Vết bớt thường xuất hiện trên da sau khi sinh hoặc trong quá trình trưởng thành. Chúng tác động ít nhiều tới thẩm mỹ da. Vết bớt có thể mờ dần theo thời gian hoặc tồn tại vĩnh viễn trên cơ thể. Vậy vết bớt là như nào? Nguyên nhân tạo ra vì đâu? Bài viết dưới đây của bác sĩ CKI Võ Thị Tường Duy, chuyên khoa Da liễu, trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM sẽ giải đáp các vấn đề trên.
Vết bớt là như nào?
Vết bớt là một không thông thường ở da mà tại nơi đó da có màu sắc không tương tự biệt với các vùng da xung quanh. Vết bớt có nhiều hình loại và kích thước không tương tự nhau. hầu như các vết bớt đều xuất hiện sau khi sinh, có thể mờ dần khi trưởng thành hoặc tồn tại vĩnh viễn trên da (trừ khi được điều trị).
Vết bớt hầu như vô hại và không đau đớn. những vết bớt có thể thực hiện tăng nguy cơ ung thư da như những loại nốt ruồi (nevi bẩm sinh). Vết bớt thường không tương tự nhau về kích thước, hình loại và màu sắc ở mỗi người. Các đặc tính của vết bớt gồm: (1)
- Một dát phẳng hoặc sẩn, mảng nổi lên trên da của bạn.
- Kích thước có thể từ vài mm tới hàng chục cm.
- Màu sắc không tương tự với vùng da xung quanh (hồng, đỏ, tím, nâu, nâu hoặc đen).
- Các vết bớt sắc tố có thể tăng kích thước và thế đổi màu sắc trong quá trình trưởng thành và già đi, nhất là sau khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và thế đổi hormone. Vết bớt đôi lúc gây ra ngứa ngáy và có thể thấy máu khi mắc phải thương.
Nguyên nhân tạo ra vết bớt trên cơ thể
Hiện vẫn chưa thể xác định chuẩn xác nguyên nhân tạo ra vết bớt. Trong một tỷ lệ, vết bớt xuất hiện do:
- Các mao mạch không tạo ra như xin đợi trong quá trình tiến triển của thai nhi (vết bớt mao mạch).
- Các tế bào melanocyte (sản xuất các sắc tố melanin cho da) tiến triển thành cụm (vết bớt sắc tố).
- những bớt xuất hiện do di truyền.
- những chứng bệnh tiềm ẩn (hội chứng bã nhờn nevus, ung thư da hoặc u sợi thần kinh).
Các vị trí “vết bớt” thường gặp
Các vị trí thường xuất hiện vết bớt như:
- Mặt
- Cổ
- vùng thắt lưng
- Bụng
- Tay
- Chân
- Mông
Dấu hiệu nhận biết từng loại vết bớt trên cơ thể
Có 2 loại loại bớt hàng đầu, cụ thể:
1. Vết bớt mao mạch
Vết bớt mao mạch được tạo thành từ các mao mạch tiến triển không thông thường trong quá trình tiến triển của thai nhi. Loại bớt này còn được gọi là vết bớt màu đỏ, màu này tới từ các mao mạch trên da, thường xuất hiện sau khi sinh hoặc tiến triển ngay sau đó. Vết bớt mao mạch được chia thành các loại:
1.1 U mao mạch
U mao mạch thường có màu hồng, xanh dương hoặc đỏ tươi. loại này được tìm xuất hiện ở tay, chân, đầu hoặc cổ, thân mình.
Lúc đầu, u mao mạch có kích thước nhỏ và hình loại phẳng. đôi lúc chúng tiến triển trong các tháng đầu đời của trẻ, trở nên lồi và lớn hơn. Bớt u mao mạch thường ngưng tiến triển trong tầm từ 6-18 tháng.
những loại u mao mạch có thể tan biến hoàn toàn hoặc mờ dần khi trẻ tới tuổi thiếu niên, những loại thì tồn tại vĩnh viễn.
những u mao mạch tiến triển nhanh gây ra tác động tới tầm nhìn hoặc hô hấp của trẻ nên cần thiết phải phải được điều trị sớm. trẻ nhỏ có nhiều u mao mạch trên da nên được kiểm tra u mao mạch bên trong.
U mao mạch có 2 loại là u máu dâu tây và u mao mạch sâu, cụ thể:
a. U máu dâu tây
U mao mạch dâu tây (vết bớt dâu tây, mao mạch nevus, u mao mạch mao mạch, hemangioma simplex) xuất hiện ở bất kỳ đâu trên cơ thể, thường gặp nhất trên mặt, da đầu, vùng thắt lưng hoặc ngực. Vết bớt dâu tây gồm các mao mạch nhỏ, xếp khít.
U mao mạch dâu tây có thể chưa xuất hiện khi sinh và chỉ tiến triển sau đó vài tuần. Loại này thường tiến triển nhanh chóng, giữ kích thước cố định và mờ dần. Trong toàn bộ các trường hợp, vết bớt dâu tây tan biến khi trẻ 9 tuổi, số ít chỉ đổi màu nhẹ hoặc nhăn da.
b. U mao mạch sâu
U mao mạch sâu tương tự như u mao mạch dâu tây tuy vậy mở rộng sâu hơn bên dưới bề mặt da. Loại này xuất hiện dưới loại một khối mô xốp màu đỏ tới xanh, chứa đầy máu. những bớt u mao mạch sâu tự tan biến khi trẻ tới tuổi đi học.
1.2 Bớt đốm cá hồi
Bớt đốm cá hồi còn được gọi là vết cò cắn hoặc vết bớt “nụ hôn thiên thần”. Bớt là dát màu đỏ hoặc hồng xuất hiện khi mới sinh, nhạt màu hơn khi mắc phải đè ép, đỏ lên khi trẻ khóc, sốt, gắng sức, vận động thể dưỡng chất mạnh và thế đổi nhiệt độ môi trường. Bớt đốm cá hồi thường gặp ở trán, mí mắt, môi trên, giữa lông mày và sau gáy. Loại bớt này sẽ mờ dần khi trẻ trưởng thành.
1.3 Bớt đỏ rượu vang
Bớt đỏ rượu vang là vết bớt phẳng, màu tím tới đỏ như màu rượu vang có kích thước từ vài mm tới vài cm, được tạo thành từ các mao mao mạch giãn. Những vết bớt này xuất hiện chủ yếu trên mặt, ngực và vùng thắt lưng, thường ở 1 bên của cơ thể.
Bớt đỏ rượu vang là vĩnh viễn (trừ khi được xóa bỏ) và có thể dày lên hoặc sẫm màu theo thời gian. Loại bớt này có thể tác động tới thẩm mỹ nếu chúng xuất hiện ở khu vực nổi bật trên cơ thể.
1.4 Dị loại mao mạch tĩnh mạch
Dị loại mao mạch tĩnh mạch có màu đỏ hoặc tím, được gây ra ra bởi các nhóm tĩnh mạch giãn hoặc mở rộng không thông thường. Dị loại mao mạch tĩnh mạch tiến triển trễ và xuất hiện từ khi sinh ra tới khi trẻ trưởng thành. Chúng không tự phai màu tuy vậy có thể điều trị nếu cần thiết phải thiết.
2. Vết bớt sắc tố
2.1 Bớt xanh (mông cổ)
Bớt mông cổ thường có màu xanh xám và trông tương tự như vết bầm tím, xuất hiện ngay khi trẻ được sinh ra hoặc một thời gian ngắn sau sinh. Loại bớt này thường xuất hiện ở phần dưới cột sống, ở mông hoặc vùng thắt lưng dưới, đôi lúc ở thân hoặc cánh tay. Bớt mông cổ có thể tồn tại trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, thường tự tan biến khi trẻ lên 4 tuổi.
2.2 Bớt cà phê sữa
Bớt cà phê sữa có hình loại và kích thước không đều, thường có màu nâu nhạt tương tự màu cà phê sữa. Thường gặp ở mặt, thân mình, tay, chân và vị trí không tương tự của cơ thể. Da càng sẫm màu thì vết bớt này càng đậm. những trẻ nhỏ có thể có nhiều vết bớt cà phê sữa. (2)
Loại vết bớt này có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào, từ khi sinh ra tới khi trưởng thành và có thể lớn hơn về kích thước. Bớt cà phê sữa thường lành tính, tồn tại vĩnh viễn trừ khi được điều trị, có thể mối quan hệ tới các hội chứng như: chứng bệnh u sợi thần kinh loại 1, hội chứng McCune-Albright (chứng bệnh di truyền tác động tới hệ thống xương, da và nội tiết) và số số lượng vết bớt trên cơ thể có thể giúp cho hỗ trợ chẩn đoán.
2.3 Nevi bẩm sinh
Nevi bẩm sinh là những nốt ruồi xuất hiện khi sinh. Chúng không tương tự nhau về ngoại hình và có thể:
- Nhỏ hoặc lớn.
- Có màu sáng, nâu sẫm hoặc gần như đen.
- loại phẳng hoặc lồi.
- thực hiện tối, dày hoặc mọc tóc.
- Xuất hiện ở bất kỳ đâu trên cơ thể.
Các bớt nevi bẩm sinh thường vô hại, tuy vậy nhiều nốt ruồi nhỏ xuất hiện khi sinh triệu chứng cho các tế bào sắc tố dư thừa tiến triển trong hệ thống thần kinh trung ương. Trẻ sơ sinh có triệu chứng này nên được bác sĩ da liễu thăm khám vì có thể gây ra áp lực lên não và co giật nếu không được điều trị.
2.4 Bớt tế bào hắc tố bẩm sinh
Bớt có đặc tính là mảng da tăng sắc tố màu đen, sần sùi, có lông trên bề mặt, thường gặp ở mặt, thân mình hoặc các vùng không tương tự của cơ thể. Bớt tế bào hắc tố bẩm sinh thường phẳng lúc đầu, theo thời gian sẽ trở nên dày hơn, rậm lông. Đa tỷ lệ là lành tính, số ít trường hợp có nguy cơ chuyển thành ác tính.
2.5 Bớt Ito
Bớt Ito là dát tăng sắc tố màu xanh đen hoặc xám trên thân mình. Thường xuất hiện trước 1 tuổi hoặc xuất hiện trong lứa tuổi mới lớn. Bớt Ito là bớt lành tính, tồn tại theo thời gian, trừ khi được điều trị.
2.6 Bớt Ota
Bớt Ota là dát tăng sắc tố màu xanh hoặc xám đen trên mặt, thường xuất hiện ở 1 bên mặt. Các vị trí thường gặp như: quanh mắt, thái dương, gò má, mũi, kết mạc mắt… trong số đó 50% trường hợp xuất hiện trước 1 tuổi, còn lại xuất hiện khi dậy thì. Bớt Ota lành tính, tồn tại vĩnh viễn nếu không được điều trị.
2.7 Bớt Becker
Bớt Becker là mảng tăng sắc tố màu đen hoặc nâu, bề mặt rậm lông, kích thước từ vài cm tới hàng chục cm. Loại bớt này thường xuất hiện ở 1 bên cơ thể, vị trí thường hay gặp ở vai, dưới vú, vùng thắt lưng… Bớt Becker lành tính, hiện chưa ghi nhận trường hợp nào có thay đổi ác tính trên tổn thương.
2.8 Bớt Spilus
Bớt Spilus là sẩn tăng sắc tố màu xanh đen, nâu đen trên nền tổn thương tương tự dát cà phê sữa. Loại bớt này xuất hiện ở thân mình hoặc tứ chi. Đa số bớt Spilus lành tính tuy vậy cũng có trường hợp diễn tiến thành ung thư hắc tố.
2.9 Bớt suy giảm sắc tố
Bớt suy giảm sắc tố là dát màu trắng, nhạt màu hơn vùng da xung quanh, có nhiều hình loại và kích thước. Loại bớt này thường xuất hiện ở thân mình, cũng có thể gặp ở tứ chi hoặc các vị trí không tương tự trên cơ thể. Bớt thường xuất hiện từ lúc mới sinh và ổn định theo thời gian.
người nào dễ mắc phải bớt trên cơ thể?
trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh là người dễ mắc phải bớt trên cơ thể, cụ thể:
1. Trẻ sơ sinh – trẻ nhỏ
Hơn 10% trẻ sơ sinh có vết bớt trên cơ thể và việc xác định loại vết bớt dựa vào kiểm tra trực quan da của trẻ. toàn bộ các u mao mạch tự tan biến khi trẻ 10 tuổi hoặc sớm hơn. Trẻ có nhiều nguy cơ cao mắc phải bớt u mao mạch nếu:
- Sinh non;
- Bé nhẹ hơn 5 pound (2,25 kg) khi sinh;
- Bé gái;
- Da trắng;
- Bé sinh đôi, sinh ba…
Bớt tạo các vết nâu trên da như nốt ruồi và đốm màu cà phê rất thường gặp. tầm 1/100 trẻ sơ sinh có nốt ruồi nhỏ, nốt ruồi lớn ít thường gặp hơn. Bớt Mông Cổ cũng tương đối thường gặp, xuất hiện chủ yếu ở người châu Á.
2. Người lớn
Người lớn cũng có vết bớt trên da. Các vết bớt xuất hiện trên da từ khi vừa sinh ra thường hay xuất hiện trong quá trình trưởng thành. Vết bớt có hình loại và kích thước không tương tự nhau, từ đậm tới nhạt và thường không tác động tới sức khỏe.
Trừ trường hợp vết bớt có màu sắc và triệu chứng không thông thường hoặc tác động tới tâm lý của người chứng bệnh do gây ra mất thẩm mỹ khi xuất hiện ở các vùng nhạy cảm như: mặt, cổ, mắt, thân mình, chi trên…
Vết bớt trên da có nguy hiểm không?
Vết bớt toàn bộ là vô hại và không đau đớn. Trong toàn bộ các trường hợp, bạn không cần thiết phải phải điều trị vết bớt. những vết bớt có thể thực hiện tăng nguy cơ tiến triển ung thư da (nevi bẩm sinh). Nếu phát hiện những thế đổi không thông thường mối quan hệ tới vết bớt, bạn nên gặp bác sĩ Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da để thăm khám và điều trị.
Bớt đốm cá hồi và u mao mạch dâu tây thường mờ dần theo thời gian. Các loại bớt không tương tự sẽ tồn tại vĩnh viễn trừ khi được loại bỏ bằng các phương pháp như laser, áp lạnh…
Khi nào cần thiết phải gặp bác sĩ?
tới trung tâm y tế gặp bác sĩ khi bạn có những thế đổi mối quan hệ tới vết bớt hiện tại hoặc xuất hiện các dấu hiệu mới trên da. những thế đổi cần thiết phải để ý gồm:
- thấy máu.
- đau đớn.
- ngứa ngáy.
- Nhiễm trùng.
- Tăng kích thước.
- Các dấu hiệu không thông thường không tương tự.
Phương pháp chẩn đoán vết bớt trên da
Bác sĩ thường chẩn đoán vết bớt sau khi thăm khám sức khỏe để xem xét rõ hơn không thông thường trên da. Nếu vết bớt nằm sâu trong da, bác sĩ có thể chỉ định chẩn đoán hình ảnh như MRI (chụp cộng hưởng từ), siêu âm hoặc CT (chụp cắt lớp vi tính). Sinh thiết da được thực hiện nếu vết bớt thế đổi kích thước hoặc hình loại và có thể là dấu hiệu của ung thư da.
Cách điều trị vết bớt tốt nhất
Nếu vết bớt tác động nhiều tới thẩm mỹ, bạn có thể tới các Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da uy tín để được thăm khám và chỉ định phương pháp phù hợp. Ngoài ra, bác sĩ sẽ khuyến khích bạn loại bỏ những vết bớt nếu có nguy cơ tiến triển ung thư da.
Các phương pháp loại bỏ vết bớt gồm:
1. Thuốc
Có nhiều loại thuốc không tương tự nhau giúp cho loại bỏ vết bớt, toàn bộ các loại thuốc giúp cho điều trị vết bớt mao mạch tốt nhất hơn vết bớt sắc tố. Thuốc beta-blockers và steroid là những loại thuốc kê đơn giúp cho thu nhỏ mao mạch, suy giảm sự xuất hiện của vết bớt. Những loại thuốc này không loại bỏ hoàn toàn vết bớt mà chỉ hạn chế sự xuất hiện của chúng.
2. Liệu pháp laser
Với bớt mao mạch, tùy vào từng loại bớt cũng như vị trí và kích thước của bớt mà có thể điều trị bằng thủ thuật, thuốc thoa tại chỗ, thuốc uống hoặc laser… Liệu pháp laser giúp cho thu nhỏ các mao mạch và hạn chế sự xuất hiện vết bớt.
Liệu pháp này cần thiết phải thực hiện nhiều lần để có kết quả tối ưu, có thể gây ra đau đớn tuy vậy chỉ xâm lấn tối thiểu. Phương pháp này không tốt nhất 100% mà chỉ giúp cho màu sắc của vết bớt nhạt dần, không loại bỏ hoàn toàn.
những loại bớt sắc tố có thể điều trị được, tùy vào từng loại bớt, vị trí và kích thước của bớt mà bác sĩ sẽ lựa chọn lựa phương pháp điều trị phù hợp, gồm: laser excimer, laser Nd: YAG, liệu pháp quang học (PUVA), thủ thuật, ghép da…
3. thủ thuật
Nếu thuốc hoặc laser không phù hợp với vết bớt của bạn, lựa chọn lựa thứ 3 là thủ thuật. thủ thuật cắt đi có tốt nhất hơn với các vết bớt sắc tố so với liệu pháp laser hoặc thuốc.
4. Áp lạnh
Liệu pháp áp lạnh: phương pháp này đóng băng vết bớt để loại bỏ các mô không thông thường.
Để tối ưu hóa việc điều trị vết bớt, người chứng bệnh cần thiết phải tuân thủ theo chỉ định điều trị của bác sĩ Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da bởi các phương pháp điều trị không tương tự nhau sẽ mang lại tốt nhất không tương tự nhau. Mặt không tương tự, các phương pháp cũng có thời gian điều trị và tác dụng phụ không tương tự nhau nên đòi hỏi sự sắp phù hợp.
Vết bớt ở trẻ nhỏ sau khi trẻ lên 6 tuổi nên được điều trị sớm để tránh tác động tới tâm lý và tác dụng không tương tự của trẻ.
thực hiện thế nào để ngăn ngừa các vết bớt ở da?
Hiện chưa có cách để ngăn vết bớt xuất hiện ở da. Bạn có thể suy giảm nguy cơ vết bớt thế đổi màu sắc hoặc tiến triển thành ung thư da bằng cách giữ an toàn da khỏi tia cực tím, sử dụng kem chống nắng và quần áo che chắn tốt khi ra ngoài.
những thắc mắc mối quan hệ
1. Vết bớt có to lên không?
Các vết bớt sắc tố có thể to lên trong quá trình trưởng thành và già đi. Chúng có thể thế đổi màu sắc, nhất là sau khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và có sự thế đổi hormone. Chúng có thể gây ra ngứa ngáy hoặc thấy máu khi mắc phải thương.
2. Vết bớt có tự hết không?
Vết bớt có thể tự hết hoặc tồn tại vĩnh viễn. toàn bộ các vết bớt xuất hiện sau khi sinh, những vết bớt mờ dần khi già đi trong khi những vết bớt không tương tự sẽ tồn tại suốt đời, trừ khi được loại bỏ.
3. Vết bớt có di truyền không?
Chỉ có số ít vết bớt do di truyền trong gia đình hoặc đột biến gen. Ví dụ, những em bé sinh ra với vết bớt rượu vang, tình trạng ít gặp này được gọi là hội chứng Klippel-Trenaunay, được gây ra ra bởi đột biến gen và không phải di truyền.
4. Vết bớt có xóa được không?
Vết bớt có thể xóa được, có các phương pháp loại bỏ hoặc thực hiện mờ vết bớt như liệu pháp laser, sử dụng thuốc, áp lạnh và thủ thuật cắt đi. Màu da, loại vết bớt, vị trí bớt, kích thước của vết bớt và lứa tuổi người chứng bệnh… là những yếu tố hàng đầu quyết định phương pháp điều trị.
Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, trung tâm y tế Đa khoa Hưng Thịnh TP.HCM là một trong những đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực thẩm mỹ da. Tại đây, khách hàng sẽ được đem đến các dịch vụ thực hiện mờ vết bớt với những ưu điểm như:
- Hạn chế gây ra đau đớn và ít tác dụng phụ.
- Không thực hiện tổn thương các vùng da lân cận.
- Không cần thiết phải nhiều thời gian nghỉ dưỡng, người chứng bệnh có thể về trong ngày.
- thực hiện mờ vết bớt trong vài lần điều trị.
- Chỉ mất tầm từ 5 – 30 phút mỗi lần điều trị.
- Thực hiện thủ thuật bởi các chuyên gia Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da có bằng cấp và nhiều năm kinh nghiệm trong điều trị các vấn đề về da.
- Tuân thủ quy trình, an toàn và vệ sinh, tránh được nguy cơ nhiễm trùng và hệ lụy.
HỆ THỐNG trung tâm y tế ĐA KHOA Hưng Thịnh
Bài viết đã từng khái quát được khái niệm vết bớt trên cơ thể cũng như những nguyên nhân thực hiện xuất hiện tình trạng này. Hiện nay, có rất nhiều phương pháp thực hiện mờ hoặc xóa bỏ hoàn toàn vết bớt. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ Chuyên khoa Da Liễu – Thẩm mỹ Da để lựa chọn lựa phương pháp phù hợp.
