Các quan niệm sai như không có vaccine dành cho thai phụ, người lớn không cần phải tiêm nhắc… còn phổ quát, khiến cho nhiều người phòng căn bệnh sai, tăng nguy cơ mắc ho gà.
BS.CKI Nguyễn Lê Nga, Quản lý Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho rằng nhờ chương trình tiêm chủng được dùng rộng rãi, căn bệnh ho gà tại Việt Nam được kiểm soát, số ca mắc giảm sút mạnh so với thời điểm chưa có vaccine. Tuy nhiên, từ đầu năm tới nay, số ca mắc ho gà tăng. Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, dự báo có thể ghi nhận thêm ca mắc do tỷ lệ tiêm chủng giảm sút. Bác sĩ Nga chỉ ra một vài hiểu lầm về căn bệnh go gà và vaccine khiến cho nhiều người chưa hiểu đúng.
căn bệnh ho gà không trở nặng
Thực tế, ho gà là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể gây ra dịch. Tác nhân gây ra căn bệnh là vi khuẩn Bordetella pertussis, xảy ra ở tất cả lứa tuổi nhưng mà thường gặp ở trẻ nhỏ. căn bệnh lây truyền theo đường hô hấp, dấu hiệu bằng những cơn ho dữ dội và tỷ lệ hệ lụy cao, đặc biệt ở trẻ nhỏ.
Theo bác sĩ Nga, căn bệnh gây ra ho tăng dần, các cơn ho nặng có thể khiến cho trẻ nhỏ mắc phải gãy xương, kèm theo nôn gây ra mất sức. Sau cơn ho, trẻ xuất hiện tiếng thở rít như tiếng gà gáy, có thể gặp hệ lụy như suy hô hấp, viêm phổi, viêm não. Trẻ mắc ho gà càng nhỏ tuổi càng có nguy cơ trở nặng.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch căn bệnh Mỹ (CDC), trẻ nhỏ dưới 1 tuổi được điều trị căn bệnh ho gà tại địa điểm y tế sẽ có tầm khoảng 1% tử vong, 68% ngưng thở, 22% mắc phải viêm phổi, 2% mắc phải co giật như run rẩy dữ dội, không kiểm soát được và 0,6% sẽ mắc căn bệnh về não.
Trẻ sơ sinh là người dễ mắc ho gà. Ảnh: PhotoAC
Không có vaccine cho thai phụ
Nhiều phụ nữ chưa tìm hiểu thông tin, do đó cho rằng vaccine ho gà không được tiêm chủng cho phụ nữ mang thai. Thực tế, thai phụ có thể tiêm mũi phối hợp phòng ho gà, bạch hầu và uốn ván để phòng căn bệnh, vaccine này chỉ có trong chương trình tiêm chủng dịch vụ. Vaccine không tác động thai nhi và quá trình mang thai, do được bào chế từ nguồn căn bệnh từng mắc phải giết chết (bất hoạt).
Việc tiêm vaccine ho gà trong thai kỳ sẽ giúp cho tạo kháng thể giữ an toàn mẹ và truyền cho trẻ sơ sinh phòng căn bệnh trong thời kỳ đầu đời chưa được tiêm hoặc chưa chủng ngừa đầy đủ. tại vì sao là nhiều nghiên cứu từng chứng minh trẻ dưới 3 tháng tuổi mắc căn bệnh nặng thường có nguồn lây truyền từ mẹ, 93% trường hợp mắc phải nhập viện và theo dõi hệ lụy như viêm phổi, co giật thường tổn thương não, hơn 73% các ca tử vong có sự liên quan tới ho gà ở nhóm dưới 3 tháng tuổi.
Bác sĩ Nga khuyến cáo phụ nữ mang thai nên tiêm một mũi phòng bạch hầu – ho gà – uốn ván trong thai kỳ, vào tam cá nguyệt thứ 2 hoặc thứ 3. Mặt không tương tự, thai phụ cần phải tham vấn chủng ngừa trong mỗi lần mang thai, bất nhắc trước đó từng dùng vaccine thường chưa.
Không cần phải tiêm nhắc
Vaccine có thành phần ho gà như 6 trong 1, 5 trong 1 chỉ định tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi tới 2 tuổi, có thể tiêm sớm vào 6 tuần. Nhiều phụ huynh lầm tưởng rằng trẻ từng tiêm đủ quy trình, sẽ miễn nhiễm với căn bệnh suốt đời, không cần phải nhắc lại. Tuy nhiên, đây là quan niệm sai. Vaccine thường chỉ tạo tốt nhất giữ an toàn cơ thể trong một thời kỳ nhất định, theo thời gian, kháng thể phòng căn bệnh sẽ suy giảm sút. Nếu không được tiêm nhắc, trẻ có nguy cơ nhiễm căn bệnh.
Do vậy, hiện nay các tổ chức y tế uy tín trên thế giới khuyến cáo các vaccine có thành phần ho gà nên được tiêm nhắc tại các cột mốc không tương tự nhau trong đời: từ 4 tới 7 tuổi, từ 9 tới 15 tuổi, nhắc lại với phụ nữ sắp và đang mang thai; người lớn tiêm nhắc mỗi 10 năm.
Trẻ cần phải tiêm vaccine có thành phần ho gà đủ các mũi cơ bản và nhắc lại. Ảnh: Mộc Thảo
Người lớn không mắc căn bệnh
Ngược lại, theo Cục Y tế Dự phòng, tất cả người đều có thể mắc ho gà. Ở người lớn, căn bệnh thường nhẹ, song họ có thể trở thành nguồn lây truyền cho người thân trong gia đình và trẻ nhỏ. Người trên 70 tuổi, có nhiều căn bệnh nền như tiểu đường, thận yếu, phổi tắc nghẽn mạn tính có nguy cơ cao trở nặng, hệ lụy, lâu ngày thời gian nằm viện và tăng mức phí điều trị.
Do đó, bác sĩ Nga khuyến cáo người lớn cũng cần phải lưu ý tiêm đủ mũi và đúng lịch vaccine phòng bạch hầu – ho gà – uốn ván để tránh nguy cơ mắc căn bệnh cho mình, giữ an toàn sức khỏe trẻ nhỏ trong gia đình và góp phần tạo miễn dịch cộng đồng.
Mộc Thảo
