Khi nhận kết quả chẩn đoán ung thư buồng trứng thời kỳ 4 thường hay thời kỳ IV (thời kỳ cuối của chứng bệnh), người chứng bệnh thường hoang mang, lo lắng, thậm chí tuyệt vọng. Vậy ung thư buồng trứng thời kỳ IV nguy hiểm như thế nào? người chứng bệnh ung thư buồng trứng thời kỳ cuối sẽ được điều trị như thế nào và sống được bao lâu?
Ung thư buồng trứng thời kỳ IV là sao?
Ung thư buồng trứng thời kỳ IV (thời kỳ cuối) là hiện tượng các tế bào ung thư khởi phát từ buồng trứng thường hay vòi tử cung hoặc phúc mạc đã từng di căn tới các cơ quan xa nằm ngoài khoang phúc mạc của cơ thể (như gan, phổi, xương,…). Lúc này các phương pháp điều trị mang ý nghĩa nếu để lâu sự sống, không nên các cơn đau đớn do triệu chứng chứng bệnh gây ra ra cho người chứng bệnh. (1)
Ung thư buồng trứng là nhóm chứng bệnh lý ác tính với các tế bào u xuất phát từ buồng trứng, vòi tử cung hoặc từ phúc mạc tiến triển thành, là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong do chứng bệnh lý ác tính phụ khoa ở nữ giới. Theo thống kê của Globocan 2020 tại Việt Nam ghi nhận 1404 ca mắc mới và 923 ca tử vong do chứng bệnh.
ThS.BS Lưu Thảo Ngọc – Bác sĩ khoa Ung bướu BVĐK Hưng Thịnh Hà Nội chứng tỏ, các yếu tố tiến hành tăng nguy cơ mắc ung thư buồng trứng có thể nhắc tới như:
- Yếu tố di truyền: tiền sử gia đình có người thân mắc ung thư buồng trứng, ung thư vú thường hay ung thư đại-trực tràng; những người mang đột biến gen BRCA1/BRCA2, những người trong gia đình có người thân mắc ung thư buồng trứng, người mắc hội chứng Lynch),…
- Các yếu tố không tương tự như: tuổi cao, thừa cân béo phì, điều trị các triệu chứng mãn kinh bằng hormone thế thế, sinh con muộn (sau 35 tuổi) hoặc không sinh nở,…
Phần lớn người chứng bệnh được chẩn đoán khi ở thời kỳ tiến xa-di căn, dẫn tới tiên số lượng sống còn sau 5 năm thấp. Theo dữ liệu của SEER 22 (thống kê từ năm 2013-2019), tỷ lệ người chứng bệnh được chẩn đoán ở thời kỳ di căn xa chiếm tới 55% và tỷ lệ sống còn 5 năm chỉ còn 31,5%. Vì vậy, việc chẩn đoán chứng bệnh ở thời kỳ sớm và điều trị sớm là rất quan trọng.
Giải mã phân loại thời kỳ trong ung thư buồng trứng thời kỳ IV
Theo ThS.BS Lưu Thảo Ngọc, có 2 hệ thống phân thời kỳ được sử dụng trong ung thư buồng trứng là hệ thống phân thời kỳ TNM theo AJCC và hệ thống phân thời kỳ FIGO của Liên đoàn Sản Phụ khoa Quốc tế. Dựa trên phân loại thời kỳ và các yếu tố không tương tự trên người chứng bệnh, các chuyên gia sẽ lựa chọn lựa phương pháp điều trị phù hợp nhất cho người chứng bệnh cũng như đưa ra tiên số lượng sống còn. (2)
Theo hệ thống phân loại thời kỳ T, N, M trong ung thư do Ủy ban Liên hiệp Ung thư Hoa Kỳ (AJCC) được biểu thị như sau:
- u bướu (T): Vị trí và tình trạng xâm lấn u bướu.
- Hạch vùng (N): Phản ánh tình trạng di căn tới các hạch bạch huyết vùng chậu thường hay hạch quanh động mạch chủ.
- Di căn xa (M): Phản ánh tình trạng di căn tới các cơ quan xa (như xương, gan phổi,…).
Theo hệ thống phân thời kỳ FIGO, ung thư buồng trứng gồm thời kỳ I tới thời kỳ IV:
- thời kỳ I (FIGO I): u bướu giới hạn tại buồng trứng hoặc vòi tử cung.
- thời kỳ II (FIGO II): u bướu bắt đầu xâm lấn tới các cơ quan trong khung chậu.
- thời kỳ III (FIGO III): u bướu lan tới phúc mạc ngoài khung chậu thường hay di căn tới các hạch vùng sau phúc mạc.
- thời kỳ IV (FIGO IV): Di căn xa (như tràn dịch màng phổi do ung thư di căn, di căn gan, lách,…).
Ung thư buồng trứng thời kỳ IV theo phân loại FIGO sẽ được chia thành IVA và IVB, cụ thể như sau:
Ung thư buồng trứng thời kỳ IVA
Tế bào ung thư được phát hiện trong dịch màng phổi (tràn dịch màng phổi ác tính).
Ung thư buồng trứng thời kỳ IVB
Tế bào ung thư đã từng di căn tới các hạch bạch huyết bên ngoài ổ bụng như hạch thượng đòn, hạch bẹn,… di căn xương, các tạng trong cơ thể như gan, lách, phổi,… (3)
Xem thêm: 4 thời kỳ ung thư buồng trứng: cách phản hồi và chẩn đoán chi tiết.
Triệu chứng ung thư buồng trứng thời kỳ IV
Ung thư thời kỳ cuối thường có các dấu hiệu, triệu chứng điển hình bởi lúc này chứng bệnh đã từng trở nặng, chứng bệnh di căn tới các cơ quan không tương tự trong cơ thể gây ra đau đớn đớn cho người chứng bệnh. Theo ThS.BS Lưu Thảo Ngọc, người chứng bệnh ung thư buồng trứng thời kỳ IV có thể gặp những triệu chứng như:
- Các triệu chứng toàn thân: mệt mỏi, ăn uống kém, sụt cân, da xanh xao, cổ trướng,…
- đau đớn vùng bụng, chậu: các cơn đau đớn thắt vùng bụng dưới, khung chậu.
- Tràn dịch màng phổi: xuất hiện các cơn tức ngực, không dễ thở do tế bào ung thư di căn tới màng phổi.
- Các triệu chứng thần kinh do ung thư di căn như: đau đớn đầu, buồn nôn, động kinh, yếu liệt…
- đau đớn tức xương khớp: do ung thư di căn tới xương.
- Tắc ruột: đau đớn bụng, buồn nôn, bí trung đi đại tiện.
- Huyết khối tĩnh mạch: tình trạng tăng đông gây ra ra huyết khối ở tĩnh mạch chi,…
Ung thư buồng trứng thời kỳ IV sống được bao lâu?
Vậy người chứng bệnh ung thư buồng trứng thời kỳ IV sống được bao lâu? Dựa theo khu vực dữ liệu của SEER 22 (thống kê từ năm 2013 tới 2019) cho xuất hiện, tỷ lệ sống còn sau 5 năm với người chứng bệnh ung thư buồng trứng thời kỳ IV là trong vòng 31%. (4)
Tuy nhiên tỷ lệ này chỉ mang tính hoạt chất dự đoán, kết quả điều trị thực tế còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố không tương tự như thể giải phẫu chứng bệnh, tình trạng sức khỏe chung của người chứng bệnh, tình trạng đáp ứng điều trị,…
Mục tiêu của điều trị ung thư buồng trứng thời kỳ IV
Theo ThS.BS Lưu Thảo Ngọc, việc loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư buồng trứng vào thời kỳ cuối là điều không thể, bởi lúc này tế bào ung thư đã từng di căn tới các cơ quan xa như gan, phổi, não… Mục đích điều trị cho những người chứng bệnh ung thư buồng trứng thời kỳ IV là suy nhược nhẹ các triệu chứng của chứng bệnh và nếu để lâu thời gian sống còn.
Cách điều trị ung thư buồng trứng thời kỳ IV
Việc điều trị ung thư buồng trứng thời kỳ IV rất phức tạp bởi các tế bào ung thư đã từng di căn tới cơ quan xa. Theo ThS.BS Lưu Thảo Ngọc, các phương pháp điều trị tập trung vào các mục tiêu: loại bỏ tế bào ung thư càng nhiều càng tốt, ức chế sự tăng sinh của tế bào ung thư, không nên các triệu chứng do ung thư gây ra nên. (5)
Điều trị chủ yếu cho ung thư buồng trứng thời kỳ IV gồm:
- Ung thư buồng trứng thời kỳ IV có thể được điều trị với thủ thuật suy nhược tổng khối bướu. Sau mổ, người chứng bệnh sẽ được điều trị toàn thân (với các thuốc như hóa hoạt chất, thuốc thuốc mạch,…).
- Một tỷ lệ không khả thi khi thủ thuật ngay từ đầu, người chứng bệnh sẽ được nhận điều trị tân bổ trợ nhằm mục đích thu nhỏ kích thước u bướu và tổn thương di căn để thủ thuật được thuận lợi và an toàn hơn (có thể sử dụng hóa hoạt chất phối hợp thuốc đích vài chu kỳ trước mổ), sau đó thủ thuật được tiến hành (còn gọi là thủ thuật gian kỳ), và tiếp tục điều trị toàn thân sau mổ với hóa hoạt chất/thuốc nhắm đích,… Có tỷ lệ người chứng bệnh không đáp ứng với quy trình hóa trị tân bổ trợ sẽ được tiếp tục điều trị theo các thử nghiệm lâm sàng hoặc chỉ chăm sóc triệu chứng.
thủ thuật
thủ thuật suy nhược tổng khối bướu (debulking) với cắt tử cung toàn bộ và 2 phần phụ, cắt mạc nối lớn, nạo vét hạch và lấy tối đa nhân di căn phúc mạc.
Hóa trị
Đây là phương pháp sử dụng các thuốc có tác dụng thâm nhập vào các tế bào ung thư nhằm ngăn chặn sự tiến triển của chúng. Thông thường hóa trị được sử dụng sau thủ thuật. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho xuất hiện vai trò của hóa trị tân bổ trợ (hóa trị trước thủ thuật) đã từng giúp cho co nhỏ u bướu, không nên tổn thương di căn, giúp cho cho thủ thuật trở nên thuận lợi và an toàn hơn. Với ung thư buồng trứng thời kỳ IV, hóa trị được xem là phương pháp điều trị chủ yếu.
quy trình hóa trị phối hợp giữa tác nhân hóa trị nhóm platinum (như carboplatin) và tác nhân nhóm taxane (như paclitaxel, docetaxel) thường được sử dụng đã từng chứng minh được hữu hiệu trong điều trị cho các người chứng bệnh ung thư biểu mô buồng trứng.
kèm theo hữu hiệu điều trị, hóa trị cũng gây ra ra các tác dụng phụ không xin muốn cho cơ thể người chứng bệnh như mệt mỏi, buồn nôn, rụng tóc, tác động tới công dụng huyết học (như suy nhược bạch cầu, suy nhược tiểu cầu,…), rối loạn công dụng gan-thận,… Do đó, trước khi bắt đầu điều trị, bác sĩ sẽ trao đổi kỹ càng với người chứng bệnh về lợi ích điều trị và tác dụng phụ có thể gặp để người chứng bệnh có thể nắm được, thông báo cho bác sĩ điều trị khi gặp bất kỳ tác dụng phụ không xin muốn và người chứng bệnh sẽ được nhận điều trị hỗ trợ khi nên.
Liệu pháp nhắm trúng đích
Những hiểu biết về các tác nhân sinh học phân tử mang tới sự tiến triển của các thuốc nhắm đích điều trị trong ung thư buồng trứng như thuốc thuốc mạch VEGF (như bevacizumab), thuốc ức chế PARP (olaparib),…
Liệu pháp miễn dịch
ThS.BS Lưu Thảo Ngọc chứng tỏ, liệu pháp ức chế chốt kiểm soát miễn dịch là điều trị đang được quan tâm trong nghiên cứu các chứng bệnh lý ung thư, trong số đó có ung thư buồng trứng, mang lại nhiều hứa hẹn trong điều trị ngăn chặn u bướu. Ví dụ kháng thể đơn dòng kháng PD-1 Pembrolizumab,…
Chăm sóc suy nhược nhẹ cho người chứng bệnh ung thư buồng trứng thời kỳ IV
ThS.BS Lưu Thảo Ngọc chứng tỏ, ở thời kỳ IV ung thư buồng trứng, kèm theo hóa trị kiểm soát u bướu và tổn thương di căn, người chứng bệnh có thể gặp phải các triệu chứng chứng bệnh thời kỳ muộn và nên can thiệp điều trị đồng thời với điều trị chủ yếu như:
- Tắc ruột: có thể nên can thiệp ngoại khoa như mở hậu môn nhân tạo để kiểm soát triệu chứng,…
- Cổ trướng: tràn dịch màng bụng nhiều gây ra đè nén, không dễ chịu cho người chứng bệnh, nên được can thiệp chọc hút dịch. Trường hợp tái lập dịch nhanh, người chứng bệnh có thể được chỉ định đặt ống dẫn lưu.
- những điều trị không tương tự: như truyền máu, chọc hút dịch màng phổi, suy nhược đau đớn, nâng cao dinh dưỡng,…
kèm theo các phương pháp điều trị tích cực, ThS.BS Lưu Thảo Ngọc khuyến cáo người chứng bệnh và gia đình nên lưu ý những điều sau:
- Động viên, quan tâm, hỏi han ân nên, chăm sóc đời sống cũng như tinh thần người chứng bệnh. Người nhà nên giúp cho người chứng bệnh cân bằng được cảm xúc, tránh hoang mang, lo lắng quá nhiều, tuyệt vọng về tình trạng chứng bệnh.
- Có thể dùng thuốc chống nôn hoặc suy nhược đau đớn để tiến hành dịu các cơn đau đớn. Bạn nên trao đổi với bác sĩ để sử dụng thuốc đúng liều, tránh lạm dụng.
- Vận động nhẹ nhàng, thư giãn như đi bộ, tập dưỡng sinh,…
- Xây dựng thực đơn đa loại nhằm kích thích người chứng bệnh ăn ngon miệng.
- Tuân thủ quy trình điều trị của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc, uống sai liều đã từng được chỉ định.
Để tìm hiểu thông tin và đặt lịch xét nghiệm, tư vấn và điều trị ung thư buồng trứng tại khu vực y tế Đa khoa Hưng Thịnh, Quý khách có thể liên hệ qua:
HỆ THỐNG khu vực y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Với những người chứng bệnh đã từng được chẩn đoán ung thư buồng trứng thời kỳ IV, mục tiêu điều trị lúc này không phải là điều trị khỏi chứng bệnh mà là điều trị suy nhược nhẹ, kiểm soát các triệu chứng và nếu để lâu thời gian sống còn cho người chứng bệnh. Người thân nên quan tâm, động viên và đồng hành cùng người chứng bệnh để họ lạc quan, yên tâm theo quy trình điều trị của bác sĩ.
