U tuyến yên là sao? Triệu chứng, nguyên nhân và cách chẩn đoán

U tuyến yên (thường u bướu tuyến yên) phần lớn là lành tính, tuy vậy nếu không được phát hiện và chữa trị trị sớm, căn bệnh có thể gây ra ra những hệ lụy nguy hiểm cho sức khỏe. Người căn bệnh không nên coi nhẹ trước căn căn bệnh u tuyến yên.

Tuyến yên nằm ở đáy não, có công dụng sản sinh các loại hormone để tham gia vào nhiều vận động quan trọng trong cơ thể. Một khi xuất hiện u bướu tuyến yên, có thể thực hiện nội tiết tố gặp phải mất cân bằng, đè nén các mô não thường dây thần kinh xung quanh, gây ra ra các tác hại nguy hiểm… Vậy u tuyến yên là sao? Triệu chứng u tuyến yên ra sao? Nguyên nhân u tuyến yên là sao và cách chẩn đoán ra sao?

U tuyến yên là sao?

U tuyến yên là sự tiến triển, tăng trưởng không thường thì bên trong tuyến yên, không tiến triển ở ngoài hộp sọ. u bướu tuyến yên thường nằm trong sella turcica (vị trí nằm của tuyến yến). u bướu có thể tiến triển lên trên nếu kích thước từng lớn hơn tầm khoảng 1 cm. Lúc này, u tuyến yên có thể đè lên, tạo áp lực và đè nén những phần lân cận của não cũng như các dây thần kinh tại đó. 

Tuy nhiên, phần lớn các u bướu tuyến yên đều là loại lành tính (không phải ung thư), tiến triển với tốc độ trễ. một vài u bướu sẽ thực hiện cho tuyến yên sản xuất ra quá nhiều hormone có nhiệm vụ kiểm soát những công dụng quan trọng trong cơ thể. Ngược lại, cũng có các u bướu thực hiện cho tuyến yên sản sinh quá ít hormone. Từ đó, căn bệnh gây ra ra các triệu chứng thường tác hại mối liên quan. (1)

u bướu ở tuyến yên có thể không có dấu hiệu triệu chứng rõ ràng, nhất là trong thời kỳ sớm. Do đó, nhiều người căn bệnh không được chẩn đoán căn bệnh sớm. Nhiều trường hợp căn bệnh u tuyến yên được phát hiện trong lúc bác sĩ kiểm tra hình ảnh não thông thường. Ước tính có tầm khoảng 25% người gặp phải u tuyến yên nhỏ mà không biết. 

Trong những loại u bướu nội sọ, u tuyến yên thường gặp thứ tư sau các căn bệnh u thần kinh đệm, u màng não, u bào sợi thần kinh. Những người từ 30 – 40 tuổi là nhóm thành phần có tỷ lệ mắc căn bệnh u tuyến yên cao hơn. Thế tuy vậy căn căn bệnh này cũng được phát hiện ở trẻ nhỏ. Chúng ta từng biết u tuyến yên là sao? Vậy căn bệnh lý này có mấy loại? 

Các loại u tuyến yên

U tuyến yên có thể được phân loại thông qua việc u bướu có vận động, sản sinh thêm hormone thường không, cụ thể gồm có: (2)

• U tuyến yên công dụng: Các u bướu này sẽ sản xuất ra hormone. Tùy vào loại hormone mà khối u tuyến yên tạo ra sẽ dẫn tới những triệu chứng không không khác nhau. Hiện nay, u tuyến yên công dụng còn được chia thành nhiều loại, cụ thể gồm có:

• • U tuyến corticotroph: Loại u bướu này sẽ tạo ra hormone vỏ thượng thận (ACTH). Tỷ lệ gặp u tuyến corticotroph là tầm khoảng 1/10 u bướu tuyến yên. 
  • U tuyến somatotroph: Những u bướu này sẽ tạo ra hormone tăng trưởng (GH). Tỷ lệ xuất hiện là tầm khoảng 2/10 trường hợp có u bướu tuyến yên. 
  • U tuyến sinh dục: Các u bướu tuyến sinh dục sẽ tạo ra hormone kích thích nang trứng và hormone luteinizing. Hiếm khi một người gặp phải loại căn bệnh này.  
  • U tuyến sữa (prolactinomas): Những u bướu tuyến sữa sẽ sản sinh ra prolactin. Tỷ lệ mắc phải là tầm khoảng 4/10 u bướu tuyến yên. 
  • U tuyến giáp: loại u bướu này sẽ sản xuất hormone kích thích tuyến giáp và cũng hiếm khi xảy ra. 

• U tuyến yên không công dụng: Các u tuyến yên loại này không sản xuất ra hormone tuy vậy lại đè nén những cấu trúc ở vùng lân cận (trong trường hợp kích thước u bướu tiến triển). Trong số những u bướu tuyến yên được chẩn đoán, tỷ lệ gặp u tuyến yên không công dụng là tầm khoảng 3/10 trường hợp. Loại u bướu này toàn bộ từng tiến triển lớn vào thời điểm được tìm xuất hiện, dẫn tới một vài triệu chứng mối liên quan do khối u tạo áp lực, đè lên những cấu trúc gần đó. 

Ngoài ra, u bướu ở tuyến yên còn được phân loại dựa theo kích thước, cụ thể gồm có:

• Microadenomas: Đây là những u bướu có kích thước nhỏ hơn 1 cm, hiếm khi tác động tiêu cực tới các mô lân cận hoặc phần còn lại của tuyến yên. Tuy nhiên, nếu microadenomas sản sinh ra bất kỳ loại hormone tuyến yên nào với số lượng quá nhiều thì có thể dẫn tới một vài triệu chứng. Nhiều người gặp phải u tuyến yên loại microadenomas tuy vậy không biết vì kích thước còn nhỏ hoặc không sản xuất đủ hormone để gây ra ra bất kỳ vấn đề đáng ngờ nào. 

• • Macroadenomas có đường kính tầm khoảng 1 cm hoặc lớn hơn, thường gặp gấp đôi so với microadenomas. Nếu macroadenomas đè lên những cấu trúc gần đó như dây thần kinh, các phần thường thì tại tuyến yên thì sẽ gây ra ra triệu chứng. 
  • Mặt không không khác, khi macroadenomas sản sinh một loại hormone nhất định với số lượng quá nhiều thì cũng có thể thực hiện xuất hiện triệu chứng. Macroadenomas còn có nguy cơ thực hiện cho một thường nhiều loại hormone tuyến yên sản sinh ra với mức thấp hơn thường thì. Vấn đề này còn được gọi là suy tuyến yên. 

Triệu chứng u tuyến yên

Triệu chứng thường dấu hiệu u tuyến yên có thể sẽ rất không không khác nhau ở từng trường hợp, phụ thuộc vào một vài yếu tố dưới đây: (3)

• Hiệu ứng khối số lượng: Kích thước của u bướu đủ lớn để thực hiện hỏng tuyến yên thường những cấu trúc lân cận.
• Nội tiết tố: U tuyến yên công dụng, gây ra ra những triệu chứng dựa vào loại hormone được tiết ra. 

Những u tuyến yên có kích thước lớn thường xuất hiện kèm theo hiệu ứng khối. Nghĩa là u bướu lớn có thể tạo ra áp lực hoặc thực hiện cho các mô lân cận gặp phải đè nén, gây ra ra một vài triệu chứng của sự đè nén, gồm có:  

• Vấn đề về thị lực: Ước tính 40 – 60% người gặp phải u tuyến yên sẽ đối mặt với tình trạng suy suy yếu thị lực (nhìn đôi hoặc mờ). U tuyến yên khi tác động sẽ thực hiện cho trường thị giác gặp phải khiếm khuyết, điển hình là mất thị lực ngoại vi.
• Nhức đầu: đau đớn đầu là triệu chứng u tuyến yên thường gặp. Nguyên nhân có thể là do u bướu gây ra áp lực lên các mô não lân cận. Tuy nhiên, đau đớn đầu vốn là triệu chứng thường gặp của nhiều căn bệnh lý không không khác, do đó, người căn bệnh nên lưu ý thăm kiểm tra sớm. 
• Thiếu nội tiết tố: Nếu u bướu tuyến yên thực hiện mô gặp phải tổn thương có thể dẫn tới một hoặc nhiều vấn đề thiếu hụt hormone tuyến yên. Lúc này, vận động của tuyến yên gặp phải kém đi, còn gọi là suy tuyến yên. Mỗi sự thiếu hụt hormone tuyến yên sẽ gây ra ra những dấu hiệu, triệu chứng không không khác nhau, cụ thể như:

• • Sự thiếu hụt hormone FSH, LH sẽ thực hiện số lượng estrogen (FSH) và testosterone (LH) gặp phải thấp, dẫn tới tình trạng thiểu năng sinh dục. dấu hiệu gồm có bốc hỏa và khô bộ phận sinh dục nữ (ở nữ giới); suy yếu mọc lông trên cơ thể, gương mặt, rối loạn cương cứng dương (với nam giới); mệt mỏi, suy yếu ham muốn tình dục, tâm trạng thay thế đổi,…
  • Sự thiếu hụt TSH sẽ lao động sản xuất hormone tuyến giáp gặp phải suy yếu xuống thấp. Tình trạng này còn được gọi là chứng suy giáp. Dấu hiệu của suy giáp gồm có suy yếu phản xạ, sưng tứ chi, da khô, nhịp tim trễ, táo bón, mệt mỏi,… 
  • Sự thiếu hụt ACTH có thể dẫn tới chứng suy thượng thận, lúc này cortisol không được sản xuất đủ. Suy thượng thận có các triệu chứng như ăn không ngon, đau đớn bụng, nôn, buồn nôn, huyết áp thấp,… 
  • Sự thiếu hụt GH sẽ thực hiện suy yếu việc sản xuất hormone tăng trưởng. Vấn đề này còn được gọi là thiếu hormone tăng trưởng. Tùy vào từng lứa tuổi, người căn bệnh sẽ có triệu chứng không không khác nhau. Với người lớn, khi gặp phải thiếu GH sẽ gặp tình trạng suy yếu khối số lượng cơ bắp và cảm xuất hiện mệt mỏi. 

Nguyên nhân u tuyến yên

Hiện nay, nguyên nhân u tuyến yên vẫn chưa được xác định. Thế tuy vậy một vài loại u tuyến yên có thể mối liên quan tới các đột biến hoặc thay thế đổi ngẫu nhiên ở DNA, vật liệu bên trong tế bào cấu trúc nên gen. Các thay đổi này thực hiện cho những tế bào bên trong tuyến yên tăng trưởng vượt tầm kiểm soát, tạo ra một khối. Các thay thế đổi về mặt di truyền có nguy cơ truyền từ bố mẹ sang con cái, thế tuy vậy điều này thường tiếp diễn một cách ngẫu nhiên. Dưới đây là một vài điều kiện di truyền có thể có mối liên quan tới căn bệnh u tuyến yên: (4)

• Đa u nội tiết tuýp 4.
• Đa u nội tiết loại 1.
• Hội chứng X-LAG.
• Khu phức hợp Carney.
• U xơ thần kinh loại 1.
• Succinate dehydrogenase có mối liên quan tới u tuyến yên gia đình.
• Hội chứng von hippel-lindau.

Một người sẽ có nhiều nguy cơ gặp phải u tuyến yên hơn nếu gặp phải một trong những tình trạng nói trên. Tuy nhiên, ngay cả khi không có điều kiện di truyền mối liên quan thì nguy cơ mắc căn bệnh u tuyến yên vẫn có thể xảy ra. 

tác hại u tuyến yên

Nếu không được chữa trị trị đúng cách, sớm, một vài loại u tuyến yên – chủ yếu là u tuyến công dụng (tiết) và u tuyến thượng thận có thể gây ra ra những vấn đề sức khỏe nặng nề. Những tác hại mà người căn bệnh gặp phải chủ yếu phụ thuộc vào loại hormone được u tuyến yên tiết ra. Dưới đây là một vài tác hại mà người căn bệnh u tuyến yên có thể gặp phải:

Apoplexy tuyến yên

Trong các tác hại của u tuyến yên không được điều trị, apoplexy tuyến yên là hệ lụy thường ít gặp. Apoplexy tuyến yên thường được gây ra ra bởi hiện tượng ra máu ở trong tuyến yên. Khi u bướu to ra đột ngột, tuyến yên sẽ gặp phải tổn thương. Lúc này, u bướu có thể ngăn cản quá trình đem đến máu cho tuyến yên hoặc dẫn tới tình trạng ra máu vào tuyến yên. Kích thước của u tuyến yên càng lớn thì nguy cơ gặp phải apoplexy tuyến yên càng cao.

Suy tuyến yên

Triệu chứng khởi phát suy tuyến yên thường tiếp diễn nhanh chóng, thậm chí đe dọa tới tính mạng, cụ thể gồm có:

• đau đớn đầu một cách dữ dội.
• không dễ dàng mở mí mắt, gây ra ra tình trạng nhìn đôi, cơ mặt tê liệt. 
• Gặp phải chứng mất thị lực ngoại vi thường mất thị lực toàn bộ ở một hoặc cả hai mắt.
• Nôn, buồn nôn, tụt huyết áp do suy thượng thận cấp.
• Tính cách thay thế đổi do một trong những động mạch tại não (động mạch não trước) gặp phải thu hẹp đột ngột. 

Chứng suy tuyến yên là vấn đề nghiêm trọng. Do đó, nếu bạn không may gặp triệu chứng suy tuyến yên thì hãy nhanh chóng tới khu vực y tế thăm kiểm tra sớm. 

Co giật

Người căn bệnh có thể gặp phải co giật nếu u bướu tuyến yên đè lên thùy thái dương giữa. Tình trạng này còn được gọi là co giật khu trú với nhận thức suy suy yếu. Các cơn co giật nói trên cũng mối liên quan tới sự thay thế đổi thường mất nhận thức hoặc ý thức. Người căn bệnh có thể vẫn tỉnh táo khi gặp cơn co giật tuy vậy sẽ nhìn chằm chằm vào tầm khoảng không và cũng không phản ứng với môi trường xung quanh một cách thường thì. Người căn bệnh cũng có nguy cơ sẽ không nhớ về cơn động kinh sau khi từng xảy ra. 

Nồng độ hormone thấp vĩnh viễn

Khối u tuyến yên có thể thực hiện thay thế đổi nguồn đem đến hormone vĩnh viễn. Lúc này, trong suốt quãng đời còn lại, bạn có thể cần phải lấy liệu pháp thay thế thế hormone. 

Cách chẩn đoán u tuyến yên

Các u bướu tuyến yên có thể không được phát hiện sớm. Vì triệu chứng u tuyến yên thường tương tự như dấu hiệu của các căn căn bệnh không không khác. U tuyến yên cũng có tốc độ tiến triển rất trễ. Mặt không không khác, loại u tuyến yên nhỏ không vận động thường không tạo ra dấu hiệu đáng ngờ. Nhiều trường hợp phát hiện ra căn bệnh thông qua phương pháp kiểm tra hình ảnh, ví dụ như CT, chụp cộng hưởng từ MRI sọ não,… được thực hiện trong quá trình thăm kiểm tra sức khỏe. (5)

Để nhận biết, chẩn đoán u bướu ở tuyến yên, bác sĩ có thể sẽ trao đổi về tiền sử căn bệnh lý của gia đình và cá nhân, chỉ định kiểm tra sức khỏe. Mặt không không khác, người căn bệnh có thể cần phải thực hiện một vài hình thức xét nghiệm để phát hiện ra u bướu tuyến yên, ví dụ như:

• • Thông qua việc xét nghiệm máu, bác sĩ sẽ biết cơ thể người căn bệnh có quá ít thường quá nhiều một vài loại hormone nhất định. với một vài loại hormone, nếu kết quả xét nghiệm máu cho xuất hiện cơ thể đang chứa quá nhiều thì đó có thể là tất cả những gì mà bác sĩ cần phải để chẩn đoán căn bệnh u tuyến yên.
  • Với một vài loại kích thích tố, ví dụ như cortisol, nếu kết quả xét nghiệm máu cho xuất hiện xuất hiện số lượng quá nhiều thì người căn bệnh có thể cần phải thực hiện thêm những phương pháp xét nghiệm không không khác để bác sĩ theo dõi, chẩn đoán chuẩn xác. Các kỹ thuật xét nghiệm này sẽ giúp cho bác sĩ nhận biết kết quả trước đó là do căn bệnh u tuyến yên thường tới từ vấn đề sức khỏe không không khác. 
  • Trường hợp bác sĩ xuất hiện số lượng hormone đang ở mức quá thấp thì sẽ yêu cầu người căn bệnh thực hiện thêm xét nghiệm không không khác để theo dõi, thông thường là lấy cách kiểm tra hình ảnh. Lúc này, bác sĩ sẽ biết liệu kết quả xét nghiệm đó có phải là do căn bệnh u tuyến yên gây ra ra thường không. 

• Xét nghiệm nước tiểu: Hình thức xét nghiệm này có thể được ứng dụng để giúp cho bác sĩ chẩn đoán tình trạng u tuyến yên tạo ra quá nhiều hormone ACTH. Từ đó cũng thực hiện cơ thể có quá nhiều cortisol, dẫn tới căn bệnh cushing.
• Chụp cộng hưởng từ: Chụp cộng hưởng từ (MRI) là phương pháp xét nghiệm dùng sóng vô tuyến và từ trường để tạo ra hình ảnh chi tiết về các mô, cơ quan trong cơ thể. Thông qua kết quả chụp cộng hưởng từ não, bác sĩ có thể phát hiện sự hiện diện, kích thước, vị trí của u tuyến yên.
• Chụp CT: Chụp cắt lớp vi tính (CT) là phương pháp xét nghiệm hình ảnh phối hợp một loạt tia X, qua đó có thể tạo ra hình ảnh cắt ngang. So với CT, quét MRI được bác sĩ dùng thường xuyên để chẩn đoán, phát hiện u bướu tuyến yên. Thế tuy vậy chụp CT có thể sẽ giúp cho ích cho việc lên kế hoạch thực hiện thủ thuật nếu bác sĩ chỉ định người căn bệnh loại bỏ u bướu tuyến yên. 
• Kiểm tra thị lực: Thị lực có thể chịu tác động từ u tuyến yên, nhất là thị lực ngoại vi. Thông qua việc kiểm tra nguy cơ nhìn của mắt, bác sĩ sẽ quyết định xem người căn bệnh có cần phải thực hiện một vài xét nghiệm không không khác để phát hiện u bướu ở tuyến yên thường không. 

Cách điều trị u tuyến yên

Bác sĩ sẽ chọn lựa phương pháp chữa trị trị tốt và phù hợp với từng trường hợp cụ thể sau khi xem xét một vài yếu tố, cụ thể gồm có: (6)

• Tuổi tác.
• Tình trạng sức khỏe tổng thể, tiền sử căn bệnh lý. 
• Xem xét căn bệnh đang tiếp diễn như thế nào.
• Người căn bệnh có thể dùng một vài loại thuốc, liệu pháp, phương pháp chữa trị trị tốt như thế nào.
• Dự kiến sẽ điều trị nếu để lâu trong bao lâu.
• Sở thích hoặc ý kiến của người căn bệnh.

Các cách điều trị có thể được lấy gồm có:

• thủ thuật để loại bỏ u bướu.
• Liệu pháp chùm tia bên ngoài (bức xạ bên ngoài).
• thủ thuật phóng xạ lập thể (thủ thuật phóng xạ) hoặc chữa trị trị bằng dao gamma.
• Sử dụng thuốc.

Đặc biệt, tại phòng kiểm tra Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM, bác sĩ có thể dùng robot Modus V Synaptive ứng dụng trí tuệ nhân tạo để thủ thuật u tuyến yên. Robot giúp cho bác sĩ quan sát được các bó sợi thần kinh, vùng não gặp phải tổn thương, mô não lành xung quanh u bướu,… trên cùng một hình ảnh 3D cả trước, trong và sau  thủ thuật. Qua đó, bác sĩ có thể chọn lựa đường mổ tiếp cận u bướu tốt nhất và an toàn. Robot cũng cho phép bác sĩ mổ mô phỏng và hỗ trợ giám sát trong quá trình thủ thuật thực tế để tăng tốt nhất loại bỏ u bướu mà không thực hiện tổn thương các dây thần kinh, hạn chế nguy cơ xuất hiện di chứng.

Cách phòng ngừa căn bệnh u tuyến yên

Để hạn chế nguy cơ mắc căn bệnh u tuyến yên, mỗi người cần phải lấy một vài phương pháp dưới đây:

• lấy thực đơn uống đầy đủ dưỡng dưỡng chất, tiêu thụ nhiều rau củ quả.
• Hạn chế dùng thuốc lá, bia, rượu, dưỡng chất kích thích.
• Ngủ đủ giấc.
• tập luyện thể thao hàng ngày.
• Tránh stress và luôn giữ cho hàng đầu mình tinh thần thoải mái.

Đặc biệt, bạn có thể thực hiện xét nghiệm di truyền nếu cha/mẹ hoặc anh/chị/em gặp phải u tuyến yên. Điều này sẽ giúp cho phát hiện, sàng lọc căn bệnh u tuyến yên ở thời kỳ đầu. Bác sĩ có thể chỉ định cho bạn thực hiện xét nghiệm máu phản hồi tình trạng hormone tuyến yên thường xuyên để nâng cao nguy cơ phát hiện và chữa trị trị trước khi căn bệnh tiến triển nặng. Thăm kiểm tra sức khỏe thần kinh định kỳ cũng là cách tốt nhất đề phòng ngừa u tuyến yên.

Để đặt lịch thăm kiểm tra, tư vấn các vấn đề về sức khỏe tại Hệ thống phòng kiểm tra Đa khoa Hưng Thịnh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, mặc dù toàn bộ trường hợp u tuyến yên là lành tính tuy vậy người căn bệnh không nên coi nhẹ, cần phải chủ động thăm kiểm tra, điều trị và ngăn ngừa để tránh sức khỏe gặp phải tác động. Nếu có nguy cơ, dấu hiệu của căn bệnh, bạn nên tới phòng kiểm tra thăm kiểm tra sớm.