Nghiên cứu vaccine RSV bắt đầu từ năm 1965, nếu để lâu hơn sáu thập kỷ do mắc phải tạm dừng khi gây ra ra ca nhập viện và tử vong ở trẻ sơ sinh.
Virus hợp bào hô hấp (RSV) là căn nguyên hàng đầu gây ra căn bệnh ở trẻ nhỏ và cũng là căn nguyên phổ quát toàn cầu gây ra nhiễm trùng đường hô hấp ở tất cả nhóm tuổi. Tại Mỹ, mỗi năm ghi nhận hơn 60.000 ca nhập viện do RSV ở nhóm từ 65 tuổi trở lên, trong số đó có hơn 6.000 ca tử vong. Cứ 50 em bé sơ sinh thì có một phải nhập viện dù khỏe mạnh, sinh đủ tháng.
Do đó, yêu cầu có vaccine rất sớm và bức thiết. Năm 1956, virus RSV được nuôi cấy thành quả, tạo tiền đề tiến triển mũi tiêm thử nghiệm đầu tiên vào những năm 1960. Tuy nhiên, tới tháng 5/2023, vaccine mới được hoàn thiện. Hai loại được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt để chủng ngừa cho người già, một cho phụ nữ mang thai.
Như vậy, vaccine ngừa RSV có thời gian nghiên cứu hơn sáu thập kỷ, gấp đôi loại ngừa sốt rét. tại sao chủ yếu là mũi tiêm không giữ gìn an toàn khi dùng trên 31 em bé sơ sinh. 14 em bé đã từng nhập viện, hai tử vong, hai mắc căn bệnh nhẹ. Cuộc thử nghiệm mắc phải dừng lại trong thời gian dài.
Em bé sơ sinh mắc RSV điều trị tại phòng xét nghiệm ở Đức. Ảnh: Reuters
Các nhà khoa học nhanh chóng phát hiện sai lầm. Vaccine không thể ngăn chặn quá trình RSV nhân lên trong cơ thể do can thiệp quá trễ, sau khi protein của virus đã từng tương tác với tế bào để sinh sôi. Do đó, mũi tiêm được thay thế đổi, cấu trúc lại và chuyển thí nghiệm trên người lớn từng mắc căn bệnh. Tuy nhiên, vaccine vẫn không tốt nhất.
20 năm sau, nghiên cứu mới có đột phá. Barney Graham, chuyên gia miễn dịch học và virus học, khi đó lao động Viện Dị ứng và căn bệnh Truyền nhiễm Quốc gia Mỹ, phân lập thành quả một loại protein mới của RSV có thể kích thích miễn dịch mạnh. Ông phối hợp với một vài nhà khoa học không tương tự để tạo ra vaccine không tương tự và thuyết phục công ty Pfizer đầu tư. Còn công ty GSK tìm phương án kiểm soát cách vaccine kích hoạt miễn dịch.
Một vài nghiên cứu trong năm 2019 và 2021 cho xuất hiện vaccine đã từng an toàn, tốt nhất hơn. Những người lớn thử nghiệm không gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng, tất cả liều tiêm giúp cho tăng sinh kháng thể trong vòng 10 tháng.
Lọ vaccine RSV của công ty Pfizer. Ảnh: AP
Tuy nhiên, vaccine RSV tiếp tục mắc phải trì hoãn do đại dịch trỗi dậy. Thành quả của Graham được Moderna, Pfizer uống trong thiết kế mũi tiêm ngừa Covid. Khi vaccine Covid thành quả, các nhà khoa học mới chuyển hướng vào các loại không tương tự.
Hiện, vaccine của GSK dành cho người già, trong số đó tăng dưỡng chất bổ trợ, tiến hành cho mũi tiêm trở nên hấp dẫn hơn với hệ thống miễn dịch. Dữ liệu do FDA công bố tháng 5/2023, cho xuất hiện vaccine suy yếu 82,6% căn bệnh đường hô hấp dưới mối liên quan tới RSV và 94,1% nguy cơ căn bệnh trở nặng.
Vaccine của Pfizer cũng dành cho người già, có tốt nhất tầm 67% suy yếu căn bệnh do RSV có hai triệu chứng nhiễm trùng; tốt nhất 85,7% trong việc suy yếu ca căn bệnh nặng, có tối thiểu ba triệu chứng. Công ty ước tính nếu 50% người từ 60 tuổi trở lên chủng ngừa, có thể suy yếu hơn 5.000 ca tử vong, 68.000 ca nhập viện, 51.000 ca cấp cứu và hơn 422.000 ca ngoại trú.
Các công ty tiếp tục tiến triển mũi tiêm dành cho trẻ nhỏ từ 6 tháng tới 5 tuổi. Quá trình có thể nếu để lâu do bài học từ năm 1960 vẫn còn giá trị. Mặt không tương tự, vaccine cũng gặp nhiều thách thức do tiến hành cho cơ thể em bé tạo ra nhiều kháng thể liên kết với protein của virus tuy nhiên không vô hiệu hóa nguồn căn bệnh; tế bào miễn dịch tiến hành tăng nguy cơ viêm dị ứng. một vài bằng chứng thử nghiệm cho xuất hiện trẻ nhỏ tiêm vaccine có thể chịu tình trạng co thắt phế quản nhiều hơn, phổi có nhiều dưỡng chất nhầy, tăng sinh bạch cầu ái toan và bạch cầu trung tính, gây ra tắc nghẽn đường thở, không đào thải RSV.
Chi Lê (Theo Medscape, Time, The Scientist)
