chứng bệnh sởi và sởi Đức (rubella) đều có triệu chứng phát ban toàn thân, tiến hành sao để phân biệt? Tiêm vaccine sởi có giúp cho phòng rubella không? (Thiện, 34 tuổi, Nam Định)
Trả lời:
chứng bệnh sởi thông thường thỉnh thoảng gặp phải nhầm lẫn với chứng bệnh rubella (sởi Đức) song thực dưỡng chất hai chứng bệnh này không tương tự nhau. Căn nguyên gây nên sởi thông thường là virus Morbillivirus của họ Paramyxoviridae, còn rubella do virus thuộc họ Togaviridae gây nên ra. Do đó, mũi vaccine sởi đơn sẽ không giúp cho phòng rubella.
Sởi và rubella có thể gây nên tác hại ở trẻ nhỏ, thai phụ, dễ truyền nhiễm lan qua đường hô hấp và có triệu chứng phát ban. Tuy nhiên, hai chứng bệnh vẫn có điểm không tương tự biệt như:
Thời gian ủ chứng bệnh: Sởi thường ủ chứng bệnh từ 1 tới 7 ngày, còn rubella ủ chứng bệnh từ 12 tới 14 ngày.
Triệu chứng của chứng bệnh sởi. Ảnh: Trạm Y tế xã Phạm Văn Hai
Về triệu chứng: Sởi có triệu chứng khởi phát là sốt cao, ho khan, viêm kết mạc mắt, điển hình nổi ban trên da. tới thời kỳ toàn phát, người chứng bệnh phát ban (mọc sởi) theo trình tự từ sau tai, gáy lan tới trán, má và toàn bộ đầu, mặt, cổ sau đó tới tay, bụng, đùi, cuối cùng là hai chi dưới, lòng bàn chân. Ban sởi không gây nên ngứa ngáy, loại dát sẩn, hơi nổi gờ, màu đỏ tía, sờ mịn, kết thành đám tròn 3-6 mm, xen kẽ giữa các mảng ban có mảng da lành.
Ngoài ban trên da, người chứng bệnh có thể nổi nội ban (hạt Koplik) ở thời kỳ chứng bệnh toàn phát. Ban là các hạt trắng, nhỏ 0,5-1 mm, có quầng ban đỏ xung quanh, mọc ở niêm mạc má phía trong miệng, ngang răng hàm. Các hạt Koplik thường tồn tại 24-hai ngày, đây là dấu hiệu giúp cho chẩn đoán chứng bệnh sớm.
Còn rubella có triệu chứng dễ nhận biết là phát ban (những chấm đỏ) trên mặt, sau đó lan tới mình, tay, chân, thường mọc không theo quy luật, không tuần tự như sởi, thỉnh thoảng chỉ vài giờ từng nổi khắp người. Ngoài ra, người chứng bệnh có thể gặp triệu chứng sốt nhẹ, sưng hạch bạch huyết, đau đớn khớp, nhức đầu và viêm kết mạc. Ở thời kỳ phục hồi, người chứng bệnh thường hết sốt, ban bay nhanh, không để lại dấu vết trên da, hạch trở về thường thì sau một tuần.
Về tác hại: Sởi có thể gây nên viêm tại các cơ quan như phổi, phế quản, tai giữa, xoang, tiêu chảy. Mẹ bầu mắc sởi có thể gặp phải sảy thai, thai chết lưu, sinh non. Còn rubella gây nên đau đớn và sưng khớp, một tỷ lệ thường ít gặp gây nên viêm não, xuất huyết suy giảm tiểu cầu, viêm thần kinh. Phụ nữ mang thai ở 3 tháng đầu mắc chứng bệnh có nguy cơ dị tật thai nhi rất cao.
Triệu chứng của chứng bệnh rubella. Ảnh: parenting
Bộ Y tế thống kê từ đầu năm tới ngày 10/4, toàn quốc có 130 ca mắc sởi, tăng 1,4 lần so với cùng kỳ 2023, các ca mắc có xu hướng tăng từ tháng 1 tới tháng 4. Trong khi đó, tỷ lệ tiêm ngừa sởi suy giảm khi dịch Covid-19 tiếp diễn, dự báo có thể ghi nhận thêm ca mắc mới thời gian tới.
Để phòng cả hai chứng bệnh, người dân cần thiết phải tuân thủ các cách như tránh tiếp xúc với nguồn truyền nhiễm chứng bệnh, vệ sinh sạch sẽ, đeo khẩu trang… Trẻ từ 9 tháng tuổi, phụ nữ sắp mang thai, người chưa có miễn dịch nên tiêm vaccine sởi, rubella đầy đủ. Khi được tiêm đủ hai mũi, người tiêm có nguy cơ miễn dịch tới 98%, suy giảm nguy cơ tác hại nếu mắc chứng bệnh.
Hiện Việt Nam có vaccine sởi ở loại đơn và phối hợp, còn rubella chỉ có loại phối hợp phòng sởi – rubella hoặc sởi – quai gặp phải – rubella. Người dân có thể lựa chọn tiêm vaccine trong chương trình Tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng dịch vụ. Mũi sởi đơn dùng cho trẻ từ 9 tháng tuổi; mũi phối hợp ngừa sởi – rubella dành cho trẻ từ 12 tháng; loại phòng sởi – quai gặp phải – rubella cho trẻ từ 9 hoặc 12 tháng tuổi tùy theo từng loại.
BS.CKI Lê Thị Trúc Phương
Chuyên viên Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC
