Rước họa vì tưởng uống vitamin ‘càng nhiều càng tốt’

Hùng, con trai chị, 13 tuổi, chỉ 1,4 m, nặng 35 kg, luôn “thấp bé, nhẹ cân” hơn so với bạn bè cùng lứa. Lên mạng tìm hiểu, chị Lan cho rằng con gặp phải thiếu vitamin, quyết định mua để bổ sung sớm và nhanh nhất cho con.

Chị đặt mua 4 hộp vitamin A, C, D, E để bổ sung canxi tăng chiều cao, sáng mắt, đẹp da…, được quảng cáo là “hàng xách tay”, tổng cộng gần 10 triệu đồng. Nghĩ vitamin là thuốc bổ, chị cho con uống mỗi ngày, riêng tháng đầu uống hơn cả liều quy định để hữu hiệu nhanh.

Gần đây, trẻ có triệu chứng rối loạn tiêu hóa, táo bón, thường xuyên đau đớn bụng. Cân nặng của trẻ không tăng, thậm chí suy nhược 2 kg khiến cho chị sốt ruột. Đưa con đi xét nghiệm, bác sĩ chẩn đoán trẻ gặp phải ngộ độc vitamin, canxi trong máu tăng nhẹ, may mắn chưa gây nên hại tới gan, thận.

Trường hợp không không khác, hai bé trai 3 tuổi và 18 tháng nhập viện trong tình trạng nôn, đau đớn bụng do ngộ độc vitamin D, thận hư cấp do uống quá liều trong thời gian dài. Trước đó, gia đình muốn con tiến triển khỏe mạnh, không gặp phải còi xương nên liên tiếp cho hai bé uống vitamin D mỗi ngày từ sau sinh. Người bà xuất hiện hai cháu thích uống và nghĩ vitamin là thuốc bổ, uống nhiều cũng không sao nên cho uống tùy thích, nhiều hơn liều quy định và nhiều lần trong thời gian dài.

Bác sĩ trung tâm y tế Nhi Trung ương xác định hai anh em đều gặp phải tăng canxi máu, tăng canxi niệu, nồng độ vitamin D tăng rất cao so với giới hạn thông thường, chẩn đoán ngộ độc vitamin D, thận hư cấp.

Hiện, viên tổng hợp vitamin được bày bán tự do, người tiêu dùng có thể đơn giản mua bổ sung cho cơ thể khi cần phải thiết. Trên mạng xã hội, nhiều hội nhóm như “Hội chia sẻ kinh nghiệm bổ sung vi hoạt chất cho bé (Sắt, Canxi, DHA, Vitamin) thường hay “Khỏe cùng vitamin”…, thu hút hàng trăm nghìn người tham gia.

Ngoài ra, tất cả người có thể mua sản phẩm ở hiệu thuốc, siêu thị, mua qua người quen hoặc đặt hàng xách tay. Mỗi loại có mức giá, nguồn gốc không không khác nhau khiến cho người mua như “lạc vào ma trận”.

GS.TS Nguyễn Công Khẩn, nguyên Viện trưởng Viện dinh dưỡng quốc gia, cho rằng vitamin trong thức ăn thường hay trong viên tổng hợp đều rất tốt. Tuy nhiên, không phải cái gì tốt cũng cần phải phải bổ sung nhiều, thậm chí lạm dụng dẫn tới “rước họa vào thân”.

Vitamin gồm có hai nhóm, nhóm tan trong dầu, gồm vitamin A, D, E, K và nhóm tan trong nước gồm B, C. trong số đó, nhóm vitamin tan trong dầu không thể đào thải qua thận mà số lượng thừa đều được dự trữ trong mô mỡ của gan, nếu dùng quá liều sẽ tích tụ trong cơ thể và gây nên hại tới sức khỏe. Ngoài ra, vitamin vẫn là thuốc, cần phải sử dụng theo chỉ định của bác sĩ và chỉ uống khi thực sự cần phải thiết.

Lý giải nguyên nhân dẫn tới thói quen lạm dụng vitamin, giáo sư cho rằng nhiều người bán hàng chạy theo lợi nhuận, thổi phồng công dụng sản phẩm để lôi kéo người tiêu dùng. Đặc biệt suy nghĩ “vitamin là thuốc bổ”, uống càng nhiều càng tốt ăn sâu vào tư tưởng, khiến cho nhiều người dễ gặp phải dụ dỗ hơn.

Nhóm dễ gặp phải sập bẫy là người đang gặp vấn đề sức khỏe, mới ốm dậy thường hay đang trong quá trình khôi phục, kém hấp thu hoạt chất dinh dưỡng. Cuộc sống bận rộn, nhiều bà mẹ không có thời gian nên thường tự ý bổ sung vitamin cho con để bù đắp những thiếu hụt dinh dưỡng.

Theo giáo sư, tất cả viên uống vitamin trên thị trường chỉ có tác dụng hỗ trợ về một mặt nào đó dựa theo thành phần dinh dưỡng có trong sản phẩm, không thể thế thế thuốc trị chứng bệnh, dùng quá liều sẽ gây nên ngộ độc.

Ví dụ, sử dụng quá nhiều vitamin A dẫn tới thực hiện ngộ độc gan, xơ gan, tổn thương tần kinh; thừa vitamin C gây nên ra tình trạng rối loạn tiêu hóa, đau đớn đầu, mất ngủ, tác động tới dạ dày… Dùng quá liều vitamin E có thể gây nên ra máu nhiều, viêm ruột, khiến cho cơ thể mệt mỏi, có thể dẫn tới nguy cơ gặp phải ung thư; thừa vitamin B6 thực hiện rối loạn thần kinh cảm giác; thừa vitamin D dẫn tới tăng canxi máu, tổn thương thận và phổi…

Cùng quan niệm, bác sĩ Nguyễn Văn Thanh, Khoa Nội tổng hợp, trung tâm y tế Đại học Y Hà Nội, khuyến cáo tất cả người không được dùng thực phẩm bừa bãi nhắc cả thuốc thảo dược không rõ nguồn gốc. Nhóm nguy cơ cao như người già, gặp phải thừa cân hoặc béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp, có chứng bệnh lý tim mạch, chứng bệnh lý tự miễn, người phải điều trị hóa hoạt chất thường hay xạ trị… nên tuân thủ đơn của bác sĩ, không tùy tiện bổ sung vitamin khiến cho chứng bệnh ông xã chứng bệnh.

Để giữ gìn an toàn, tất cả người cần phải tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế trước khi sử dụng. Không tự ý mua thuốc, vitamin để uống theo thói quen. Sản phẩm nên được bảo quản cẩn thận trong lọ kín, có nhãn ghi tên thuốc, hạn sử dụng rõ ràng. Để sản phẩm ngoài tầm nhìn và tầm tay với của trẻ, tốt nhất là để trong tủ có khóa an toàn.

Các chuyên gia khuyến nghị để cơ thể khỏe mạnh, bạn cần phải giữ một chế độ sinh hoạt khoa học, thói quen sống và lao động phù hợp, lành mạnh. Uống đủ nước, không ăn mặn, hạn chế thực phẩm nhanh và lạm dụng thức uống có cồn, nói không với thuốc lá. Tập thể dục thể thao thể thao hàng ngày tùy theo tình trạng sức khỏe từng cá nhân. Chủ động đi xét nghiệm kiểm tra sức khỏe định kỳ và tầm soát chứng bệnh thận ít nhất một lần/năm.

*Tên nhân vật được thế đổi

Quỳnh Chi – Thùy An