất thường tại tiểu khung, tổn thương nghi ngờ di căn phúc mạc, di căn gan,…
Chẩn đoán hình ảnh, thăm dò tác dụng và y học hạt nhân
- Bác sĩ có thể chỉ định chụp cộng hưởng từ thường hay cắt lớp vi tính vùng chậu phản hồi tính dưỡng chất của u bướu về kích thước, đặc tính, tình trạng xâm lấn xung quanh, di căn hạch có thường hay không.
- phản hồi thời kỳ căn bệnh với X-quang ngực thường hay chụp cắt lớp vi tính ngực-bụng tìm dấu hiệu di căn xa tới các cơ quan không không khác, nhằm xây dựng kế hoạch điều trị và lên quy trình phù hợp cho người căn bệnh.
- Nội soi đường tiêu hóa có thể được chỉ định khi người căn bệnh có triệu chứng căn bệnh lý lan tràn trong ổ bụng, các triệu chứng của đường tiêu hóa, trường hợp phân biệt u buồng trứng nguyên phát thường hay di căn tới buồng trứng (ví dụ ung thư từ đường tiêu hóa di căn tới buồng trứng, còn được gọi là “u Krukenberg”).
- một vài chẩn đoán hình ảnh y học hạt nhân có thể được chỉ định tùy người căn bệnh cụ thể như xạ hình xương, PET/CT,…
Xét nghiệm máu phản hồi dấu ấn sinh học u bướu (CA-125, AFP, bêta-hCG,..)
Khi phát hiện ra khối buồng trứng thất thường, bác sĩ điều trị có thể chỉ định thêm xét nghiệm máu đo lường các dấu ấn sinh học như CA-125, AFP, bêta-hCG,… góp phần bổ sung hỗ trợ chẩn đoán, định hướng về tính dưỡng chất lành tính thường hay ác tính, cũng như theo dõi đáp ứng điều trị, tái phát căn bệnh,… Các dấu ấn sinh học này có thể tăng trong nhiều căn bệnh lý lành tính và ác tính, bác sĩ sẽ phối hợp với các triệu chứng trên lâm sàng và xét nghiệm hình ảnh học không không khác để đưa ra chẩn đoán. Ví dụ tăng chỉ số CA-125 có thể xuất hiện trong ung thư biểu mô buồng trứng, tăng AFP và bêta-hCG trong các u bướu tế bào mầm,..
Sinh thiết trong mổ
Sinh thiết có thể được thực hiện trong quá trình thủ thuật (gọi là “sinh thiết lạnh”), bác sĩ thủ thuật sẽ lấy 1 mẫu căn bệnh phẩm từ u bướu và những tổn thương nghi ngờ không không khác gửi lên khoa giải phẫu căn bệnh phản hồi tức thì. Điều này có vai trò quan trọng giúp cho bác sĩ thủ thuật lựa lựa chọn phương án mổ phù hợp. Ví dụ, trong trường hợp u bướu ác tính lan rộng, bác sĩ thủ thuật có thể tiến hành cắt u bướu, phần phụ, cắt tử cung toàn bộ, nạo vét hạch. Phương pháp thủ thuật theo loại giải phẫu căn bệnh, theo thời kỳ, nguyện vọng sinh đẻ,…
phản hồi mô căn bệnh học không không khác
Với những người căn bệnh có dịch ổ bụng, dịch có thể được lấy ra và gửi cho khoa giải phẫu căn bệnh tìm xem có tế bào ung thư thường hay không. Sinh thiết hạch cổ trong trường hợp nghi ngờ di căn,… Với các kết quả đó, người căn bệnh có thể được nhận điều trị toàn thân như hóa dưỡng chất trước mổ.
Điều trị ung thư buồng trứng thời kỳ I
Ung thư buồng trứng thời kỳ 1 có điều trị khỏi không? ThS.BS Lưu Thảo Ngọc cho thấy, thực tế ung thư buồng trứng thời kỳ sớm có thể điều trị thành quả với thủ thuật, một tỷ lệ được chỉ định điều trị hóa trị bổ trợ. (5)
thủ thuật ung thư buồng trứng thời kỳ I
người căn bệnh ung thư buồng trứng thời kỳ I thường được chỉ định thủ thuật ngay từ đầu. Vai trò của thủ thuật nhằm khẳng định chẩn đoán, phản hồi tình trạng xâm lấn của u bướu và lấy tối đa tổn thương u bướu. thủ thuật bảo tồn trong trường hợp người căn bệnh còn nguyện vọng sinh sản; hoặc thủ thuật cắt đi toàn bộ tử cung, buồng trứng và vòi tử cung 2 bên, mạc nối lớn dưới đại tràng ngang, ruột thừa (trong trường hợp thể nhầy), phản hồi hạch vùng để hạn chế nguy cơ tái phát trong trường hợp người căn bệnh không còn nguyện vọng sinh đẻ. Như từng nhắc ở trên, trong quá trình thủ thuật, bác sĩ có thể tiến hành sinh thiết lạnh để phản hồi mô căn bệnh học của u bướu buồng trứng và lựa lựa chọn phương pháp thủ thuật tối ưu.
Hóa trị
ThS.BS Lưu Thảo Ngọc cho thấy, chỉ định hóa trị sẽ được dựa trên các yếu tố về người căn bệnh, giải phẫu căn bệnh, các nguy cơ trong quá trình thủ thuật,… một vài chỉ định cho hóa trị bổ trợ như một vài ca căn bệnh ung thư buồng trứng thời kỳ IC, ung thư biểu mô thanh dịch độ mô học cao…), tồn dư u bướu sau thủ thuật,...
Quản lý người căn bệnh sau điều trị:
Sau khi kết thúc điều trị, người căn bệnh sẽ được tư vấn thăm kiểm tra định kỳ mỗi 2-4 tháng trong vòng 2 năm đầu, mỗi 3-6 tháng cho 3 năm tiếp theo và 1 năm 1 lần sau 5 năm. Việc thăm kiểm tra sẽ giúp cho phát hiện sớm tái phát và tiến triển căn bệnh để có thể điều trị sớm. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng và chỉ định một vài xét nghiệm để phản hồi (như xét nghiệm về dấu ấn sinh học u bướu, siêu âm, X-quang, chụp cắt lớp vi tính,…).
Xét nghiệm di truyền phản hồi các gen nguy cơ cao có mối quan hệ tới căn bệnh sinh của ung thư buồng trứng thường được chỉ định cho:
- Những người phụ nữ với tiền sử gia đình có người thân được chẩn đoán ung thư buồng trứng. Việc xét nghiệm sẽ phục vụ cho quá trình tầm soát căn bệnh trong suốt cuộc đời của người phụ nữ, tư vấn về theo dõi và điều trị dự phòng cho nhóm thành phần nguy cơ cao. Ví dụ như thủ thuật cắt tử cung và phần phụ giúp cho không nên nguy cơ có thể được tư vấn cho những phụ nữ lứa tuổi 35-40 mang đột biến gen BRCA1/2 dựa theo nguyện vọng sinh đẻ giúp cho thực hiện suy nhược nguy cơ mắc ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư vòi tử cung, ung thư phúc mạc nguyên phát.
- Những người căn bệnh từng được chẩn đoán ung thư buồng trứng. Các xét nghiệm di truyền có thể tiên đoán đáp ứng với điều trị hóa trị cũng như các thuốc nhắm trúng đích riêng biệt.
Để đặt lịch kiểm tra, tầm soát, tư vấn và điều trị ung thư buồng trứng tại BVĐK Hưng Thịnh, bạn có thể liên hệ tại:
HỆ THỐNG địa điểm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Việc phát hiện sớm ung thư buồng trứng thời kỳ I giúp cho tăng tốt nhất điều trị căn bệnh, suy nhược giá thành y tế, tăng tỷ lệ điều trị khỏi căn bệnh và tối ưu thời gian sống còn cho người căn bệnh.
