Hà NộiNgười phái mạnh 65 tuổi, mắc ung thư thời kỳ cuối, tiên số lượng sống dè dặt, song gia đình vẫn xin bác sĩ cho truyền hóa dưỡng chất, với tâm lý “còn nước còn tát”.
người căn bệnh mắc ung thư thực quản thời kỳ muộn, thiếu máu do dinh dưỡng kém và hệ quả của hóa dưỡng chất. Nhìn người căn bệnh gầy gò, cơ thể suy kiệt, bác sĩ Lê Văn Thành, Khoa Ngoại bụng 1, khu vực y tế K Trung ương, khuyến khích gia đình nên tạm dừng quy trình hiện tại để nâng cao thể trạng trước, gồm có truyền máu, truyền dịch, dinh dưỡng.
“Tình trạng tốt hơn thì có thể cân nhắc điều trị tiếp hóa dưỡng chất hoặc miễn dịch”, bác sĩ động viên. Tuy nhiên, gia đình từ chối vì sợ “không hóa trị ngay thì tế bào ác tính lan nhanh, chết sớm”. Họ cho rằng khi nào người căn bệnh yếu, thiếu sức điều trị nữa thì mới dừng lại.
“Đó là lựa chọn lựa của người căn bệnh và người nhà”, ông Thành nói. Trên cương cứng vị bác sĩ điều trị, ông đã từng phân tích cho gia đình việc hóa trị tới tận cuối đời có mang lại lợi ích, khiến cho người căn bệnh sống lâu và hạnh phúc hơn không, thường đổi lại là những tháng ngày mắc phải đau đớn đớn dày vò, kiệt quệ.
Tương tự, người phụ nữ 45 tuổi, mắc ung thư bạch cầu cấp, từng được điều trị bằng liệu pháp tế bào gốc, tưởng đã từng khỏi căn bệnh cách đây 5 năm. Tuy nhiên, từ tháng 3 năm ngoái, chị phải nhập viện do các tế bào ác tính quay lại, phải hóa trị nhiều lần. Hiện, người căn bệnh phải nằm viện vì nhiễm trùng, một tình trạng tồi tệ có thể lấy đi sinh mạng bất kỳ lúc nào, song người căn bệnh xin bác sĩ tiếp tục hóa trị với niềm lạc quan “nhất định căn bệnh sẽ khỏi”.
Ở thời kỳ cuối, bác sĩ tư vấn người căn bệnh chăm sóc suy giảm nhẹ để xoa dịu nỗi đau đớn thế vì điều trị hóa dưỡng chất nặng nề. Ảnh: Theo Pexels
Nhiều nghiên cứu trên toàn cầu cho thấy rằng các người căn bệnh ung thư di căn sẵn sàng tiếp nhận tất cả phương pháp điều trị, trong số đó có những liệu pháp độc hại, chỉ mang lại lợi ích tối thiểu. Điều này xuất phát từ tâm lý lạc quan, thường còn gọi “còn nước còn tát”, nỗ lực hết mình để có thể khỏi căn bệnh. Thực tế, y học ngày càng tiến bộ với các phương pháp điều trị đột phá. Công nghệ y tế tập trung vào việc “thách thức cái chết” bằng bất kỳ giá nào, từ đó gieo vào người căn bệnh, người nhà cũng như bác sĩ những hy vọng rằng họ có thể được cứu chữa trị dù căn bệnh nặng tới đâu.
Tuy nhiên, các nghiên cứu cũng chỉ ra, điều trị hóa dưỡng chất khiến cho cuộc sống của người căn bệnh ung thư thời kỳ cuối trở nên tồi tệ hơn do phải chịu các tác dụng phụ là cơ thể suy nhược, buồn nôn, chán ăn, rụng tóc… Đơn cử, công trình đăng trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Mỹ (JAMA) nghiên cứu hơn 300 người căn bệnh có u bướu ác tính di căn và ở thời kỳ cuối của căn bệnh (tiên số lượng chỉ còn sống khoảng tầm 4 tháng). Dựa vào các tiêu chí phản hồi về thể dưỡng chất, tinh thần những tuần cuối đời của người căn bệnh, các chuyên gia kết luận hóa trị không giúp cho nâng cao tin cậy sống của các người căn bệnh, khuyến cáo các chuyên gia cân nhắc với nhóm này.
Trung tâm Dịch vụ Medicare và Medicaid (Mỹ) cũng xác định việc hóa trị trong những tuần cuối đời của người căn bệnh ung thư là không cần phải thiết, không khuyến khích các khu vực y tế thực hiện điều này.
Hiện Việt Nam chưa có thống kê chủ yếu thức về số người ung thư thời kỳ cuối xin muốn được truyền hóa dưỡng chất. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng tâm lý “còn nước còn tát” vẫn được nhiều người căn bệnh và gia đình theo đuổi, điển hình là xin được hóa trị với kỳ vọng “tiêu diệt tế bào ác tính, ngăn chặn di căn, lâu dần sự sống”.
Dù vậy, quy chuẩn đạo đức và nghề nghiệp buộc bác sĩ đưa ra chỉ định dựa trên tình trạng sức khỏe người căn bệnh. Trường hợp nặng, bác sĩ khắc phục vấn đề tâm lý, chữa trị triệu chứng, tư vấn chăm sóc suy giảm nhẹ để nâng tin cậy sống cho người căn bệnh. Việc chăm sóc này gồm hai phần là điều trị suy giảm đau đớn và chăm sóc tinh thần.
Khi được chăm sóc suy giảm nhẹ đúng cách, người căn bệnh suy giảm đau đớn đớn về thể dưỡng chất, giải tỏa tâm lý tiêu cực, sống ý nghĩa trong những năm tháng cuối đời.
Bác sĩ khuyến khích gia đình và người nhà nên đồng hành cùng chuyên gia y tế trong cuộc chiến phòng tránh căn bệnh tật. Gia đình nên trao đổi với người căn bệnh để chủ yếu họ đưa ra lựa chọn lựa, không tự quyết định thế người căn bệnh.
“thế vì cưỡng ép điều trị trong đau đớn đớn, gia đình có thể chọn lựa chăm sóc suy giảm nhẹ, giúp cho người căn bệnh không phải sống ám ảnh cho tới lúc lìa đời”, bác sĩ Thành nói.
Thùy An
